In het voorwoord van het jaarplan wordt onder meer benadrukt dat een groep mensen in de samenleving zich niet vertegenwoordigd of zelfs benadeeld voelt. Waar de rechter juist het laatste bastion van rechtvaardigheid moet zijn, voelen deze mensen zich soms ook in de zittingszaal op een manier behandeld die hun gevoel bevestigt. Wanneer mensen met een migratieachtergrond en een lager opleidingsniveau lezen dat zij een grotere kans hebben op een gevangenisstraf, bevestigt dit hun realiteit, waarin ze mogelijk dagelijks te maken hebben met racisme en discriminatie. Die realiteit moet de Rechtspraak beter onder ogen durven zien, zonder dat de Rechtspraak zich daarbij aangevallen voelt. De Rechtspraak moet beter uitleggen wat achterliggende oorzaken kunnen zijn, maar ook durven toegeven als deze misschien ontbreken.

Rechtspreken in 2025

Ongeveer 2.700 rechters en raadsheren en 10.400 gerechtsambtenaren streven naar kwalitatief hoogwaardige, maatschappelijk relevante en efficiënte afhandeling van ongeveer 1,6 miljoen rechterlijke beslissingen. De Nederlandse rechtspraak kent drie rechtsgebieden: civiel recht, strafrecht en bestuursrecht. In 2025 zal het grootste deel (64 procent) van de rechtszaken bij de rechtbanken worden afgehandeld door de kantonrechter. Strafzaken zijn het meest in het nieuws, maar vormen een relatief kleine groep zaken bij de rechtbanken (12 procent). In hoger beroep vormen de strafzaken daarentegen juist de grootste groep zaken (57 procent). De verschillende typen bestuursrechtzaken vormen een belangrijke, maar wel kleinere categorie bij de rechtbanken (10 procent). In deze zaken staan besluiten van de overheid centraal.

Waar werkt de Rechtspraak aan in 2025?

Kwalitatief hoogwaardige en rechtsvaardige rechtspraak
Binnen de Rechtspraak is voortdurend aandacht voor kwaliteit. Elke medewerker speelt hierbij een eigen rol. Continu leren en verbeteren speelt een cruciale rol binnen de organisatie. Aanbevelingen uit het visitatierapport en andere onderzoeken worden uitgevoerd, met aandacht voor begrijpelijke rechtspraak, doorlooptijden en (individuele) rechtsbescherming. Het delen van kennis blijft een belangrijk thema binnen de Rechtspraak, bijvoorbeeld met de doorontwikkeling van Mijn Kennisomgeving (MKO). Er komen steeds meer digitale procedures en uniforme communicatie. Rechtsgebieden als familie- en jeugdrecht, bestuursrecht en strafrecht richten zich op verbetering van rechtsbescherming, efficiëntere processen en implementatie van nieuwe wetgeving, zoals het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Projecten zoals DURF en pilots met kosteloze rechtsbijstand ondersteunen kwetsbare groepen. Uniformiteit en innovatie blijven speerpunten, waarbij samenwerking met ketenpartners essentieel is.

Tijdige en voorspelbare rechtspraak
De Rechtspraak werkt aan tijdige en voorspelbare procedures. Dit omvat verbeterde doorlooptijden, uniforme communicatie en procesoptimalisatie. Sinds 2020 zijn stappen gezet in roosteren, plannen en begrijpelijke communicatie, met aandacht voor landelijk uniforme brieven. De landelijke inloopkamer helpt gerechten bij oudere werkvoorraden. Het programma Tijdige rechtspraak komt eind 2025 formeel ten einde. Het werken aan tijdige en voorspelbare rechtspraak is daarmee niet afgelopen. Initiatieven en projecten zijn nog niet volledig afgerond of hebben nog geen vaste (en duurzame) plek in de organisatie gekregen, waardoor we nog niet op het punt zijn gekomen van acceptabele werkvoorraden en een voorspelbaar proces. Het accent van het programma ligt in 2025 op het borgen van wat is opgezet en bereikt.

Toegankelijke en transparante rechtspraak
De Rechtspraak werkt aan eenvoudige toegang en begrijpelijke communicatie voor burgers, met praktische informatie via diverse kanalen. Digitale platforms zoals rechtspraak.nl en Mijn Rechtspraak worden verder verbeterd, terwijl ook telefonie en schriftelijke communicatie aandacht krijgen. Innovaties zoals wijkrechtspraak en de regelrechter bieden laagdrempelige toegang tot de rechter, terwijl digitalisering zorgt voor een verbeterde digitale toegang. Publicatie van meer uitspraken en betere informatievoorziening voor journalisten verhogen de openbaarheid en toegankelijkheid van de Rechtspraak. Vanaf 1 juni 2025 treedt de herziene persrichtlijn in werking, met als belangrijkste wijzigingen een accreditatiebeleid voor journalisten en uniforme informatievoorziening door alle gerechten. Openbaarheid blijft het leidende uitgangspunt, waarbij de pers een essentiële rol speelt in het bevorderen van vertrouwen in de rechtsstaat.

De Rechtspraak als werkgever

De Rechtspraak kan, net als andere organisaties in Nederland, in de knel komen door krapte op de arbeidsmarkt. Om nu en in de toekomst professionele, onafhankelijke en tijdige rechtspraak mogelijk te maken, is het daarom essentieel om betrokken en bekwame medewerkers aan te trekken en te behouden. In 2025 stromen 140 rechters en raadsheren in opleiding in en zet de Rechtspraak stappen om een nog aantrekkelijkere werkgever te worden. Werkplezier, vitaliteit en werkdrukvermindering blijven speerpunten. Diverse projecten ondersteunen leidinggevenden en bevorderen diversiteit, inclusie, duurzaamheid en een sociaal en fysiek veilig werkklimaat.

Jaarplan 2025

Bron: www.rechtspraak.nl