De Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), de commissie die vooraf toetst of de inzet van specifieke bijzondere bevoegdheden door de AIVD en de MIVD rechtmatig is, heeft op 30 april 2024 haar Jaarverslag 2023 gepubliceerd. De TIB schrijft onder meer over de snelle technologische ontwikkelingen zoals AI, gezichtsherkenning, quantumcomputing en deepfakes. Het belang van balans tussen de bescherming van grondrechten en inbreuk op grondrechten wordt alleen maar groter.
In 2023 beoordeelde de TIB 3.383 verzoeken, een stijging van 16,6% ten opzichte van de 2.902 verzoeken die in 2022 werden beoordeeld. In 95,6% van de verzoeken is de inzet van de bevoegdheid als rechtmatig beoordeeld. In 4,4% van de verzoeken was dat niet het geval. In de helft van de als onrechtmatig beoordeelde verzoeken werd door de AIVD of de MIVD een nieuw en aangepast verzoek ingediend dat hierna alsnog rechtmatig werd beoordeeld. Voor de inzet van bijzondere bevoegdheden die een grote inbreuk maken op de privacy van burgers, moet de Minister van BZK, voor de AIVD, of de Minister van Defensie, voor de MIVD, eerst toestemming geven. De rechtmatigheid van die toestemming toetst de TIB voorafgaand aan de inzet van de bijzondere bevoegdheid. Het oordeel van de TIB is bindend.
Kabelinterceptie
In 2023 was kabelinterceptie een belangrijk onderwerp. De TIB heeft meerdere verzoeken beoordeeld met betrekking tot het tappen van grootschalig internetverkeer op de kabel (snapshotten). De TIB heeft bij de beoordeling daarvan gekeken naar de omvang van de te verwerven data en het gebruik ervan. Het gaat dan voor het grootste deel over data van mensen, ook in Nederland, die niet in de belangstelling staan van de diensten en dat ook nooit zullen zijn. De huidige wet bepaalt dat de diensten zich moeten richten op die klantkanalen waarvan waarschijnlijk is dat daar de voor het onderzoek meest belangrijke gegevens kunnen worden gevonden. Dit heeft ertoe geleid dat sommige verzoeken als rechtmatig en andere verzoeken als onrechtmatig zijn beoordeeld. In de zomer van 2024 zal naar verwachting de Tijdelijke wet gericht op landen met een offensief cyberprogramma en bulkdatasets in werking treden. Voor de diensten wordt onder andere een mogelijkheid gecreëerd om beroep in te stellen bij de Raad van State tegen een oordeel van de TIB.
Autoriteit Nationale Veiligheid
Voor de langere termijn zal de TIB samen met de andere toezichthouder, de CTIVD, toewerken naar één Autoriteit Nationale Veiligheid. De technologische ontwikkelingen zoals AI, gezichtsherkenning, quantumcomputing en deepfakes, gaan snel. Ook werken de diensten steeds meer samen met vergelijkbare diensten in andere landen. Het belang om oog te blijven houden voor de balans tussen de bescherming van grondrechten en inbreuk op grondrechten wordt alleen maar groter.
Bron: www.tib-ivd.nl