In augustus besloot het Openbaar Ministerie in Amsterdam om niet tot vervolging over te gaan na schandalige en schaamteloze vrouwonvriendelijke uitspraken, gedaan door mannelijke leden van het Amsterdamse Studenten Corps ASC.¹ 

Deze uitspraken werden gedaan in toespraken tegenover een volle zaal met alleen mannelijke leden van het ASC tijdens een lustrum. In een aangrenzende zaal bevonden zich de vrouwelijke leden van de Amsterdamsche Vrouwelijke Studenten Vereeniging AVSV.

De dingen die daar werden gezegd, zoals omschrijvingen als ‘hoer’, ‘hoeren’ en ‘sperma-emmers’ kunnen wat mij betreft duidelijk als vrouwonvriendelijk en seksistisch worden bestempeld, evenals de oproep aan ‘Dat mannen de nekken van vrouwen moeten breken, om hun lul in te steken’, wat zelfs als een oproep tot (seksistisch) geweld tegen vrouwen beschouwd kan worden.

De beslissing van het OM om desondanks niet over te gaan tot vervolging naar aanleiding van deze uitspraken is in mijn ogen dan ook verbijsterend.

Als dit niet meer beschouwd wordt als een oproep tot vrouwenhaat, discriminatie van vrouwen en (seksueel) geweld tegen vrouwen, wat dan nog wel?

Hoever moet iemand dan gaan om wél vervolgd te worden? Pas als iemand daadwerkelijk de daad bij het woord voegt? Dit is een vrijbrief voor alle vrouwenhaters en plegers van zowel verbaal als fysiek (seksueel) geweld tegen vrouwen.

Ik kan niet geloven dat welk instituut in Nederland dan ook, dus ook zeker een studentencorps, dergelijke uitspraken ongestraft kan doen in 2023. Als dit 100 jaar eerder zou zijn geweest, zou het absoluut niet minder erg zijn geweest. Maar had ik me er iets bij kunnen voorstellen dat veel mannen, inclusief de autoriteiten, toen nog zo achterlijk dachten. Maar vandaag de dag in 2023, kan ik me hier niets bij voorstellen.

Waar komen de mannelijke studenten die dergelijke uitspraken doen later terecht? Staan zij straks zelf aan het roer van het OM, of bekleden zij later een hoge positie bij een ministerie? Of worden sommigen later misschien zelf rechter? Of adviseren zij later zelf de overheid als jurist of in een andere adviserende rol? Wellicht dat sommigen later hoogleraar worden bij een universiteit en zelf studenten onderwijzen. Of misschien komen ze later wel in de Tweede Kamer terecht als volksvertegenwoordiger, zij het niet als volksvertegenwoordiger van vrouwen (en naar ik mag hopen ook niet van de meeste mannen). Of komen deze studenten misschien zelfs in de regering terecht en zodoende dus in een gezaghebbende en wetgevende positie?

Als studenten die dergelijke uitspraken doen en blijkbaar zulke ideeën hebben nu niet gecorrigeerd worden, zouden zij het idee kunnen krijgen dat dergelijke uitspraken en ideeën normaal gevonden worden, waarmee het dus daadwerkelijk genormaliseerd zou worden in de maatschappij. Dit leidt op (wellicht al korte) termijn tot normvervaging en een verder toenemend seksisme en toename van verbaal en fysiek geweld tegen vrouwen.

Ik zou ook niets minder verwachten dan dat deze beslissing van het OM tot nationale en zelfs internationale verontwaardiging leidt, en wellicht tot kritische vragen van de EU en de VN en de werkgroepen van beide organisaties op het gebied van vrouwenrechten en geweld tegen vrouwen. Neem als actueel voorbeeld even de internationale verontwaardiging, over de spontane en zonder wederzijdse instemming gedane zoen van de voorzitter van de Spaanse voetbalbond, Luis Rubiales, bij voetbalster Jennifer Hermoso, waarvan de beelden de hele wereld over gingen.

Laat de rechter in deze zaak, van de door de studenten van het ASC gedane uitspraken, maar beslissen of deze uitspraken voldoende zijn voor een veroordeling of niet. Nu neemt het OM zelf plaats op de stoel van de rechter.

Ik schrijf dit als man die zich diep schaamt voor sommige leden van hetzelfde geslacht en omdat het mij als man verontrust over wat dit mogelijk betekent op de korte en langere termijn voor alle vrouwen en meisjes in Nederland. En tot slot omdat ik vind dat niet alleen vrouwen telkens weer voor hun eigen rechten op zouden moeten komen, maar omdat ik dit een taak vind van alle mensen in de maatschappij, dus inclusief mannen, om ook hun verantwoordelijkheid te nemen en vrouwen in bescherming te nemen tegen dergelijke gevaarlijke vrouwonvriendelijke en seksistische uitspraken en ideeën.

Inmiddels heb ik een reactie ontvangen van de persvoorlichter van het OM.²  

Helaas een nogal voorspelbare reactie. Als argument voor het niet overgaan tot vervolging doet het OM de gedane uitspraken af als dat deze op dermate absurde manier gedaan zijn, ‘dat je niet kan zeggen dat de mannen daadwerkelijk worden aangezet om de nekken van vrouwen te breken. Het aanzettende karakter en de opzet daarop ontbreken, waardoor niet bewezen kan worden dat met deze uiting wordt aangezet tot de voorgestelde handeling. De beslissing om niet tot vervolging over te gaan, is genomen op basis van deze beoordeling’, aldus het OM.

Ook schrijft het OM: ‘Daarbij zijn de uitingen en de context waarin ze zijn gedaan zorgvuldig onderzocht en getoetst aan de discriminatieartikelen 137c en 137d van het Wetboek van Strafrecht.’

Wat mij betreft doet de context er niet zoveel toe, gezien de ernst van de uitspraken. En dat de uitspraken op een absurde wijze gedaan zijn, waardoor deze niet al te serieus genomen zouden moeten worden, is een reactie die al een halve eeuw, zo niet al veel langer, wordt aangevoerd wanneer een groep mannen seksistische en vrouwonvriendelijke opmerkingen maakt.

Het OM gebruikt vrijwel dezelfde argumentatie om niet tot vervolging over te gaan, als die advocaten hanteren om cliënten vrij te pleiten, die van uitingen van vrouwenhaat, discriminatie van vrouwen en (seksueel) geweld worden verdacht. Anders gezegd. Waarom neemt het OM de mannelijke studenten die deze uitspraken hebben gedaan in bescherming, in plaats van dat zij vrouwen in Nederland in bescherming neemt tegen uitingen van vrouwenhaat, discriminatie en (seksueel) geweld?

Uiteindelijk gaat het erom dat groepen mannen telkens weer wegkomen met dergelijk soort opmerkingen en dat het zich zo kan nestelen in een denkpatroon van mannen, die straks wellicht grotendeels op gezaghebbende en adviserende posities in de maatschappij terechtkomen. 

Dit artikel wordt gepubliceerd in NJB 2023/2126, afl. 29

Afbeelding: Pand van het Amsterdamsch Studenten Corps © Ramon van Flymen / ANP

Voetnoten

1 nos.nl/artikel/2485176-corpsleden-die-vrouwen-sperma-emmers-noemden-niet-vervolgd.

2 om.nl/actueel/nieuws/2023/08/01/uitingen-over-vrouwen-tijdens-diner-amsterdams-studenten-corps-niet-strafbaar.