De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) houdt zich niet altijd aan de wet bij onderzoeken naar de georganiseerde misdaad. Dat schrijven toezichthouders Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) en de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) in een brief op 14 maart 2025 gepubliceerde aan de Minister van BZK.
De TIB en de CTIVD constateren dat binnen de onderzoeken naar de dreiging die uitgaat van criminele netwerken grote risico’s op sfeervermenging bestaan tussen de terreinen van nationale veiligheid en opsporing. Door de AIVD lijken daarnaast bredere activiteiten te worden ondernomen dan de activiteiten die passen onder de taakomschrijving zoals is opgenomen in art. 8, tweede lid, aanhef en onder a, Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017). De TIB en de CTIVD vinden het onrechtmatig dat personen als target worden aangemerkt als die persoon geen activiteiten verricht die daadwerkelijk aanleiding geven voor het ernstig vermoeden dat die activiteiten een dreiging vormen voor de nationale veiligheid. Ook vragen de TIB en de CTIVD aandacht voor de verwerving en verwerking van vertrouwelijke informatie van geheimhouders- en verschoningsgerechtigden. De TIB heeft geconstateerd dat de AIVD communicatie had onderschept die onder de bescherming van het verschoningsrecht viel zonder dat daarvoor toestemming door de rechtbank Den Haag was verleend. Ook de CTIVD heeft het afgelopen jaar in meerdere onderzoeken onrechtmatigheden geconstateerd ten aanzien van het verwerken van verschoningsgerechtigde informatie.
Herziening sleepwet
De CTIVD en de TIB zijn van oordeel dat het bij normbeeldonderzoeken noodzakelijk is dat gemotiveerd wordt wat het verband is tussen de activiteiten van een persoon en het gevaar voor de nationale veiligheid dat van die activiteiten uitgaat. De CTIVD en de TIB vragen aandacht voor de verwerving en verwerking van vertrouwelijke informatie van geheimhouders- en verschoningsgerechtigden. De CTIVD en de TIB verwachten dat de genoemde zorgen adequaat worden geadresseerd en deze worden meegenomen bij de inrichting van toekomstige verzoeken. Ook achten de CTIVD en de TIB het van belang dat deze punten worden meegenomen in de herziening van de Wiv 2017, ook wel sleepwet genoemd.
Stijging aantal verzoeken bijzondere bevoegdheden
Het op 18 maart 2025 gepubliceerde jaarverslag meldt dat de TIB in 2024 4.445 verzoeken tot inzet van bijzondere bevoegdheden door de AIVD en de MIVD heeft behandeld. Dat is ruim 30% meer dan in 2023. De TIB vindt het belangrijk dat er een balans is tussen de bescherming en de inbreuk op grondrechten. Dat geldt nu, maar ook in de toekomst, mede gelet op technologische ontwikkelingen zoals quantum en AI. De TIB acht het daarom van groot belang dat er bij de in gang gezette herziening van de Wiv 2017 wordt gekozen voor het introduceren van één toezichthouder die end-to-end toezicht houdt.
Brief CTIVD en TIB met betrekking tot Criminele ondermijning
Bron: www.tib-ivd.nl (brief minister) en www.tib-ivd.nl (jaarverslag)