Uit de op 6 juni 2024 gepubliceerde cijfers van het Kenniscentrum Rechtsbijstand blijkt dat de afname van het aantal sociaal advocaten zich verder doorzet. Er zijn meer sociaal advocaten die vertrekken en er komen minder bij. Vooral jonge sociaal advocaten verlaten vaak al snel weer het vak. Uit eerder onderzoek blijkt dat verreweg de belangrijkste reden voor deze krimp de te lage vergoeding voor sociaal advocaten is.
Het aantal sociaal advocaten dat actief is om rechtsbijstand te verlenen aan de meest kwetsbare mensen, is gedurende de afgelopen vijf jaren met bijna 900 afgenomen. Dat is een daling van 13%. In 2023 stonden 4.389 sociaal advocaten tien of meer mensen bij met gesubsidieerde rechtsbijstand. Er komen minder sociaal advocaten bij en er vertrekken er juist meer. Dit jaar zijn er al meer dan 307 volledige uitschrijvingen, tegenover slechts 200 inschrijvingen. Meer dan de helft (51% in 2024) van de uitschrijvingen betreffen jonge advocaten (leeftijd 20 tot 35 jaar). Die verlaten daarmee al relatief snel weer het vak als sociaal advocaat. De komende jaren gaan bovendien naar verwachting bijna 2.500 sociaal advocaten met pensioen. Onderzoeksbureau Panteia liet in 2022 al weten dat de tekorten die zich op niet al te lange termijn in de sociale advocatuur zullen voordoen bijzonder problematisch zijn. Uit het arbeidsmarktonderzoek bleek verreweg de belangrijkste reden voor deze krimp de te lage vergoeding voor sociaal advocaten. Ook de parlementaire enquêtecommissie Fraudebestrijding en Dienstverlening pleit in het rapport ‘Blind voor mens en recht’ voor maatregelen om het tekort aan sociaal advocaten terug te dringen en te voorkomen dat groepen mensen geen toegang hebben tot het recht.
NOvA dringt aan op structurele verbetering
Volgens de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) is het opmerkelijk dat beroepsbeoefenaren die zoveel tijd in opleiding en stage hebben geïnvesteerd - voor sociaal advocaten is dat ongeveer 10 jaar - alweer snel afhaken als ze eenmaal aan het werk zijn. NOvA dringt opnieuw aan op een structurele verbetering. Voor veel advocaten is het volgens NOvA simpelweg niet op te brengen om een gezonde sociale praktijk te voeren. Om te zorgen voor voldoende sociaal advocaten en een toekomstperspectief voor hen, is het noodzakelijk dat de vergoedingen bij de tijd blijven. Zonder dat telkens politieke discussie plaatsvindt over de vraag of daarvoor wel voldoende budget beschikbaar is.
Bronnen: www.raadvoorrechtsbijstand.org en www.advocatenorde.nl