De schadelijke gevolgen van discriminerende risicoprofilering zijn groot voor burgers, maar ook voor de samenleving als geheel. Instanties moeten deze vorm van institutionele discriminatie dan ook ten alle tijden voorkomen. Soms is discriminatie door risicoprofilering duidelijk. Huidskleur of etnische achtergrond bij selectie voor algemene controles als criterium gebruiken is verboden. Maar ook op het oog neutrale risicocriteria kunnen discrimineren. Bij veel instanties, zoals de Belastingdienst, een sociale dienst van een gemeente, of bij banken en verzekeraars wordt op basis van dossierkenmerken ingeschat waar mogelijk frauderisico’s zitten. Bij live controles door bijvoorbeeld agenten of de marechaussee worden een selectiebeslissingen vaak gebaseerd op waarneming en beoordeling in het moment.

Discriminatie door risicoprofilering

De laatste jaren hebben zich verschillende gevallen voorgedaan waarin risicoprofilering leidde tot discriminatie. In 2023 heeft het gerechtshof Den Haag de Koninklijke Marechaussee (KMar) verboden om ‘ras’ mee te wegen bij het mobiele vreemdelingentoezicht. DUO heeft bij controles op de uitwonendenbeurs onevenredig veel studenten met een migratieachtergrond gecontroleerd. En in 2024 stelde het College vast dat de ING-bank twee klanten heeft gediscrimineerd door betalingen te blokkeren en controleren vanwege niet-Nederlands klinkende naam. Het Toetsingskader helpt instanties om discriminatie in alle vormen te voorkomen. Zo bevat het toetsingskader beoordelingsnormen om te controleren of risicoprofielen rechtmatig zijn, en voorzorgsmaatregelen die instanties kunnen inzetten om discriminatie te voorkomen. Het Toetsingskader gaat in op de specifieke discriminatierisico’s die in deze verschillende situaties bestaan, en geeft concrete en praktische instructies voor die situaties.

Toetsingskader risicoprofilering - Normen tegen discriminatie op grond van ras en nationaliteit

Bron: www.mensenrechten.nl