De ambitie om te komen tot een veiliger Nederland, ingebed in een sterke rechtsstaat, wil het Ministerie realiseren door te werken aan de zeven kernthema’s die daarvoor van belang zijn. Aan de hand van deze kernthema’s volgen hieronder de belangrijkste beleidsresultaten van 2013.
 

Versterking Prestaties Strafrechtketen

In 2013 zijn in alle fasen van de strafrechtketen concrete stappen gezet die moeten leiden tot een versterking van de prestaties:

• verbetering dienstverlening in het kader van het aangifteproces;
• implementatie BOSZ-systeem (Betere Opsporing door Sturing op Zaken) bij de politie, dat inzicht geeft in het aantal en de soorten onderhanden zaken, inclusief genomen beslissingen;
• ZSM-werkwijze (Zo Samen, Snel, Slim, Selectief, Simpel en Samenlevingsgericht Mogelijk), waarmee veelvoorkomende criminaliteit op een snelle en zorgvuldige wijze wordt afgehandeld, is landelijk uitgerold;
• de rechtspraak heeft een ingrijpende vernieuwingsagenda opgesteld die leidt tot versnelling, vereenvoudiging en digitalisering van het strafproces;
• in 2013 zijn door de rechtspraak proeftuinen voorbereid, waarin een werkwijze wordt toegepast om regulier snel opvolging te kunnen geven aan zaken waarvoor het OM aan de ZSM-tafel besluit om te dagvaarden, of waarin een verdachte verzet aantekent tegen een door het OM opgelegde strafbeschikking, met een systeem van super snelrecht, snelrecht (binnen 3, respectievelijk 17 dagen) en ZSM-politierechterzittingen;
• door middel van het programma Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen wordt gewerkt aan het realiseren van concrete verbeterin-gen in de fase van tenuitvoerlegging. Het wetsvoorstel herziening en stroomlijning van de tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen is in het najaar in consultatie gebracht.
• het Administratie- en Informatiecentrum voor de Executieketen (AICE) bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) is gestart per 1 januari 2014. Doordat het OM de komende jaren alle strafrechtelijke beslissingen aanlevert aan het AICE, ontstaat volledig zicht en grip op wat ten uitvoer moet worden gelegd;
• een reeks wetsvoorstellen die leiden tot een versterking van de prestaties van de strafrechtketen is in 2013 ter behandeling naar de Tweede Kamer gezonden of voorbereid. Het wetsvoorstel herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen dat in 2013 in consultatie is gegaan, betekent herziening van Boek 5 van het Wetboek van Strafvordering en luidt daarmee de herijking en modernisering van dit wetboek in.
• eind 2013 heeft het College van Procureurs-generaal een nieuwe aanwijzing voor de opsporing vastgesteld. Die aanwijzing geeft duidelijke inhoudelijke kaders voor de afweging of naar aanleiding van een aangifte al dan niet wordt overgegaan tot opsporing en waar de verantwoordelijkheid ligt voor het maken van die afwegingen.

Nederland Veiliger

Onder deze noemer wordt een waaier aan maatregelen benoemd die Nederland veiliger moeten maken zoals:

• aanpak van criminaliteit tegen het bedrijfsleven;
• criminele jeugdbendes van de straat;
• aanpak high impact crime;
• aanpak cybercrime geïntensiveerd, meer aandacht voor cybersecurity;
• offensief tegen kinderporno/seksueel misbruik/kindermishandeling;
• daders meer financieel treffen;
• detectie van gewelddadige eenlingen;
• fraude;
• aanpak mensenhandel versterkt;
• coffeeshopbeleid aangescherpt, aanpak drugscriminaliteit versterkt;
• eenvoudiger aangifte doen;
• veiligheidsregio’s.

Bestendiging en versterking rechtsstaat

Kwaliteit en innovatie rechtspraak

Het programma KEI is gestart in het kader van het digitaliseren en innoveren van de rechtsspraak.

Stelselvernieuwing rechtsbijstand

In het kader van de stelselvernieuwing rechtsbijstand zal een pakket maatregelen worden vastgesteld waarmee het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand bij de tijd wordt gebracht en de financiële beheersbaarheid wordt vergroot. Tevens wordt daarmee een besparing van € 85 mln. gerealiseerd.

Kwaliteit van de wetgeving en de juridische functie

In 2013 is de transparantie rond voorbereiding van wet- en regelgeving verder versterkt. Zo zijn meer voorstellen voor wet- en regelgeving op www.internetconsultatie.nl geplaatst en wordt met behulp van het integraal afwegingskader steeds beter antwoord gegeven op vragen naar de aanleiding voor, het doel van en de instrumentkeuze ten behoeve van het voorstel (NaarhetIAK.nl).

Effectief bestuursrecht

In 2013 zijn twee wijzigingsvoorstellen van de Algemene wet bestuursrecht in werking getreden: in januari de Wet aanpassing bestuursprocesrecht en in juli de nieuwe regeling over schadevergoeding bij onrechtmatig bestuurshandelen uit de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten. De wet aanpassing bestuursprocesrecht bevat diverse voorzieningen die de rechter in staat stelt om sneller door te dringen tot de kern van het geschil. De regeling op het gebied van schadevergoeding bij onrechtmatig bestuurshandelen introduceert een bestuursrechtelijke verzoekschriftprocedure. Door deze procedure kunnen burgers sneller en gemakkelijker schadevergoeding bij de rechter vorderen als een onrechtmatig gebleken overheidsbesluit tot schade heeft geleid. Ook kwam een geharmoniseerde regeling over nadeelcompensatie (schadevergoeding bij rechtmatig overheidshandelen) tot stand. Die zal in werking kunnen treden nadat diverse bijzondere wetten aan deze nieuwe geharmoniseerde regeling zijn aangepast.

Meer maatwerk bij straffen

Het wetsvoorstel tot invoering van een adolescentenstrafrecht is in juni door de Tweede en in november door de Eerste Kamer aanvaard. Dit adolescentenstrafrecht voorziet onder meer in het verhogen van de leeftijdsgrens (van 21 naar 23 jaar) waarop het jeugdstrafrecht kan worden toegepast en het creëert de mogelijkheid om een pij-maatregel (plaatsing in inrichting voor jeugdigen) om te zetten in een tbs-maatregel. In 2013 is samen met het Ministerie van OCW het conceptwetsvoorstel tot invoering van de maatregel terbeschikkingstelling aan het onderwijs (tbo-maatregel) tot stand gebracht. Het wetsvoorstel is in oktober 2013 voor advies gestuurd aan diverse organisaties en op internet ter consultatie aangeboden.

Gevangeniswezen en een toekomstbestendige tbs

Met het Masterplan DJI zijn onder andere afspraken gemaakt over het gebruik van meerpersoonscellen, de voorgenomen invoering van Elektronische Detentie en de Van Werk Naar Werk regeling. In de forensische zorg hebben het Ministerie van VenJ, GGZ Nederland en de Verenging Gehandicaptenzorg Nederland overeenstemming bereikt over de wijze waarop de afspraken uit de ‘Meerjarenovereenkomst Forensische Zorg 2013–2017’ worden ingevuld. Het wetsvoorstel Langdurig Toezicht is eind november 2013 ingediend bij de Tweede Kamer. Hiermee wordt het mogelijk zeden- en zware geweldsdelinquenten langdurig (zo nodig levenslang) onder toezicht van de Reclassering te stellen.

Veiligheid en privacy

In december 2013 heeft het kabinet beide Kamers een notitie gezonden over ‘Vrijheid en veiligheid in de digitale samenleving. Een agenda voor de toekomst’. De notitie is bedoeld als een agenda voor een verdere discussie over de gevolgen van de voortschrijdende digitalisering.

Auteursrecht 20@20

De wet toezicht op collectieve beheersorganisaties (cbo’s) is op 1 juli 2013 in werking getreden, tegelijkertijd met twee AmvB’s, de nadere regeling voor de geschillencommissie en de regeling voor de normering van beheerskosten van cbo’s. De inwerkingtreding van het beleggingsverbod is uitgesteld totdat de onderhandelingen over de richtlijn collectief beheer zijn afgerond in Brussel. De inwerkingtreding van de mogelijkheid om cbo’s per AmvB gedwongen te laten samenwerken voor de inning en verdeling van vergoedingen is eveneens uitgesteld. Ook de AmvB ten aanzien van de governance van cbo’s moet nog worden vastgesteld. De eerder genoemde richtlijn zal daarover regels bevatten. Daarnaast is de richtlijn verleningsduur bescherming van muziekuitvoeringen en fonogrammen van 50 naar 70 jaar tijdig in het nationale recht omgezet. In de Tweede Kamer bleek onvoldoende draagvlak te bestaan voor een aanpassing van de uitzondering voor privékopiëren, in die zin dat downloaden uit (evident) illegale bron daaronder niet meer zou kunnen ressorteren. Er is een AMvB uitgevaardigd (inwerkintreding 1 januari 2013) die verzekert dat rechthebbenden billijk worden gecompenseerd voor het nadeel dat zij ten gevolge van onder de beperking ressorterend privékopiëren lijden. In de Tweede Kamer bleek onvoldoende draagvlak te bestaan voor een aanpassing van de uitzondering voor privékopiëren, in die zin dat downloaden uit (evident) illegale bron daaronder niet meer zou kunnen ressorteren. Er is een AMvB uitgevaardigd (inwerkingtreding 1 januari 2013) die verzekert dat rechthebbenden billijk worden gecompenseerd voor het nadeel dat zij ten gevolge van onder de beperking ressorterend privékopiëren lijden.

Meer ruimte voor ondernemen

In 2013 is ervaring opgedaan met de flex-bv en de nieuwe regeling bestuur en toezicht voor naamloze en besloten vennootschappen. Deze regels worden uitgebreid naar andere rechtspersonen. In de zomer is geconsulteerd over een wetsvoorstel monistisch bestuursmodel voor coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. Tevens is geconsul-teerd over een wetsvoorstel inzake bestuur en toezicht bij stichtingen en verenigingen.

Stelselherziening Jeugdzorg

In oktober 2013 is de jeugdwet, de wettelijke basis voor het nieuwe jeugdstelsel aangenomen door de Tweede Kamer. Het financiële macrokader is op hoofdlijnen gereed. Het Transitieplan, het gezamenlijke afsprakenkader van Rijk, VNG en IPO is als sturingsinstrument opgesteld. Het Transitiebureau, het ondersteuningsbureau van Rijk en VNG, heeft diverse handreikingen en ondersteuningsprogramma’s voor gemeenten opgesteld. Daarnaast hebben gemeenten in regionaal verband eind oktober 2013 regionale transitie-arrangementen vastgesteld, waarin zij aangeven op welke wijze zij de continuïteit van de jeugdzorg en het gedwongen kader willen gaan organiseren.

Immigratie en Asiel

In het Programma Stroomlijning Toelatingsprocedures zijn maatregelen uitgewerkt om het stapelen van verblijfsprocedures tegen te gaan en doorlooptijden te verkorten. Het wetgevingstraject is afgerond, de maatregelen worden vanaf 1 januari 2014 ingevoerd. Op dit moment krijgt het grootste deel van de asielzoekers binnen acht dagen een antwoord op het asielverzoek. Op 1 februari 2013 is de regeling langdurig verblijvende kinderen in werking getreden.

De wet Modern Migratiebeleid (MoMi) is in werking getreden per 1 juni 2013. Met deze wet is het reguliere toelatingsproces efficiënter ingericht en wordt meer verantwoordelijkheid gelegd bij de referent.

In 2013 is een aantal maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat minder vreemdelingen in bewaring komen en daar waar mogelijk gebruik te maken van alternatieve toezichtsmaatregelen. Om gedwongen terugkeer te realiseren is de medewerking van herkomstlanden nodig. Daartoe zijn zowel bilateraal als in Europees verband inspanningen geleverd. In 2013 is het wetgevend kader van de tweede fase van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel tot stand gekomen en is de implementatie ervan in gang gezet. Nederland heeft veelvuldig aandacht gevraagd voor de negatieve aspecten van het vrije verkeer van personen. Hierbij is benadrukt dat de EU lidstaten in staat moet stellen misbruik van dit recht effectief te bestrijden.

Het slachtoffer centraal

In februari 2013 is het visiedocument: ‘Recht doen aan slachtoffers’ aan de Tweede Kamer toegezonden. De komende vier jaar zullen de vijf beleidsdoelen uit het visiedocument richting geven aan de ontwikkelingen op het terrein van slachtofferbeleid.

Nationale politie

Na de formele inwerkingtreding van de Politiewet op 1 januari 2013 zijn belangrijke stappen gezet richting het einddoel: het beter kunnen bijdragen aan het veiliger maken van Nederland en het meer dan nu bieden van ruimte voor de professionaliteit van de politie. De meeste doelen die 1 januari 2015 afgerond moeten zijn, zoals de invoering van de basisteams, het vergroten van het operationeel leiderschap en het informatie gestuurd werken, liggen eind 2013 op schema.

Kansspelen

In mei is het wetsvoorstel kansspelen op afstand in consultatie gegaan, beoogd wordt dat kansspelen op internet gereguleerd worden zodat de consument hieraan op legale wijze veilig en verantwoord kan deelnemen. Op 1 juli 2013 zijn het Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen en de Regeling werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen in werking getreden. In september is het rapport ‘Matchfixing in Nederland, de aard en reikwijdte van het probleem, de risico’s en de aanpak’ naar de Tweede Kamer gestuurd.

Bron: Kamerstukken II 33 930 VI, nr. 1