De staatsrechtelijke positie van de verkenner in de kabinetsformatie is nergens vastgelegd. In deze scriptie onderzoekt Florian van Hout of daarin verandering moet komen. Centraal staat de vraag in hoeverre het haalbaar is om de verkenningsfase te reglementeren in de Grondwet, een formele wet of het Reglement van Orde van de Tweede Kamer (RvOTK). Daartoe wordt geanalyseerd hoe de verkenningsfase tot nu toe (staatsrechtelijk) wordt afgebakend en welke problemen daarbij nog bestaan. Vervolgens wordt onderzocht welke rol regels zouden kunnen of moeten spelen bij het oplossen daarvan en hoe zij eruit zouden kunnen zien, zowel qua vorm als qua inhoud.

Uit de scriptie blijkt dat de voor- en nadelen van en de (on)mogelijkheden bij het maken van regels voor de verkenningsfase in de literatuur tot nu toe onderbelicht zijn gebleven. Ook het evaluatierapport over de kabinetsformatie 2021/2022 gaat er niet of nauwelijks op in, omdat de evaluatiecommissie reglementering niet nodig acht. Bij dit oordeel zijn echter kanttekeningen te plaatsen en ook in de Tweede Kamer duurt het debat over reglementering voort.

Er zijn goede redenen om een regeling van de verkenningsfase wenselijk te achten, zoals het bieden van duidelijkheid over het verloop en de normering van de verkenningsfase en het voorkomen van de indruk dat deze fase ‘regelloos’ is. Het maken van regels is ook mogelijk, door enkele formele aspecten, waaronder het bestaan en de temporele afbakening van de verkenningsfase en de aanwijzing van de verkenner, op te nemen in het RvOTK. Regels kunnen het besef van constitutionele conventies in de verkenningsfase en hun achterliggende uitgangspunten, zoals het verzekeren van een gelijk speelveld, versterken, maar hen niet volledig vervangen.

Florian van Hout
Positie verkenner, functie regels. De haalbaarheid, vorm en inhoud van een regeling van de verkenningsfase in de kabinetsformatie

(Masterscriptie Staats- en bestuursrecht, Leiden, scriptiebegeleider: mr. dr. Gert Jan Geertjes, beoordeling: 9,5)

Afbeelding: Pexels