Indien een belastende (crisis)maatregel rechtsgevolgen heeft voor bestaande rechten of invloed uitoefent op rechtsfeiten die zich hebben voorgedaan voordat de belastende maatregel in werking was getreden dan is er in het algemeen sprake van materieel terugwerkende kracht. Deze werking kan in beginsel leiden tot een schending van artikel 1 EP EVRM, verminderde legitimiteit van de wetgeving, een verlaagd belastingmoraal en wantrouwen onder de belastingplichtigen. Zo overwoog A-G Wattel dat het terugwerkende effect van de ‘crisisheffing 2013’ deels in strijd is met artikel 1 EP EVRM (Conclusie van 18 juni 2015, gepubliceerd op 25 juni 2015, nr. 15/00340, ECLI:NL:PHR:2015:947).
In deze masterscriptie zet Angela Walraven de juridische grenzen van het ingewikkelde leerstuk van ‘materieel terugwerkende kracht’ uiteen. Daarnaast wordt een nieuw toetsingskader geconstrueerd. Het toetsingskader vindt zijn grondslag in de nationale regelgeving, Kamerstukken, recente jurisprudentie over het EVRM, het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het beginsel van gerechtvaardigde verwachtingen. In vijf stappen wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen belastende (crisis)maatregelen die wel of niet het ‘Unierecht ten uitvoer brengen’. Voor beide scenario’s worden inhoudelijke criteria gegeven over de toelaatbaarheid van ‘materieel’ terugwerkende kracht. Ten slotte worden naar aanleiding van dit onderzoek aanbevelingen gedaan inzake de voorgenomen belastingherziening.