Statushouders worden geacht zo snel mogelijk in te burgeren en te integreren in onze samenleving. Maar al sinds 2018 stagneert de uitstroom van statushouders uit de opvang. In een op 18 oktober 2022 gepresenteerd advies over knelpunten bij het huisvesten van statushouders in gemeenten, ziet de Adviesraad Migratie hiervoor drie oorzaken: de wooncrisis, de crisis in het asielstelsel en knelpunten op lokaal niveau.
Aanmerken statushouders als urgentiecategorie
Nederland kampt al langere tijd met een wooncrisis. Dat beperkt ook de mogelijkheden van gemeenten om betaalbare en passende woningen voor statushouders te vinden. In absolute zin zorgen statushouders voor extra druk op de sociale woningmarkt. Maar de wooncrisis wordt niet door hen veroorzaakt. Meer dan 90% van de sociale huurwoningen wordt toegewezen aan andere groepen woningzoekenden. De noodzaak om meer woningen te bouwen staat buiten kijf. In aanvulling daarop:
- moeten het Rijk, provincies en gemeenten structureel meer investeren in flexwoningen voor verschillende groepen spoedzoekers, waaronder statushouders;
- roept de Adviesraad het kabinet op een krachtig signaal van urgentie af te geven door opnieuw de wettelijke verplichting voor gemeenten in te voeren om statushouders als urgentiecategorie aan te merken als gemeenten besluiten een huisvestingsverordening met een urgentieregeling in te stellen;
- moet het Rijk gemeenten meerjarige regelingen bieden voor het ondersteunen van lokale initiatieven op het gebied van volkshuisvesting voor alle aandachtsgroepen;
- zouden provincies bij het toezicht op de huisvesting van statushouders door gemeenten meer aan de voorkant van het proces met gemeenten in gesprek moeten gaan over mogelijkheden om statushouders te huisvesten.
Wettelijke verplichting gemeenten opvanglocaties asielzoekers
Voor goede inburgering en integratie is het van belang dat statushouders uit een stabiele opvangsituatie komen. Daarom moet nu echt werk worden gemaakt van een robuust asielstelsel. Dat is volgens de Adviesraad alleen mogelijk als gemeenten wettelijk worden verplicht opvanglocaties voor (alle) asielzoekers ter beschikking te stellen, zij maximale ruimte krijgen om die opvang regionaal te organiseren en lokaal goed in te bedden en gemeenten voor die opgave structureel adequaat worden gefinancierd.
Koppeling van statushouders aan gemeenten verbeteren
Het inwoneraantal van een gemeente bepaalt hoeveel statushouders er moeten worden gehuisvest. Dat is een duidelijk en eerlijk criterium, dat moet worden gehandhaafd. Het COA is verantwoordelijk voor de ‘koppeling’ van statushouders aan gemeenten. Sommige gemeenten ervaren dat als een ondoorzichtig proces. Het COA kan gemeenten actiever en frequenter informeren over de samenstelling van te huisvesten statushouders die nog in de opvang verblijven en het verwachte moment van inreis van nakomende gezinsleden. Dat kan gemeenten helpen sneller en gerichter te kiezen tussen huisvestingsopties.
Een huis voor statushouders - Advies over knelpunten bij het huisvesten van statushouders in gemeenten