De Commissie schrijft in het landenhoofdstuk over Nederland dat zowel bij het brede publiek als bij bedrijven het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Nederland nog steeds groot is. Er wordt gesproken over aanvullende maatregelen om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te versterken. Het debat over de afschaffing van de bevoegdheid van de regering om in individuele zaken instructies te geven aan aanklagers is nog gaande. Er worden versterkte veiligheidsmaatregelen overwogen om het justitiële stelsel beter bestand te maken tegen de georganiseerde misdaad en er zijn voorstellen aangekondigd om de zorgen van de Raad van State met betrekking tot de naleving van de vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt aan te pakken. De initiatieven om de toegang tot de rechter te verbeteren, worden voortgezet, terwijl de bezorgdheid over de beschikbare financiering voor rechtsbijstand aanleiding gaf tot verzoeken om een stabielere begroting. De efficiëntie van het justitiële stelsel blijft hoog.

Corruptiebestrijding

Deskundigen en bedrijfsleiders zien het niveau van corruptie in de Nederlandse overheidssector nog steeds als relatief laag. Het onderzoek naar en de vervolging van met corruptie verband houdende misdrijven is nog steeds efficiënt en de bevoegde autoriteiten zetten hun werkzaamheden gericht op corruptie in verband met georganiseerde misdaad voort. Integriteit en transparantie voor ministers en staatssecretarissen worden nog steeds bevorderd, maar zijn grotendeels gebaseerd op de eigen verantwoordelijkheid. Verscheidene Kamerleden werden geschorst wegens schending van de integriteitsregels, terwijl bredere problemen met betrekking tot de regeling inzake de openbaarmaking van vermogens en belangen zijn gesignaleerd. Er is enige verdere vooruitgang geboekt met de wetgevingshervorming van de regels inzake draaideurpraktijken, zoals deze door de regering was aangenomen, rekening houdend met het advies van de Raad van State.

Mediapluriformiteit en -vrijheid

Hoewel het Commissariaat voor de Media zijn operationele onafhankelijkheid behoudt en hiervoor beschikt over voldoende middelen, zijn er enkele kwesties aan de orde gesteld in verband met de toereikendheid van de zelfregulerende instantie voor de pers. Er blijven uitdagingen bestaan met betrekking tot de transparantie van mediaeigendom en de hoge mate van concentratie op de mediamarkt. Er worden inspanningen geleverd om het openbare-omroepstelsel te hervormen, terwijl er bezorgdheid is geuit over de verantwoordingsplicht en het vermogen om de journalistieke normen na te leven. Er worden verschillende inspanningen geleverd om de veiligheid van journalisten te verbeteren, waaronder wetgeving die doxing strafbaar stelt, maar bedreigingen en geweld tegen journalisten blijven aanleiding geven tot zorg.

Aanbevelingen landenhoofdstuk Nederland

Over het algemeen heeft Nederland wat betreft de aanbevelingen in het verslag over de rechtsstaat 2023:

• enige verdere vooruitgang geboekt om het niveau van digitalisering van het rechtsstelsel te verbeteren, met name wat betreft de publicatie van rechterlijke beslissingen;
• enige verdere vooruitgang geboekt bij de voltooiing van de herziening van de regels inzake draaideurconstructies waarbij voormalige ministers en staatssecretarissen betrokken zijn, met inbegrip van een afkoelingsperiode van twee jaar en beperkingen op betaalde activiteiten;
• enige vooruitgang geboekt inzake de vaststelling van strengere transparantieregels voor lobbyactiviteiten voor leden van de regering en het parlement;
• enige verdere vooruitgang geboekt met de uitgebreide follow-up van de kinderopvangtoeslagaffaire, waarbij alle relevante overheidsinstanties worden betrokken, mede voortbouwend op het werk van de Staatscommissie Rechtsstaat.

Op basis hiervan en rekening houdend met andere ontwikkelingen gedurende de referentieperiode, wordt Nederland aanbevolen om:

• inspanningen te blijven leveren om personeelstekorten en moeilijke arbeidsomstandigheden in het justitieel stelsel aan te pakken;
• de herziening van de regels inzake draaideurpraktijken waarbij voormalige ministers en staatssecretarissen betrokken zijn, met inbegrip van een afkoelingsperiode van twee jaar en beperkingen op betaalde activiteiten, af te ronden;
• strengere transparantieregels vast te stellen voor lobbyactiviteiten voor leden van de regering en het parlement;
• het bestuur van publieke media te versterken en hun vermogen om journalistieke normen te handhaven, rekening houdend met de Europese normen inzake publieke media;
• te zorgen voor een adequate follow-up van de aanbevelingen van de Staatscommissie Rechtsstaat, waarbij de rechtsbescherming van de burgers wordt versterkt.

Verslag over de rechtsstaat 2024 - Landenhoofdstuk over de situatie op het gebied van de rechtsstaat in Nederland

Bron: www.ec.europa.eu