De huidige staat van het sociale zekerheidsstelsel maakt het onnodig lastig voor burgers om alle inkomensondersteunende regelingen waar zij in aanmerking voor komen te identificeren én aan te vragen. Dit werkt niet-gebruik in de hand; het onbenut laten van voorzieningen, uitkeringen en toeslagen door burgers, waar zij wél aanspraak op zouden kunnen maken. Teneinde niet-gebruik van voorzieningen tegen te gaan, is er een tendens zichtbaar waarbij overheidsactoren onderzoek doen naar en experimenteren met mogelijkheden om burgers zoveel als mogelijk op proactieve wijze te ondersteunen in het sociale zekerheidsstelsel. Nu proactieve dienstverlening vrijwel hand in hand gaat met gegevensuitwisseling en gegevensverwerking wordt er – in het licht van de AVG – veel aandacht besteed aan het creëren van de benodigde juridische grondslag. In deze scriptie wordt beargumenteerd dat de juridische duiding en borging van proactieve dienstverlening eveneens prangende vraagstukken vormen. Er wordt verkennend onderzoek gedaan naar hoe de verschillende vormen van proactieve dienstverlening (1) gecategoriseerd kunnen worden, (2) in juridische zin geduid moeten worden en (3) hoe proactieve dienstverlening zich verhoudt tot en past binnen het sociale zekerheidsstelsel. Nadat aandacht is besteed aan de categorisering van proactieve dienstverlening, wordt beargumenteerd dat proactieve dienstverlening geplaatst moet worden in de maatwerkvriendelijke en responsieve beweging in het bestuursrecht. In dat verband biedt ‘de rechtsstatelijke zorgplicht’ een geschikt denkraam voor de juridische duiding van proactieve dienstverlening. Er wordt geconcludeerd dat de problematiek omtrent niet-gebruik kan worden gezien als een gebrek aan rechtszekerheid en rechtsgelijkheid en uitdrukt dat de burger onvoldoende centraal wordt gesteld in het sociale zekerheidsstelsel. Proactieve dienstverlening kan zodoende worden gezien als een uitvloeisel van de rechtsstatelijke zorgplicht die op bestuursorganen rust. In de scriptie worden handvatten geformuleerd voor hoe bestuursorganen conform deze rechtsstatelijke zorgplicht kunnen handelen. Tot slot wordt aan de hand van casusposities vooruitgeblikt op de inpassing van proactieve dienstverlening binnen de huidige kaders van het sociale zekerheidsstelsel.

Zeinab Bazzi
De juridische duiding en borging van proactieve dienstverlening als remedie tegen niet-gebruik in het sociale zekerheidsstelsel

Masterscriptie Staats- en Bestuursrecht, Universiteit Leiden
Scriptiebegeleider: prof. dr. Anne Meuwese
Beoordeling: 9,0