Op 6 juni vinden de Nederlandse verkiezingen plaats voor het Europees Parlement. In Duitsland en België zullen voor het eerst ook zestien- en zeventienjarigen naar de stembus mogen. In Nederland klinkt de roep om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar steeds luider, bijvoorbeeld omdat jongeren in het bijzonder geraakt zullen worden door toekomstige klimaatverandering. Hoewel de keuze voor een bepaalde kiesgerechtigde leeftijd een politieke is, geven de gebezigde argumenten in het debat daarover blijk van verschillende constitutionele gezichtspunten. Dit artikel achterhaalt wat die gezichtspunten zijn en plaatst ze in een historische context, om zo bij te dragen aan een verdieping van het constitutionele debat over deze maatschappelijke kwestie.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Janneke Gerards, ‘Het EU-Grondrechtenhandvest: een crashcourse’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde. Preadviezen. (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 7-94.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van mr. dr. Hanna Sevenster, ‘Heeft de keizer nieuwe kleren?’, in: J.H. Gerards e.a., werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 97-134.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Pieter Verrest, ‘De invloed van het Handvest op het Nederlandse strafrecht’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EUGrondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 139-221.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Kasper Jansen, ‘Het Handvest als privaatrechtelijk instrument’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 225-287.

[verder lezen in InView]

Op 24 januari bepaalde het UK Supreme Court dat de Britse regering de wettelijke toestemming van het parlement nodig heeft om de procedure voor uittreding uit de EU te starten. Met dat arrest herijkt het Hof de verhouding tussen het Europese en het Britse recht; een verhouding waarmee de Britse wetgever en rechter al vier decennia worstelen. Deze bijdrage bespreekt het arrest in het licht van die worsteling.

Lees het hele artikel in Navigator.

Instrumenten om grondeigendom te beheren, te gebruiken en te ontwikkelen zijn noodzakelijk voor het adequaat kunnen inrichten van de fysieke leefomgeving. Het is daarom begrijpelijk dat de wetgever heeft gekozen voor een Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet. De wijze waarop het wetsvoorstel is vormgegeven staat er op sommige onderdelen echter aan in de weg de doelen van de Omgevingswet te bereiken. Bovendien schort het aan samenhang tussen de Aanvullingswet en het Burgerlijk Wetboek.

Lees het hele artikel in Navigator.

Schrijnende gevallen van kindermishandeling leiden met enige regelmaat tot een pleidooi voor verplichte anticonceptie. Een recente bijdrage aan de discussie is een door particulieren opgesteld wetsvoorstel. Hoewel gesproken wordt van onverantwoord ouderschap, ziet het pleidooi alleen op maatregelen die vrouwen raken.

Lees het hele artikel in Navigator.

In NJB 2016/310, afl. 6, p. 383 e.v. bespreken Van Tulder, Meijer & Kalidien statistische informatie over de toepassing van de strafbeschikking, mede in relatie tot de transactie. De in 2008 ingevoerde Wet OM-afdoening maakte de strafbeschikking mogelijk als vorm van buitengerechtelijke afdoening van strafzaken. Het artikel bevat veel belangwekkende bevindingen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Wij constateerden in ons artikel ‘Van schikking naar strafbeschikking’ dat de rechter regelmatig tot een ander oordeel komt (een vrijspraak of een lagere straf), dan het OM in de eerdere strafbeschikking. Dat is een feitelijke constatering die doet twijfelen aan de doelmatigheid en effectiviteit van de strafbeschikking.

Lees het hele artikel in Navigator.

Op 8 september aanstaande bespreekt de Tweede Kamer de voorstellen tot ‘herijking’ van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Ter voorbereiding op dit overleg heeft de Kamer een ronde tafel georganiseerd om het veld in de gelegenheid te stellen op de voorstellen te reageren. De reacties waren, zoals te verwachten viel, overwegend verontwaardigd en dan vooral met betrekking tot het voorstel een puntenmaximum in te voeren voor deelname aan het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Dat is in zoverre jammer dat er met deze herziening nog wel meer op stapel (of op het spel) staat dan dit, inderdaad wat onbekookte, ideetje. In deze bijdrage gaat de auteur in op de plannen, de reacties die ze hebben opgeroepen en uiteraard de vraag hoe nu verder. Meer in het bijzonder staat zij stil bij de vraag wat een herziening langs deze lijnen zal betekenen voor de toegang tot (het) recht.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Toetsing aan grondrechten door het parlement staat in de belangstelling. Hoe vervult het parlement zijn toetsingstaak? En hoe kan het parlement die toetsing verbeteren? In deze bijdrage worden enkele concrete voorstellen gedaan.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Het is opmerkelijk dat in recente bijdragen in het NJB over de toedeling van zaken onder rechters met geen woord wordt gerept over artikel 17 van de Grondwet. Dat artikel, dat bepaalt dat niemand tegen zijn wil kan worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent, is echter wel degelijk van belang voor de in die bijdragen aangesneden problematiek.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Het initiatiefwetsvoorstel Wet open overheid (Woo) is onlangs aangenomen door de Tweede Kamer. Een belangrijk aspect van dat voorstel dat moet leiden tot vervanging van de WOB is dat het voorziet in de mogelijkheid om semi-publieke instellingen onder het bereik van de wet te brengen. Dit artikel beoogt enerzijds een ontsluiting van de regeling voor semipublieke instellingen in de Woo en anderzijds een normatieve beoordeling van die regeling, met name vanuit wetstechnisch perspectief. Belangrijke vragen zijn in hoeverre de Woo oplossingen biedt voor de knelpunten in de WOB en hoe die knelpunten ook met de WOB zelf zouden kunnen worden opgelost, mocht het voorstel het in de Eerste Kamer niet halen.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

In NJB 2016/1393 gaat Jacques Sluysmans in op de ontwerptekst voor de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet. Net als bij de beoogde aanvullingen voor onderwerpen als geluid en bodem, is het doel van die tekst om een nog niet in de Omgevingswet geregeld onderwerp aan de wet toe te voegen. Bij een groot project als dat van de Omgevingswet is het werken met aanvullingen wel begrijpelijk. Alleen al vanwege de omvang is het wijs dat eerst een meer algemeen raamwerk is opgesteld en dat vervolgens bijzondere onderdelen worden aangep(l)akt.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hoe kan de aansprakelijkheid van medeplegers voor georganiseerde criminele activiteiten zoals piraterij worden vastgesteld zonder afbreuk te doen aan de beginselen van individuele aansprakelijkheid en persoonlijke schuld? Recente rechtspraak maakt duidelijk dat rechters hier mee worstelen. Rechtspraak van het Joegoslavië Tribunaal over Joint Criminal Enterprise (JCE) zou als inspiratiebron kunnen worden gebruikt om tot een meer uniforme benadering van medeplegen te komen. Het Joegoslavië Tribunaal heeft in deze rechtspraak verschillende eisen geformuleerd die de aansprakelijkheid voor groepshandelen afbakenen zonder afbreuk te doen aan de specifieke aard van georganiseerde criminaliteit.

Sinds de inwerkingtreding op 10-10-10 van de nieuwe staatkundige structuur is er sprake van toenemende wrijving en strubbelingen in het Koninkrijk. Het verdient aanbeveling een gezamenlijke staatscommissie in te stellen gericht op een algehele, grondige herziening van de koninkrijksstructuren. Daarbij moet in het bijzonder ook worden gekeken naar een regeling voor geschillenbeslechting en de instelling van een Afdeling Koninkrijkszaken in de Raad van State worden overwogen.

Op 26 juni 2015 wees het Amerikaans Hooggerechtshof arrest in de zaak Obergefell vs. Hodges. Het oordeelde daarin dat de weigering het huwelijk open te stellen voor homoparen ongrondwettig is. Het arrest vormt daarmee de ontknoping van een jarenlange juridische en politieke strijd, die meer dan twintig jaar geleden begon. De beslissing illustreert daarnaast de verschillen tussen twee diametraal tegenovergestelde wijzen van rechtsvinding in grondrechtenzaken.

Sint Maarten het kleinste en minst bevolkte land van het Koninkrijk kent een heus constitutioneel hof. Op 8 november 2013 wees dit Hof zijn eerste arrest. Dit heeft niet alleen curiositeitswaarde maar is voor Nederlandse juristen ook om inhoudelijke redenen interessant. Het arrest geeft een idee hoe constitutionele toetsing in Nederland eruit zou kunnen zien. Bovendien formuleert het Hof enkele interessante ‘uitgangspunten’ die het bij de uitoefening van zijn toetsingsbevoegdheid in acht zal nemen. Tot slot beantwoordt het arrest rechtsvragen waarover ook de Nederlandse rechter zich mogelijk nog zal moeten buigen, zoals de vraag naar de verenigbaarheid van levenslange gevangenisstraf met het EVRM.

Met de voorgestelde wijze van implementatie van de Europese Richtlijn consumentenrechten worden de bepalingen over consumentenkoop grotendeels van toepassing op digitale inhoud die niet op materiële dragers wordt geleverd. Hiermee lijkt het consumentenkooprecht van toepassing te worden op alle overeengekomen leveringen van digitale inhoud. Vanuit de literatuur, belangenorganisaties en vervolgens de Eerste Kamer is kritisch gereageerd op de onhanteerbaarheid van een dergelijke bepaling. Met een kleine aanpassing van het implementatievoorstel kan aan alle ter berde gebrachte bezwaren tegemoet worden gekomen.

Van oudsher kende Nederland een goede institutionele zorg voor gehandicapten met zo’n 100 zorginstellingen. In de jaren negentig is hier verandering in gekomen met de invoering van het, uit het buitenland en vanuit de psychiatrie overgewaaide, concept van ‘community care’. Gehandicapten zouden moeten integreren in de samenleving en zelfstandig moeten wonen in reguliere woonwijken. Prachtig gelegen instellingen voerden met dit beleid als onderliggend motief een uitzettingsbeleid van gehandicapten teneinde hun terrein voor andere (winstgevender) doeleinden open te kunnen stellen. Nu het idee van community care een mislukking is gebleken, de financieel-economische crisis tot een bouwstop heeft geleid en talloze onderzoeken vraagtekens zetten bij de naleving van de Wet Toelating Zorginstellingen in het bijzonder bij het vereiste leefwensenonderzoek is het hoog tijd voor een politieke ommezwaai.

Begin dit jaar bracht het kersverse College voor de rechten van de mens advies uit over de vraag of spermabanken discrimineren als zij bij het ter beschikking stellen van donorzaad rekening houden met de wensen van de donor. Die wensen liggen onder meer op het gebied van gezinssamenstelling, fysieke kenmerken, gedrag, opleiding en religieuze achtergrond van de ontvangers van zijn zaad. Dat enkele spermabanken hun leveranciers terwille zijn, vormt de aanleiding voor dit advies. Waar het College zich op de kaart had kunnen zetten komt het jammer genoeg met een advies vol onbevredigende antwoorden en gemiste kansen. Want hoe zit het bijvoorbeeld met de preferenties van de ontvangende partij?

Waarom wordt de schriftuur waarmee het debat voor de Hoge Raad wordt ingeleid en waarin de rechtsvragen worden opgeworpen waarover de AG en de Strafkamer zich vervolgens uitlaten, niet meegenomen in de publicatie van het arrest? Een arrest kan werkelijk beter worden begrepen wanneer zichtbaar is hoe de klacht(en) waarop wordt beslist luidde(n).

Op de laatste dag voor zijn jaarlijkse reces besliste het Amerikaans Hooggerechtshof twee blockbuster cases over het homohuwelijk. Hoewel het daarin niet de vraag beantwoordde of de federale Grondwet verplicht tot openstelling van het huwelijk voor homoparen, zijn Windsor en Hollingsworth vs. Perry een grote overwinning voor voorvechters van het homohuwelijk.

Waarom het eigenlijk best een goed idee is om van de franchiseovereenkomst een benoemde overeenkomst te maken
Zoals bekend, kan in Nederland een overeenkomst ‘benoemd’ of ‘onbenoemd’ zijn. Is een bepaald soort overeenkomst tussen partijen specifiek in de wet geregeld, dan betreft het een zogenaamde ‘benoemde overeenkomst’ en gelden er specifieke wettelijke bepalingen. Is een soort overeenkomst niet specifiek in de wet geregeld, dan is er sprake van een zogenaamde ‘onbenoemde overeenkomst’ waarvoor het algemene contractenrecht geldt. Een franchiseovereenkomst is een dergelijke onbenoemde overeenkomst waarvoor in Nederland geen specifiek wettelijk regiem geldt, maar enkel het algemene contractenrecht. Het is, gezien de populariteit van franchising, echter de vraag of het niet verstandiger zou zijn om alsnog een benoemde overeenkomst van de franchiseovereenkomst te maken. In dit artikel wordt kort besproken waarom dat eigenlijk best een goed idee is.

Naar een betere rechtspraak
De Nieuwe zaaksbehandeling is het typische resultaat van het maatschappelijk isolement waarin de Rechtspraak verkeert. Door de Rechtspraak gepresenteerd als succesverhaal, staat Nzb daadwerkelijke verbetering van de rechtspraak in de weg. In de bestuurssector van de voormalige Rechtbank Almelo heeft men het heft in eigen hand genomen. Bij het daar gehanteerde concept effectieve bestuursrechtspraak is van het begin af aan een verbinding met de buitenwereld gelegd. Rechters moeten zich bewuster worden van hun omgeving en daarin het initiatief naar zich toe trekken.

Is er een digitaal leven na de dood?
Een waarheid als een koe: het is een zekerheid dat men overlijdt, de onzekerheid zit hem in het hoe, waar en wanneer. Waarom maken we het de toekomstige nabestaanden niet gemakkelijker voordat deze zekerheid zijn intrede doet? Zeker in een tijd dat het digitale leven steeds groter en omvangrijker wordt, is het zinvol om na te denken wat er met de digitale online nalatenschap gebeurt wanneer iemand overlijdt. Is er een digitaal leven na de dood? Of eindigt het online leven met de dood in de offline wereld?