Begrotingen zijn al lang niet meer alleen een financieel document. Voor het goed uitoefenen van het budgetrecht is naast financiële informatie ook beleidsinformatie nodig: waaraan wordt geld besteed en wat zijn de beoogde resultaten? Ook zijn risico’s en onzekerheden voor de uitvoering van plannen in de meeste ontwerpbegrotingen van de ministeries niet duidelijk in beeld gebracht, terwijl die informatie juist belangrijk is om verrassingen in beleidseffecten of geld te voorkomen en het budgetrecht goed uit te kunnen oefenen. In de meeste ontwerpbegrotingen is er geen aandacht voor risico’s in financiën of resultaten, zoals:

• Bij Asiel en Migratie blijkt dat ondanks de ervaringen van jarenlange overschrijdingen, de uitgaven voor de asielopvang vanaf 2027 sterk naar beneden zijn bijgesteld, terwijl de (onzekere) daling van het aantal asielzoekers in de opvang niet in hetzelfde tempo verloopt. De minister benoemt overigens wel de onzekerheid in de asielprognoses voor de komende 3 jaar.
• De schaarste op de arbeidsmarkt kan uitvoering van plannen in de weg staan. Dit leidt mogelijk tot onderuitputting van middelen en het niet realiseren van doelen.
• De ombuigingen op het ambtelijk apparaat en op externen zijn in de begrotingen ingeboekt. Dat is vooral een technische maatregel, want veelal ontbreken concrete plannen. Wij constateren dat de uitvoering niet in alle gevallen is ontzien bij de bezuinigingsopgaven. Uit onze eerdere rapporten volgt dat de uitvoering al onder druk staat.
• De plannen voor het Transitiefonds landelijk gebied en natuur worden niet doorgezet. In de budgettaire bijlage bij het Hoofdlijnenakkoord is te zien dat een bedrag van € 20,5 miljard dat nog voor dit fonds op de aanvullende post bij Financiën was gereserveerd, komt te vervallen. De minister maakt in de begroting niet duidelijk of ambities worden aangepast en of deze wijziging gevolgen heeft voor het nakomen van Europese afspraken waaronder de Kaderrichtlijn Water en de Vogel- en Habitatrichtlijn.
• Sommige maatregelen leiden mogelijk tot nieuwe problemen in de uitvoering, zoals bijvoorbeeld de uitzonderingen op het verhoogde btw-tarief.
• Een blijvend aandachtspunt van de Algemene Rekenkamer is het verplichtingenkasstelsel waar de Nederlandse Rijksoverheid als een van de weinige EU-landen nog gebruik van maakt. Gevolgen van dat stelsel zijn het jaarlijks schuiven met kasgeld en weinig inzicht in bezittingen, investeringen en langjarige instandhoudingsverplichtingen. Een baten-lastenstelsel is meer geëigend om de bezittingen en verplichtingen en mede daaraan verbonden financiële risico’s adequaat in beeld te brengen.

Aandachtspunten bij de ontwerpbegrotingen 2025

Bron: www.rekenkamer.nl