Bij complexe scheidingen is vaak sprake geweest van huiselijk geweld tijdens de relatie. Onveiligheid blijft in veel gevallen doorgaan na de scheiding, zeker als er gedurende de relatie sprake was van een patroon van dwingende controle of intieme terreur. Toch spelen huiselijk geweld en intieme terreur een veel te kleine rol bij beslissingen rond scheiding, omgang en gezag. Dat blijkt uit een op 15 april 2025 gepubliceerd onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut.
Waar veiligheid van het kind én slachtoffer-ouder voorop zouden moeten staan, ligt in de praktijk de nadruk op gelijkwaardigheid van beide ouders en hun recht op omgang. Risicoscreeningsinstrumenten die helpen om een inschatting te maken van de aard en ernst van het huiselijk geweld, worden nauwelijks gebruikt door de rechtbank. Als er al aandacht is voor veiligheid, gaat dit alleen om de veiligheid van het kind, en niet om dat van de ouder die slachtoffer is van huiselijk geweld of dwingende controle. Hierbij wordt de impact van het geweld tegen de ouder op de veiligheid van het kind nauwelijks meegewogen. Ook opvoedingsvaardigheden krijgen nauwelijks aandacht. Gezien de urgentie en de opgave om kinderen, moeders en vaders beter te ondersteunen en veiligheid te waarborgen tijdens en na de scheidingprocedure en in procedures over gezag en omgang, doen onderzoekers doen de volgende aanbevelingen:
Vergroten van kennis
- Scholing van familierechtadvocaten is van groot belang omdat huiselijk geweld vaak voorkomt bij juridische procedures omtrent scheidingen, zorg, omgang en gezag. Alle familierechtadvocaten moeten kennis hebben over (de signalering van) huiselijk geweld en geweldspatronen. Bij complex en ernstig geweld zoals stalking en risico op femicide is verdergaande specialistische kennis vereist.
- Daarnaast is scholing bij de rechterlijke macht van belang omdat er grote verschillen zijn tussen rechtbanken en binnen rechtbanken in de wijze waarop huiselijk geweld en veiligheid van kind en slachtoffer-ouder wordt meegewogen in de beslissingen.
- Scholing van raadsmedewerkers is eveneens van groot belang, gezien hun adviestaak die onder druk komt te staan als zij in geval van huiselijk geweld niet in staat zijn een adequaat advies te schrijven.
- Naast deze juridische of forensische beroepen is scholing van hulpverleners die betrokken zijn bij scheidingen van groot belang, zoals het Uniform Hulp Aanbod, omgangsbegeleiding, en de uitvoering van ondertoezichtstellingen vanwege conflictscheidingen.
- Het initiatief van Kind in Crisis Foundation om een pool van deskundigen op te zetten om zo met elkaar de scholing verder te ontwikkelen en uit te breiden is een belangrijke stap die financieel en beleidsmatig zou moeten worden ondersteund door overheid en relevante organisaties.
Ontwikkelen van een toetsingskader
Een toetsingskader gebaseerd op het Verdrag van Istanbul dient onderdeel te worden van een uitvoeringswet Geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. Het Ministerie van JenV is hiervoor verantwoordelijk. Het is wenselijk dit toetsingskader zo snel mogelijk te ontwikkelen door de overheid in samenspraak met de rechtspraktijk. Dit toetsingskader moet onderdeel zijn van een breder overheidsbeleid gericht op het borgen van veiligheid tijdens en na de scheidingsprocedure. Dit betekent:
- Risicotaxatie en screening van geweldspatronen aan het begin van de familierechtelijke procedure.
- Procesdiagnostiek om de geweldsdynamiek vast te kunnen stellen en om adequate beschermingsmaatregelen en interventies te kunnen inzetten.
- Meer aandacht voor ouderschapsvaardigheden in de afweging of en zo ja welke zorg- of omgangsregeling gewenst is.
- Verbetering van de uitwisseling van strafrechtelijke informatie in geval van een familierechtelijke procedure en vice versa.
Waar geweld uit beeld raakt - Een verkennend onderzoek naar de zichtbaarheid van huiselijk geweld in het familierecht
Bron: www.verwey-jonker.nl