In mei 2021 hebben De Nederlandse Associatie (DNA, vereniging van verenigingen) en het Instituut voor Verenigingen, Branches en Beroepen (IVBB) een onderzoek gedaan onder 191.000 bestuursleden van verenigingen en stichtingen in Nederland naar de bekendheid met de nieuwe Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR) en de wijze waarop zij hiermee omgaan. De uitkomst daarvan leert dat 60% van de besturen niet op de hoogte is van een nieuwe wet waaraan ze binnenkort moeten voldoen. Daardoor lopen individuele bestuursleden een risico, waaronder veel vrijwilligers.
Vanaf 1 juli a.s. geldt de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR) voor alle verenigingen en stichtingen, uitgezonderd kerkbesturen en Verenigingen van Eigenaren (VvE’s). De wet richt zich op goed bestuur en het tegengaan van misstanden. Ontsporingen als misbruik van posities, belangenverstrengeling en financiële malversaties kunnen beter worden aangepakt.
Meer dan voorheen is aansprakelijkheid een aandachtspunt. Het maakt daarbij niet uit of bestuursleden betaald krijgen of vrijwilliger zijn. De wet maakt ook geen onderscheid naar grootte of soort van vereniging of stichting. Niet alleen professionele landelijke organisaties, maar ook alle plaatselijke sport-, cultuur- en hobbyverenigingen hebben er daarom mee te maken.
Nooit van gehoord
Ruim 26.000 bestuurders van verenigingen en stichtingen hebben meegewerkt door het invullen van de vragenlijst. Op de vraag aan bestuursleden of zij de WBTR kenden, antwoordde 60 procent nog nooit van de wet te hebben gehoord. Van de 40 procent die er wel wat van weet, hebben de meesten (65%) nog geen idee hoe ze er invulling aan gaan geven.
Geschrokken
DNA en IVBB zijn geschrokken van de conclusies. Er zijn in Nederland 132.000 verenigingen en 143.000 stichtingen die allemaal een bestuur hebben. Van hen is 95% gevuld met vrijwilligers. Over minder dan 3 weken moeten bestuurders de wet kennen om er naar te kunnen handelen. En moeten daarom interne procedures op orde, besproken en intern vastgelegd zijn. Dat is nodig om aan de wet te voldoen. Zo wordt voorkomen dat bestuursleden onnodige risico’s lopen op persoonlijke aansprakelijkheid.
Als mogelijke oorzaken van de onbekendheid wijzen beide organisaties op beperkte voorlichting, geringe aandacht als gevolg van de coronacrisis en een algemene moeheid met nieuwe wetten die impact hebben op kleine organisaties. Dat neemt de noodzaak niet weg om maatregelen te nemen, aldus DNA en IVBB. Voor het behoud en werven van vrijwilligers als bestuursleden is het nodig dat je kunt aantonen aan de wet te voldoen.
De uitkomsten van het onderzoek zijn terug te vinden op https://www.IVBB.nl/research