De belangen van personen met schulden die een tegemoetkoming krijgen, blijken te botsen met de belangen van hun schuldeisers. Voor degenen die het geld als slachtoffer hebben gekregen is het onbevredigend om daar niet zelf over te kunnen beschikken. Het gaat hierbij om compensatie voor (im)materiële schade voor schending van persoonlijkheidsrechten, zoals het recht op eerbiediging van de fysieke integriteit, vrijheid en veiligheid (artikel 2 EVRM) of het recht op een ongestoord gezinsleven (artikel 8 EVRM). Voor de schuldeisers is het belangrijk dat zij hun openstaande vorderingen betaald krijgen. Dit gaat om het eigendomsrecht van schuldeisers dat is vastgelegd in artikel 1 Eerste Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EP EVRM). Uit het onderzoek blijkt dat art. 1 EP EVRM geen knellend keurslijf is. Volgens de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) mag de nationale wetgever zich onder bepaalde voorwaarden inmengen in het eigendomsrecht van schuldeisers. Het belang van slachtofferbescherming voor de persoon met schulden waarvan de persoonlijkheidsrechten zijn geschonden kan zo’n inmenging rechtvaardigen. Van belang is wel dat de wetgever de keuze voor de inmenging goed uitlegt en onderbouwt, bijvoorbeeld in de memorie van toelichting.

Opties om compensatie buiten de schuldsaneringsboedel te houden

De onderzoekers zien drie mogelijkheden waarmee het compensatiebedrag buiten de schuldsaneringsboedel:

1. Een uitbreiding van art. 6:95 lid 2 BW. Dit artikel bepaalt dat schuldeisers geen beslag kunnen leggen op de smartengeldvordering van hun schuldenaar. Indien de wetgever deze vrijstelling wenst uit te breiden tot andere vorderingen tot vergoeding van vermogensschade (bijvoorbeeld kosten) bij personenschade dan dient art. 6:95 lid 2 BW te worden aangepast. De vraag is wel of het enkel buiten de boedel laten van dergelijke vorderingen vanuit het oogpunt van slachtofferbescherming voldoende is, aangezien na uitbetaling de tegemoetkoming alsnog bij de schuldeisers terechtkomt. Weliswaar kan de schuldenaar ervoor kiezen de vordering niet te innen, maar als deze toch wordt voldaan, dan valt het uitbetaalde bedrag in de boedel. De schuldenaar kan niet steeds verhinderen dat uitbetaling plaatsvindt.
2. Er kan voor worden gekozen om het uitbetaalde bedrag buiten de boedel te laten. Daarbij dient te worden onderscheiden tussen tegemoetkomingen voor drie schadeposten: immateriële schade, te maken kosten en toekomstige inkomstenderving. Het is geen kwestie van alles of niets, de wetgever dient ten aanzien van elk van deze schadeposten te bezien in hoeverre het wenselijk is dat een daarvoor toegekende tegemoetkoming buiten de boedel valt.
3. Als de wetgever gebruik maakt van Optie 2, dan brengt het huidige art. 295 lid 4 onder a Fw mee dat de daarmee aangeschafte goederen ook buiten de boedel vallen. Als de wetgever er bijvoorbeeld voor kiest dat een tegemoetkoming voor immateriële schade buiten de boedel blijft en de benadeelde koopt met dit geld een computer, dan volgt uit genoemd artikel dat ook de computer buiten de boedel blijft. De wetgever dient te bezien of dit wenselijk en hanteerbaar is.

Onderzoekers benadrukken dat het in dit onderzoek gaat om personen in een Wsnp-traject die een compensatie van de overheid ontvangen. Een eventuele wetswijziging om hun positie te versterken leidt ertoe dat zij beter af zijn dan mensen die (nog) niet in de Wsnp zitten en een compensatie ontvangen van de overheid. Dit onderscheid lijkt niet te rechtvaardigen, aangezien het belang van slachtofferbescherming geldt voor alle slachtoffers. Ook hierbij is een zorgvuldige afweging nodig tussen slachtofferbescherming en eigendomsbescherming.

Tussen slachtofferbescherming en eigendomsbescherming

Bron: www.wodc.nl