In haar onderzoek legt Sandamali van Dam, aan de hand van het model van het spiralerende effect van de inner circle, uit hoe de dynamiek tussen een leider en diens volgelingen kan leiden tot radicalisering. Dit verklaart waarom regimes onder leiding van leiders als Trump op den duur steeds extremere vormen aannemen.
‘Migranten eten katten en honden’, ‘Ik ben geen dictator – behalve op dag één’ en ‘de vijand van binnenuit.’ Met deze schokkende woorden trekt Donald J. Trump dagelijks de aandacht, waarbij de Amerikaanse presidentskandidaat telkens weer op de voorpagina’s belandt. Maar achter de ophef schuilt een diepere, onzichtbare laag: een groep adviseurs en invloedrijke spelers, vaak meer vastberaden en ideologisch gedreven dan Trump zelf. Voor hen is Trump slechts het instrument– de rijdende trein die hun radicale visie voor Amerika naar zijn bestemming moet brengen.
Neem Stephen Miller, de politiek adviseur wiens naam inmiddels synoniem is geworden met xenofobe standpunten en een ijzige afwijzing van immigratie. Miller, die al sinds zijn tienerjaren extreemrechtse idealen omarmt, droomt van een Amerika waar migranten uit niet-westerse landen niet langer welkom zijn. Niet genoeg voor hem: hij wil ook de reeds gevestigde migranten weg, met massadeportaties die straten, steden en gemeenschappen zouden ontdoen van hen die ‘niet thuishoren’.
Dan is er voormalig minister van Justitie Bill Barr, een man met een sterk geloof in joods-christelijke waarden, die heimelijk hunkert naar een natie geleid door zijn religieuze ideaal. Hij ziet de VS als een land dat zijn wortels terug moet vinden in deze normen, met een wetgeving die spirituele gehoorzaamheid afdwingt. En terwijl deze krachten achter de schermen bouwen aan hun toekomstvisies, staat Mitch McConnell, de langstzittende Republikeinse leider in de Senaat, op de voorgrond met zijn eigen stille revolutie. Hij streeft ernaar een rechtsstaat op te bouwen die voor decennia wordt geleid door een conservatief Hooggerechtshof, een lichaam dat het Amerikaanse rechtssysteem zou buigen naar zijn idealen.
Sommigen, zoals senator Lindsey Graham, transformeerden ondertussen van uitgesproken critici tot vurige bondgenoten van Trump. Graham, die ooit scherp uithaalde naar de man die nu zijn grootste politieke troef is, beweegt zich nu als een kameleon, gedreven door ambities om zijn eigen macht en status te vergroten. Deze mensen, verborgen achter het theater van Trump’s publieke optredens, zijn bereid om ver te gaan, alles op het spel te zetten om hun plannen te verwezenlijken. Wie vormt hier dan werkelijk de dreiging voor de toekomst van de Verenigde Staten?
Sandamali van Dam promoveerde op 31 oktober aan de Rijksuniversiteit Groningen. Promotores waren Alette Smeulers en Chris May.
Sandamali van Dam
The Spiraling Effect of the Inner Circle on Destructive Leadership: how the Trump Entourage Eroded American Democracy and the Rule of Law