Steeds nadrukkelijker komt de rechter in het aansprakelijkheidsrecht in aanraking met de mogelijke geschiloverstijgende, maatschappelijke impact van diens beslissingen. Dat komt onder meer doordat maatschappelijke conflicten in de rechtszaal worden beslecht, en doordat daarnaast inmiddels algemeen erkend wordt dat de rechter (ook) een rechtsvormende taak heeft. In al deze gevallen kunnen macro-effecten ontstaan. Het ontstaan van macro-effecten roept de vraag op of, en zo ja, hoe de mogelijke maatschappelijke impact van rechterlijke beslissingen dient te worden geïncorporeerd in de rechterlijke oordeelsvorming. De rechter moet diens oordeel immers baseren op de inbreng van de procespartijen. Macro-effecten zijn naar hun aard echter partijoverstijgend, wat informatiegebreken met zich kan brengen. Bovendien is het wegen en beoordelen van maatschappelijke ontwikkelingen van oudsher een politieke taak. Bij het betrekken van dergelijke ontwikkelingen in de oordeelsvorming, dient de rechter het eigen domein dan ook zorgvuldig af te bakenen van dat van de politiek. In zijn empirisch-juridische proefschrift beoogt Stijn van Deursen een kompas te bieden aan de hand waarvan de rechter bij het ontstaan van macro-effecten kan navigeren tussen de domeinen van de samenleving, de procespartijen en de politiek, zonder daarbij vaste juridische grond onder de voeten te verliezen. Voor zijn onderzoek maakte hij gebruik van multidimensionale onderzoeksmethoden, waarbij hij zich ook liet inspireren door inzichten uit de geesteswetenschappen en de sociale wetenschap.

Van Deursen promoveerde op 31 januari 2025 aan de juridische faculteit van de Universiteit Utrecht. Promotoren: Elbert de Jong, Ivo Giesen en Rolf Ortlep.

Stijn van Deursen
Macro-effecten in het aansprakelijkheidsrecht. Een juridisch-empirisch onderzoek naar de (wenselijke) rol van maatschappelijke impact in de rechterlijke oordeelsvorming

Boom Juridisch 2025, 454 p., € 75
ISBN 978 94 6212 012 9