Al sinds jaar en dag besteden ondernemingen werk uit, omdat zij niet over de middelen, tijd of capaciteit beschikken om het werk intern uit te voeren. Na de eeuwwisseling nam de uitbestedingspraktijk echter een ware vlucht en ontwikkelden zich steeds meer verschijningsvormen van uitbesteding van werk aan andere ondernemingen. Ondernemingen besteden tegenwoordig op grote schaal werk uit aan zzp’ers en aan intermediaire ondernemingen, zoals uitzendbureaus, payrollondernemingen en detacheerders. Deze intermediaire ondernemingen zetten vervolgens eigen werknemers in om het werk te verrichten of besteden het werk op hun beurt verder uit aan een andere onderneming, zoals bij contracting en in de platformeconomie waarneembaar is. Door de mate waarin ondernemingen werk uitbesteden, verrichten arbeidskrachten steeds vaker werk voor ondernemingen waarmee zij geen arbeidsovereenkomst hebben. De arbeidsvoorwaarden van arbeidskrachten die uitbesteed werk verrichten, zijn vaak minder gunstig dan de arbeidsvoorwaarden die van toepassing zouden zijn als zij het werk zouden verrichten als werknemer van de onderneming die het werk heeft uitbesteed. Zo kan via uitbesteding van werk worden geconcurreerd op arbeidsvoorwaarden en dat kan onwenselijk zijn. De regering nam al verscheidene maatregelen om deze concurrentie tegen te gaan en is voornemens nadere maatregelen te nemen. Aan de regering zijn de afgelopen jaren verscheidene aanbevelingen gedaan voor maatregelen die zien op de regulering van uitbesteding van werk. Deze genomen, voorgenomen en aanbevolen maatregelen lijken echter vaak ad hoc geformuleerd. Het ontbreekt aan duidelijke, consistente uitgangspunten waar regulering van uitbesteding van werk op wordt gebaseerd. De maatregelen zijn doorgaans gericht op het verhelpen van geconstateerde onwenselijkheden, terwijl bekend is dat de regulering van flexwerk vaak een waterbedeffect heeft. Het formuleren van een toets waarmee uitbesteding van werk steeds in overeenstemming moet zijn, heeft de potentie het reguleringsproces te versnellen en voorspelbaarheid en consistentie van regelgeving te vergroten. Dit kan het draagvlak voor maatregelen versterken evenals het vermogen van ondernemingen om zich aan nieuwe maatregelen aan te passen. Daarom wordt in dit onderzoek nagegaan of op systematische wijze kan worden getoetst hoe de rechtspositie van arbeidskrachten die uitbesteed werk verrichten, gereguleerd moet worden. Daartoe omvat dit onderzoek een uitgebreide analyse van de verschillende verschijningsvormen van uitbesteding van werk, te weten uitzenden, payrolling, detachering, contracting en platformwerk en van de rechtspositie van arbeidskrachten in deze verschijningsvormen. Voorts is in dit onderzoek een toets ontwikkeld op basis van een analyse van de overwegingen in nationale wetgeving en Europese regelgeving en jurisprudentie met betrekking tot uitbesteding van werk. De toets bestaat eruit na te gaan of het gerechtvaardigd is dat een arbeidskracht die uitbesteed werk verricht, minder gunstige arbeidsvoorwaarden heeft dan een werknemer die vergelijkbaar werk verricht in dienst van de onderneming waarvan het uitbestede werk uiteindelijk ten goede komt.

Deze toets wordt in dit onderzoek toegepast op het loon voor werken en het pensioeninkomen, doorbetaling van het loon en de re-integratie tijdens ziekte en de ontslagbescherming van arbeidskrachten die uitbesteed werk verrichten.

Dit leidt tot aanbevelingen voor aanpassing of verduidelijking van wet- en regelgeving ten aanzien van uitbesteding van werk. Op deze aanbevelingen wordt tot slot gereflecteerd aan de hand van wetgevingsplannen- en adviezen, waaronder de adviezen van de Commissie Regulering van Werk en de SER. Zo wordt inzichtelijk gemaakt in hoeverre en op welke wijze een systematische toets van toegevoegde waarde kan zijn voor de regulering van uitbesteding van werk.

Merel Keijzer verdedigt haar proefschrift op 15 maart 2024 te Utrecht.

Promotor: prof. mr. Frans Pennings Co-promotoren: mr. dr. Susanne Heeger-Hertter en mr. dr. Albertine Veldman.

Merel Keijzer
Uitbesteding van werk en (on)gelijke behandeling: een systematische benadering

Monografieën Sociaal Recht nr. 87
Wolters Kluwer 2024, € 59, ISBN 978 90 1317 608 7