De Nederlandse overheid mag het aantal vluchten op Schiphol niet zonder Europese toestemming beperken. Dat is het advies van de advocaat-generaal (A-G) Drijber aan de Hoge Raad in zijn conclusie van 5 april 2024. De beslissing van het gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2023:1589) waarbij de Nederlandse Staat groen licht kreeg om twee voorgenomen maatregelen door te voeren om de geluidshinder van Schiphol te verminderen, kan daarmee niet in stand blijven.
Volgens de A-G heeft het hof Amsterdam ten onrechte geoordeeld dat de twee maatregelen zijn uitgezonderd van het doorlopen van de Europese balanced approach, de verzameling voorwaarden waar een staat aan moet voldoen om aangepaste normen ter vermindering van geluidsnormen te kunnen doorvoeren. Ook ontbreekt voor één van de maatregelen een wettelijke basis. Sinds 2015 wordt het Nieuwe Normen- en Handhavingsstelsel (NNHS) toegepast dat uitgaat van een voor omwonenden zo gunstig mogelijk baangebruik en van maximaal 500.000 vliegtuigbewegingen per jaar. Overtreding van de wettelijke geluidsnormen wordt sindsdien gedoogd als de normen van het NNHS niet worden overschreden. De verwachting was dat het NNHS wettelijk zou worden vastgelegd maar dat is nog steeds niet mogelijk gebleken.
Balanced approach
In 2022 besloot het kabinet de geluidsnormen aan te scherpen om omwonenden rond Schiphol beter te beschermen tegen geluidsoverlast. Daartoe zijn twee voorgenomen maatregelen aangekondigd. Ten eerste gaat het om de invoering van een tijdelijke Experimenteerregeling, met onder andere als norm maximaal 460.000 vliegtuigbewegingen. Ten tweede zou een einde komen aan het gedogen. In de tussentijd zou worden gewerkt aan een nieuwe wettelijke regeling. De centrale vraag in het geschil is of de Staat voor het doorvoeren van beide maatregelen de balanced approach moet doorlopen die volgens Europese regels geldt voor geluidsmaatregelen die een exploitatiebeperking inhouden. De Experimenteerregeling is volgens het hof Amsterdam een tijdelijk en kortdurend experiment ter voorbereiding van eventuele toekomstige aanpassingen van de geldende geluidsregels waarvoor de Staat wel de balanced approach volgt. Het stoppen met gedogen betekent volgens het hof dat een einde wordt gemaakt aan een tijdelijke gedoogsituatie waarin de geldende regels beperkt worden gehandhaafd. Tegen deze beslissing van het hof gingen de partijen uit de luchtvaart in cassatie bij de Hoge Raad.
Advies A-G
De A-G acht het oordeel van het hof dat de balanced approach niet van toepassing is op de voorgenomen Experimenteerregeling onjuist. Hij is van mening dat de Europese verordening waarin die procedure is vastgelegd geen aanknopingspunt biedt om een tijdelijke maatregel daarvan uit te zonderen. De balanced approach is van toepassing op ‘acties’, zodat ook andere maatregelen dan wettelijke maatregelen daaronder kunnen vallen. Het stoppen met gedogen is in dit geval zo’n ‘actie’ omdat al geruime tijd wordt uitgegaan van het NNHS en dus van andere normen dan de wettelijke normen waarvan de overtreding wordt gedoogd. Bovendien ontbreekt volgens de A-G voor de beoogde Experimenteerregeling een toereikende grondslag in de (Nederlandse) Luchtvaartwet. Volgens de A-G kan de uitspraak van het hof daarom niet in stand blijven. Hij adviseert de Hoge Raad dan ook de uitspraak te vernietigen. Het standpunt dat de balanced approach voor beide maatregelen moet worden gevolgd, wordt gedeeld door de Europese Commissie. Naar aanleiding van een brief van de Europese Commissie heeft de minister de inwerkingtreding van de Experimenteerregeling opgeschort en de aanwijzing gegeven om tot nader bericht het gedogen voort te zetten. De opschorting van beide voorgenomen maatregelen duurt in elk geval tot de uitspraak van de Hoge Raad in deze zaak.
Bron: www.hogeraad.nl