Ouderen daarentegen wilden helemaal geen rockband meer beginnen of parachutespringen of driften op Zandvoort; als ze dat überhaupt nog zouden kunnen (ik voorzag niet dat Mick Jagger op zijn 76ste nog zoveelste kind bij zoveelste vrouw zou krijgen, op zijn 81ste nog een passabel Stones-album zou uitbrengen en nog steeds aanstellerig heen en weer zou rennen op podia). Salarissen moesten volgens mij niet laag beginnen en hoog eindigen, maar andersom. Jongeren waren ook creatiever, inventiever, energieker, ondernemender en productiever. Einstein publiceerde de speciale relativiteitstheorie op zijn 26ste. Mozart schreef KV1 – menuet en trio voor piano – toen hij vijf was (en werd niet ouder dan 35). Norman Mailer publiceerde The Naked and the Dead op zijn 25ste. Welke wereldveranderende ontdekkingen of meesterwerken produceerden zestigers nou nog? Aldus mijn analyse de lege ferenda. 

Mijn ouwe collega’s waren not impressed: jonkies zoals ik moesten die ontdekkingen en meesterwerken dan eerst maar eens laten zien; ouderen zoals zij hadden bewezen hun geld waard te zijn, maakten geen dure beginnersfouten en hadden na 40 jaar slijtage recht op een goede oude dag die, zoals eveneens bekend, met (dure) gebreken komt. Bovendien zorgde opgaand salaris voor zelfredzamer ouderen die de maatschappij minder kostten en die hun (klein)kinderen niet alleen wat konden nalaten, maar ook bij leven wat konden toestoppen, zodat die (klein)kinderen juist daardoor hun ambities en passies konden najagen. Ik had toch ook kunnen studeren en leren drummen omdat mijn ouders, toen ik naar school ging, (veel) meer verdienden dan toen ze zelf van school kwamen? Aldus de oude garde, die toen nog niet kon wijzen op Mick Jagger, of op Ridley Scott (85) die vorig jaar Napoleon uitbracht (geen meesterwerk, maar Jagger is ook geen groot zanger), of op Bernard Haitink (maar dan zou ik Klaus Mäkelä opgevoerd hebben).

We worden ouder en we willen nóg ouder worden, want we zijn ons als enige diersoort bewust van sterfelijkheid én hebben daar geen vrede mee. Vroeger, toen iedereen dus jonger was, waren acteurs en zeker actrices uitgerangeerd vóór de (p)(m)enopauze. Tegenwoordig gaan films over dementie, verval en maffe pensionados en -das en zijn de (hoog)bejaarde acteurs en actrices niet aan te slepen: Amour, Away from her, De Terugreis, Still Alice, Aurora Borealis, The Straight Story, The Mule, Living, The Father, Still Mine, enzovoort. Californische miljardairs investeren miljarden in onderzoek, zoals in Altos Labs, naar mogelijkheden om veroudering te vertragen, te stoppen of om te keren; vast niet alleen maar voor eigen forever young, maar om er octrooi op te vestigen en er nog veel rijker van te worden. Moeten we wel zoveel ouder willen worden? De aarde is vol, vuil en te warm en als we allemaal de biologisch moeilijk passeerbare grens van 120 gaan halen, eist alleen al de pensioenfinanciering dat we doorwerken tot 95. Leg dat eens uit aan de zware beroepen. Of aan een Fransman, ongeacht beroep. En dan de zorgkosten. Ook zonder stijging van de huidige levensverwachting is het al een raadsel hoe iemand met meer dan één hersencel kan stemmen op een partij die beweert de pensioenleeftijd omlaag te zullen brengen en het eigen risico in de zorgverzekering af te schaffen. Als we allemaal nóg ouder worden, houden ouwe zakken (M/V) hun rijkdom, macht en invloed nog langer vast, neemt de vermogensongelijkheid toe en hebben jongeren, die de toekomst moeten hebben, nog minder invloed op die toekomst. Sociale vooruitgang en klimaatverbetering worden gedreven door jongere generaties met nieuwe ideeën. Nog langer zouden conservatieve of reactionaire autocraten aan de macht hangen. Zelfs fatsoenlijke, in het algemeen belang handelende dorpsoudsten zijn een probleem. Joe Biden heeft goed werk verricht, maar zijn cognitieve vermogen schoot al tekort om in te zien dat nog vier jaar een bizar voornemen was. De nóg oudere Nancy Pelosi moest hem daar op wijzen.

Valt er juridisch wat te doen? Een verbod op ouder dan 100 worden komt denkelijk niet langs de ethische commissie. En welke straf dan? De doodstraf? Een leeftijd-progressieve belasting lijkt evenmin ethisch en bovendien contraproductief. Een verbod op onderzoek naar anti-verouderingsmiddelen is betekenisloos, maar ook dom, omdat er serendipiteit en spin off van te verwachten valt. Wél zinvol lijkt het om, áls de doorbraak komt, die meteen te reguleren, zodat die niet gemonopoliseerd wordt door één van die al veel te invloedrijke miljardairs, zoals outer space al bijna gemonopoliseerd wordt door Elon Musk en Jeff Bezos.

Nu ik vieux schnock ben, snap ik de argumenten van mijn toenmalige collegae, maar ook de ongemakkelijke toepasselijkheid van We do not inherit the earth from our ancestors; we borrow it from our children (bron onduidelijk). Er moet meer politieke invloed en financiële macht naar volgende, ook ongeboren, generaties. Juridisch is dat nog niets geworden. Wales stelde in 2019 een future generations commissioner aan met wetgevende bevoegdheid om Wales’ nog ongeboren burgers te vertegenwoordigen. Israël, Hongarije en Canada hadden vergelijkbare initiatieven. We hebben er weinig meer van gehoord. En in Israël en Hongarije gaat het in het algemeen al niet zo lekker met de grondrechten.

Het wondermiddel tegen veroudering schijnt trouwens al te bestaan: de Japanse regel ‘eet niet meer dan 80% van wat je lust’. Bij muizen is dat bewezen effectief. 

O ja, en beweeg.

Dit was (nog) geen afscheidsVooraf, hoor.

Dit Vooraf wordt gepubliceerd in NJB 2024/2238, afl. 34.

Afbeelding: ©istock