Nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen

Wet van 15 juni 2022, Stb. 2022, 292

Wet tot wijziging van de Kieswet in verband met de aanpassing van de procedure voor de vaststelling van verkiezingsuitslagen alsmede regeling van enkele andere onderwerpen in die wet, de Waterschapswet, de Mediawet 2008 en de Mediawet BES (Wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen)

—Deze wet regelt een nieuwe manier voor de vaststelling van verkiezingsuitslagen, naar aanleiding van de uitkomsten van de evaluatie van verkiezingen van 2017. In de Kieswet is de mogelijkheid van centrale stemopneming opgenomen. De wet regelt dat het college van burgemeester en wethouders van elke gemeente voor elke verkiezing een gemeentelijk stembureau instelt. Gemeenten hebben de keuze uit twee manieren van het tellen van de stemmen:

ofwel de stembureaus verrichten op de avond van de stemming een integrale telling; het gemeentelijk stembureau controleert de volgende dag, in het openbaar en op een of meer centrale locaties, de processen-verbaal van alle stembureaus, en voert een nieuwe telling uit voor die stembureaus die vermoedelijk een of meer fouten hebben gemaakt;
ofwel de stembureaus verrichten op de avond van de stemming alleen een basistelling op lijstniveau; het gemeentelijk stembureau voert de volgende dag, in het openbaar en op een of meer centrale locaties, de integrale telling uit (inclusief die op kandidaatsniveau).

Na afronding van zijn openbare zitting berekent het gemeentelijk stembureau de gemeentelijke totalen, en maakt daarvan een proces-verbaal op. De hoofdstembureaus krijgen in elke kieskring de taak om op de maandag na de stemming om 10.00 uur per kieskring de uitkomsten van de stemopneming te totaliseren. Het centraal stembureau kan zich vervolgens concentreren op de in het wetsvoorstel voorgeschreven controlewerkzaamheden. Als het hoofdstembureau ontdekt dat een of meer aantallen uit het papieren proces-verbaal van het gemeentelijk stembureau niet overeenkomen met de in de programmatuur ingevoerde aantallen, dan stelt het hoofdstembureau het centraal stembureau hiervan op de hoogte.

Verder krijgt het centraal stembureau, dat belast is met de vaststelling van de uitslag van de verkiezing, een aantal nieuwe controletaken. Als het centraal stembureau het vermoeden heeft dat er fouten staan in een proces-verbaal van een stembureau of gemeentelijk stembureau, vraagt het het desbetreffende gemeentelijk stembureau om opnieuw in openbare zitting bijeen te komen, teneinde de vermeende fouten te onderzoeken en zo nodig te corrigeren.

De wet regelt ook de verlenging van de termijn tussen de dag van de stemming en de eerste samenkomst van de nieuwgekozen leden van het vertegenwoordigend orgaan, en wel van de huidige acht naar dertien dagen. Deze extra tijd is nodig om alle actoren in het proces van uitslagvaststelling voldoende gelegenheid te geven hun werkzaamheden zorgvuldig te verrichten.

Daarnaast wijzigt de wet een aantal regels die betrekking hebben op het stemmen vanuit het buitenland. Het instellen van briefstembureaus in het buitenland wordt afgebouwd. De mogelijkheid om briefstembureaus in te stellen bij diplomatieke of consulaire vertegenwoordigingen of bij militaire missies is vervallen. De afschaffing hiervan gaat gepaard met maatregelen om ervoor te zorgen dat er meer tijd wordt gecreëerd om de briefstemmen van kiezers in het buitenland te ontvangen bij het briefstembureau in de gemeente ‘s-Gravenhage, opdat die stemmen nog meetellen voor de betreffende verkiezing. Verder regelt de wet een nationaal briefstembureau, dat verantwoordelijk is voor de vaststelling van het aantal stemmen dat vanuit het buitenland is uitgebracht. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de wens van de gemeente ’s-Gravenhage om deze stemmen niet langer bij de teluitkomsten van die gemeente te betrekken.

Verder regelt de wet dat het centraal stembureau in het kader van het onderzoek naar de geldigheid van de kandidatenlijsten meer tijd krijgt om na te gaan of geconstateerde verzuimen zijn hersteld. De termijn voor het registreren van een aanduiding door politieke groeperingen voor de Eerste Kamerverkiezing is verlengd. De Kiesraad krijgt de taak om verkiezingsuitslagen te verzamelen en te ontsluiten. Deze aanvullende taak draagt bij aan de toegankelijkheid en transparantie van verkiezingsuitslagen; ook op lange(re) termijn.

Inwerkingtreding

Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip, dat voor de verschillende artikelen of onderdelen daarvan verschillend kan worden vastgesteld.

Inwerkingtredingbesluit van 22 augustus 2022, Stb. 2022, 341

Besluit houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen (Stb. 2022, 292)

—De artikelen I, III, IV, onderdelen C tot en met E, V, VI, VIIA en VIII van de Wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen treden per 1 januari 2023 in werking, met uitzondering van artikel I, onderdeel LLL

Inwerkingtreding

Kamerstukken