De ISD maatregel is een dwangmaatregel op basis waarvan veelplegers in een speciale inrichting geplaatst kunnen worden. Sommige plegers van strafbare feiten gaan telkens opnieuw in de fout. Vaak is bij deze personen meer aan de hand, bijvoorbeeld een verslaving. Sinds 2004 kan de strafrechter een ISD maatregel opleggen. De ISD is voor een periode van maximaal twee jaar. De maatregel ISD heeft twee doelstellingen:

• Aan de ene kant het kortetermijnperspectief: het beschermen van de samenleving tegen de criminaliteit en overlast afkomstig van stelselmatige daders, door opsluiting in een speciale inrichting binnen een Penitentiaire Inrichting (PI) gedurende maximaal twee jaar.
• Aan de andere kant is er het langetermijnperspectief: resocialisatie via het verminderen van de problematiek van personen die tot de ISD zijn veroordeeld, door het aanbieden van een intensief zorg- en behandeltraject tijdens de vrijheidsbeneming.

Uitkomst onderzoek

Het onderzoek laat zien dat het doel van de ISD onduidelijk is door de twee verschillende doelen. Aan de ene kant het beschermen van de samenleving tegen de criminaliteit en overlast van stelselmatige daders door opsluiting in een speciale inrichting. In het beleid is onvoldoende uitgewerkt hoe met deze tweeledigheid om te gaan. Omdat er een heldere landelijke visie ontbreekt, verschilt het in de praktijk op welk van deze doelen de nadruk wordt gelegd. Dat zorgt er ook voor dat de verschillende ISD-locaties eigen visies en procedures hebben ontwikkeld, waardoor rechtsongelijkheid kan ontstaan. Dat de ISD zich in een Penitentiaire Inrichting (PI) bevindt, maakt de uitvoering van het zorg- en resocialisatiedoel lastig. De PI is vooral ingericht op beveiligen en beheersen, waardoor zorg en behandeling binnen de ISD moeilijk te realiseren zijn.

Aanbevelingen onderzoek

In de praktijk is de ISD moeilijk te onderscheiden van de normale gang van zaken in een PI. Aanbeveling is daarom om het eigen karakter van de ISD te versterken, zodat het zorg- en behandeldoel beter uit de verf komt. Om dit te realiseren is het nodig om een gezamenlijke en landelijke ISD-visie te ontwikkelen. En als onderdeel daarvan vooral een behandelvisie, die onderbouwt hoe en in welke setting behandeling de kans op recidive kan verkleinen. Tot slot zijn meer structurele afspraken met gemeenten nodig om het hulpaanbod na afloop van de ISD-maatregel beter te laten aansluiten.

Reactie minister

In een brief aan de Tweede Kamer van 26 januari 2023 schrijft de Minister van Rechtsbescherming dat de structuur van een PI de ISD’ers ook kansen biedt. Een PI biedt veelplegers een omgeving die zorgt voor structuur in het dagelijkse leven. Die structuur ontberen ISD’ers: hardnekkige veelplegers die lijden onder complexe meervoudige problematiek, waaronder verslaving. In de PI kunnen ISD’ers  wennen aan een regelmatig en rustig dagritme waarin ook ruimte moet zijn voor het aanleren van nieuwe vaardigheden, werken aan motivatiediagnostiek en het bieden van zorg, ook na de ISD. Binnen de gegeven kaders moet steeds worden gezocht naar een goede balans tussen zorg en behandeling en beveiliging en risicobeheersing.  De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is gestart met het landelijk uniformeren van het beleid. Als onderdeel daarvan maakt het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) nieuwe, landelijke kaders voor de ISD en een voorstel over de herziening van enkele zorgprocessen binnen de ISD.

Richtlijn voor Strafvordering bij meerderjarige veelplegers (in het bijzonder de vordering van de ISD-maatregel bij stelselmatige daders)

Onbenut potentieel – Kwalitatief onderzoek naar werkzame factoren in de opzet en uitvoering van de maatregel plaatsing in een Inrichting voor Stelselmatige Daders (ISD)

Beleidsreactie Kwalitatief onderzoek ISD-maatregel

Bron: www.wodc.nl