Het ministerie had de NOvA gevraagd om binnen één week te reageren op het wetsvoorstel Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000. Hierin wordt een tweestatusstelsel geïntroduceerd en de vereisten bij nareis aangescherpt. De NOvA ontraadt dit en heeft grote zorgen over de mogelijk discriminerende werking die van deze regelgeving uit zou kunnen gaan. De belangen van kwetsbare mensen, waaronder kinderen worden onvoldoende gewaarborgd. Dat de minister dit wetsvoorstel met stoom en kokend water wil invoeren, maakt het mede daarom extra kwalijk. De NOvA maakt uit de wetgevingsplanningsbrief (Kamerstukken II 2024/25, 36600 XX, nr. 52) op dat er naast het wetsvoorstel twee andere wetsvoorstellen moeten worden voorgelegd aan de Raad van State. Dat hierover niets openbaar is gemaakt, maakt dat de NOvA ervan uitgaat dat ook deze vertrouwelijk en dus niet openbaar in consultatie zijn gegaan, te weten de asielnoodmaatregelenwet en wetsvoorstel Terugkeer en vreemdelingenbewaring.

Asielnoodmaatregelenwet

In de planningsbief asiel- en migratiewetgeving worden wet- en regelgeving inzake asiel en migratie aangekondigd zoals een Asielnoodmaatregelenwet. In deze asielnoodmaatregelenwet zal de geldigheidsduur van een asielvergunning voor bepaalde tijd worden teruggebracht van vijf naar drie jaar en worden bovendien de volgende maatregelen genomen:

• afschaffen van de asielvergunning onbepaalde tijd;
• verruimen van de mogelijkheden tot ongewenstverklaring na een veroordeling;
• schrappen van de voornemen­procedure;
• schrappen van de mogelijkheid tot nareis met meerderjarige kinderen en ongehuwde partners;
• invoeren van een strengere toets voor nieuwe feiten en omstandigheden;
• invoeren van een verwijtbaarheidstoets bij opvolgende aanvragen; en
• afwijzen van aanvragen als kennelijk ongegrond als vreemdelingen niet op gehoor verschijnen.

De asielnoodmaatregelenwet wordt zo snel mogelijk uitgewerkt. Het wetsvoorstel wordt nog dit jaar voorgelegd voor advies en uitvoeringstoetsen. Om dit wetsvoorstel vervolgens zo snel mogelijk bij de Tweede Kamer in te dienen, wordt nog dit jaar spoedadvies gevraagd bij de Afdeling advisering van de Raad van State.

Asielcrisiswet

Ook wordt een Asielcrisiswet in het vooruitzicht gesteld. Daarmee is het kabinet voornemens om aanvullende maatregelen te nemen om de acute asielinstroom en opvangcrisis te bestrijden. De minister is voornemens om de maatregelen die in dit kader in het regeerprogramma genoemd zijn op te nemen in een samenhangend pakket van maatregelen en wetgeving, dat eveneens met voorrang wordt voorbereid. Parallel aan deze asielcrisismaatregelen wordt met een separaat wetsvoorstel de Spreidingswet ingetrokken. Dat wetsvoorstel wordt in het eerste kwartaal van 2025 voor advies en uitvoeringstoetsen voorgelegd. Verder meldt de minister dat wordt onderzocht of het juridisch toch mogelijk is om de rechterlijke dwangsom af te schaffen. Tevens wordt gewerkt aan de implementatie van het Europees Asiel- en Migratiepact waarbij wordt bezien hoe de asielprocedure kan worden verkort en versoberd tot het Europese minimum. Consultatie van dit wetsvoorstel is voorzien voor december 2024. Indiening van dit wetsvoorstel bij de Tweede Kamer na advisering door de Raad van State is voorzien in de eerste helft van 2025.

Overige wetsvoorstellen

• Via de Wet Terugkeer en vreemdelingenbewaring (Kamerstukken 34309) worden vreemdelingen verplicht medewerking te verlenen aan de voor terugkeer noodzakelijke presentatie bij de autoriteiten van het herkomstland. Het wetsvoorstel ligt ter behandeling voor in de Eerste Kamer, maar zal worden geactualiseerd. Dit gebeurt middels een nota van wijziging op de novelle (Kamerstukken 35501) die aanhangig is. De nota van wijziging gaat nog dit jaar naar de Raad van State voor advies, indiening bij de Tweede Kamer is voorzien voor het voorjaar van 2025.
• Het wetsvoorstel strekkende tot beroep in asielzaken bij één instantie (vervallen hoger beroep) gaat in de zomer van 2025 in consultatie.
• Het wetsvoorstel dat het verplichte aanmeldgehoor en de verplichte rust- en voorbereidingstijd afschaft wordt afgestemd met het implementatievoorstel voor het Europees Asiel- en migratiepact, net als het mogelijk maken om telefoons en andere gegevensdragers uit te lezen. Een wetsvoorstel hiertoe gaat in het najaar van 2025 in consultatie.
• En in de brief wordt, tot slot, ook het wetsvoorstel tot invoering van het tweestatusstelsel aangekondigd met voorwaarden op het gebied van gezinshereniging. Het voorstel waarover de NOvA nu negatief heeft geadviseerd.

Niet openbaar, niet transparant

Ondanks het zeer grote belang van ook de asielnoodmaatregelenwet en wetsvoorstel Terugkeer en vreemdelingenbewaring, die blijkens de planningbrief nog dit jaar aan de Raad van State worden voorgelegd, en de belangrijke rol die de advocatuur heeft in de asielketen, is de NOvA niet gevraagd om over de inhoud van die voorstellen advies uit te brengen. Door de vertrouwelijkheid kan zij dit dus ook niet actief doen. Het is zeer ongebruikelijk dat een wetsvoorstel vertrouwelijk ter consultatie gaat. Waarom dat thans wel gebeurt, is niet toegelicht of duidelijk geworden. Gezien de inhoud van genoemde planningsbrief is dit pas het begin. Binnen korte tijd wordt een aanzienlijk aantal wetgevingstrajecten in gang gezet. De NOvA vreest met grote vreze dat deze gang van zaken staande praktijk zal worden, met grote gevolgen voor onze democratische rechtsstaat. 

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Asiel en Migratie (XX) voor het jaar 2025; Brief regering; Planning wetgeving hoofdstuk 2 Regeerprogramma (Kamerstukken II 2024/25, 36600 XX, nr. 52)

Advies NOvA - Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 in verband met de introductie van een tweestatusstelsel en het aanscherpen van de vereisten bij nareis

Bron: www.advocatenorde.nl