De weigeraanpak heeft er onder meer aan bijgedragen dat er in het Pieter Baan Centrum (PBC) meer informatie is verzameld over de psychische gesteldheid van de verdachte. Dan gaat het bijvoorbeeld over mogelijke stoornissen (hypothesen), uitgebrachte behandeladviezen en (in mindere mate) over de mate van toerekeningsvatbaarheid. Daarnaast blijkt dat rechters na de weigeraanpak veel vaker een tbs-maatregel opleggen aan weigerende verdachten uit het PBC. In gemiddeld 43% van deze zaken in 2020-2021 is een tbs-maatregel opgelegd, terwijl in 2015-2016 in 21% van deze zaken een tbs-maatregel is opgelegd. In het rapport worden enkele aanbevelingen voor de aanpak van de weigerproblematiek gegeven:

• Rapporteurs wordt aanbevolen zoveel mogelijk informatie over weigerende verdachten op te schrijven. Denk aan hypothesen over stoornissen, maar ook andere informatie over de stoornis en de relatie met het gepleegde delict. Die informatie helpt de rechter bij het vaststellen van de stoornis in juridische zin.
• Behoud de mentaliteitsverandering van de onderzoekers in het PBC ten opzichte van de weigerende verdachten.
• Behoud de expertise van rechters, zodat zij op de hoogte blijven van het feit dat het juridisch vaststellen van de stoornis een andere exercitie betreft dan het gedragskundige vaststellen daarvan en alle beschikbare informatie voor het opleggen van een tbs-maatregel of een andere behandelverplichting kunnen gebruiken.
• De Regeling weigerende observandi is niet vaak gebruikt. Dat geldt ook voor de mogelijkheid tot het verlengen van de observatietermijn. De onderzoekers raden verder onderzoek aan naar de geringe inzet van deze onderdelen van de weigeraanpak.

Evaluatie van de aanpak van weigerende observandi

Bron: www.wodc.nl