Het Nationaal Archief heeft bij de start van het project Oorlog voor de Rechter adviezen ingewonnen over eventuele risico’s. Dat schrijft het Archief op 28 november 2024 naar aanleiding van berichtgeving in de Telegraaf over privacy risico’s rondom het openbaar worden en online toegankelijk worden van het CABR (Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging).
Het CABR wordt per 1 januari 2025 openbaar en omvat dossiers van verdachten van collaboratie tijdens de Duitse bezetting. Dit papieren archief is nu enkel onder voorwaarden in te zien voor onderzoekers, pers en anderen. Het archief is nu alleen toegankelijk op naam van verdachte. De dossiers kunnen uitsluitend in de studiezaal van het Nationaal Archief ingezien worden. Deze beperkte toegang maakt het voor nabestaanden van slachtoffers nu onmogelijk om antwoorden te vinden op vragen die vaak al tientallen jaren onbeantwoord zijn geweest in families, schrijft het Archief. Daarom is in 2022 het digitaliseringsproject Oorlog voor de Rechter begonnen. De digitalisering biedt de mogelijkheid het archief te doorzoeken en daarmee de informatie wel te vinden. Het Nationaal Archief heeft bij de start van het project Oorlog voor de Rechter adviezen ingewonnen over eventuele risico’s, deze hebben geleid tot een aantal aanvullende maatregelen in het kader van online toegankelijk maken van het archief. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) laat weten in gesprek te zijn met het Nationaal Archief over de openbaarmaking van het CABR.
Oorlog voor de Rechter
Oorlog voor de Rechter is een gezamenlijk project van het Nationaal Archief, Netwerk Oorlogsbronnen, het Huygens Instituut en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. De archiefstukken uit het CABR worden gedigitaliseerd. Met kunstmatige intelligentie wordt alles vervolgens digitaal leesbaar en doorzoekbaar gemaakt. Om de documenten uit het CABR beter te begrijpen en te plaatsen binnen een bredere context worden ze verrijkt met achtergrondinformatie. Ook wordt er doorverwezen naar bronnen die over hetzelfde onderwerp gaan uit andere collecties van het CABR. In het CABR bevinden zich dossiers van zo'n 300.000 personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitsers, aldus het NIOD. De dossiers kunnen getuigenverslagen, lidmaatschapskaarten van de NSB, dagboeken, gratieverzoeken en soms foto’s bevatten. Het grootste deel van de verdachten bleek onschuldig. Twintig procent is uiteindelijk veroordeeld door een bijzonder gerechtshof of tribunaal en bijna 1900 van hen kregen daarbij een gevangenisstraf van tien jaar of meer opgelegd.
Bronnen: www.nationaalarchief.nl en www.niod.nl