De beide amendementen zijn volgens de Minister voor Rechtsbescherming in strijd met art. 17 van de Grondwet en art. 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) (Kamerstukken II 2023/24, 36372, nr. 24). De minister vroeg de Afdeling ook onder welke voorwaarden het wel mogelijk is om uitvoering te geven aan de wens van de indieners van de amendementen.

Democratische rechtsstaat

De Afdeling concludeert in het advies dat de amendementen een verregaande beperking zijn van het recht op vertrouwelijke communicatie met een advocaat. Dat recht behoort tot de kern van het recht op een eerlijk proces en is in een democratische rechtsstaat van groot belang. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens volgt dat de vertrouwelijke communicatie tussen een gedetineerde en diens advocaat alleen in uitzonderlijke omstandigheden mag worden beperkt. Zo moet er een individuele afweging worden gemaakt. Algemene preventieve maatregelen zijn daarom niet toegestaan. Op basis van feiten en omstandigheden moet aannemelijk zijn dat in het individuele geval misbruik wordt gemaakt van vertrouwelijke communicatie met een advocaat. Zo’n beoordeling ontbreekt bij beide amendementen. Daardoor is er geen dwingende redenen die deze beperking kunnen rechtvaardigen. De Afdeling komt daarom tot de conclusie dat de amendementen onverenigbaar zijn met de Grondwet, het EVRM en het Unierecht.

Uitzonderlijke omstandigheden

In het advies schetst de Afdeling de voorwaarden waaraan een regeling moet voldoen als daarmee het recht op vertrouwelijke communicatie wordt beperkt. Dat kan alleen in uitzonderlijke omstandigheden en op basis van een beoordeling die op het individuele geval is toegespitst. De Afdeling wijst ook op de bestaande strafvorderlijke mogelijkheden om vertrouwelijke gesprekken af te luisteren. Het is volgens de Afdeling zeer de vraag of er nog ruimte bestaat voor een uitbreiding naast deze bestaande mogelijkheden. Maar de Afdeling begrijpt de problematiek die ten grondslag ligt aan de amendementen en de behoefte om te voorkomen dat vertrouwelijke communicatie tussen een advocaat en gedetineerde wordt misbruikt. Zij wijst daarom ook op aanvullende initiatieven die worden genomen om de weerbaarheid en veiligheid van advocaten en andere geheimhouders te versterken. Voorbeelden daarvan zijn weerbaarheidstrainingen, collegiale ondersteuning en wetenschappelijk onderzoek.

Advies Nota van wijziging inzake de wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit tijdens detentie

Bron: www.raadvanstate.nl