Het woord ‘trust’ heeft in de Engelse taal normaliter een zeer positieve betekenis en betekent vertrouwen. In landen met een ‘common law’ rechtssysteem wordt het woord ‘trust’ in de juridische zin gebruikt om te verwijzen naar de rechtsfiguur trust. De trust is een figuur die is gebaseerd op vertrouwen en die veelal wordt toegepast in de internationale financiering- en estate planningspraktijk. Een insteller, de settlor, vertrouwt een aantal goederen toe aan een trustee, die vervolgens deze goederen beheert ten behoeve van één of meer begunstigden, de zogenoemde beneficiaries, of ter verwezenlijking van een bepaald (charitatief) doel. De trust wordt onder meer gebruikt om familievermogen te beschermen en aan de volgende generatie over te dragen, risicovol beleggen te faciliteren, ondernemingsvermogen veilig te stellen of het beheren van pensioengelden mogelijk te maken. In landen met een ‘common law’ systeem – zoals Engeland, de Verenigde Staten, Australië, Canada en Singapore – is de trust één van de meest toegepaste rechtsfiguren. Ook in landen als Japan, Zuid-Korea en China heeft de trust een prominente plaats gekregen in hun rechtssysteem.

De laatste jaren is de trust af en toe negatief in het nieuws geweest, met name in verband met belastingontwijking en belastingontduiking. Ten onrechte, omdat in de ‘common law’ landen evenals in Nederland, diverse anti-misbruikinstrumenten worden ingezet ter bestrijding van belastingontwijking en belastingduiking via vennootschappen en trusts. De trust heeft deze negatieve connotatie te wijten aan het feit dat over de juridische structuur van de trust veel misvattingen bestaan in landen met een rechtssysteem dat gebaseerd is op het Romeinse recht, de zogenoemde landen met een continentaal rechtssysteem zoals Nederland. Door deze misvattingen – in de politiek alsook in de rechtsliteratuur – is de trust nimmer in het Nederlandse recht ingevoerd. Immers, onbekend maakt onbemind.

Nederland heeft tot op heden de trust als internationaal juridisch instrument niet in zijn rechtssysteem ingevoerd, terwijl de trust door de dominantie van landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk in de internationale financiële wereld een veel gebruikt figuur is. Nederland maakt evenwel veel gebruik van trustachtige rechtsfiguren om de trust na te bootsen en te kunnen concurreren op het internationale handelspodium. De internationale gremia ervaren deze trustachtige figuren soms echter als complex en omslachtig. Waarom spreekt Nederland net als de ‘common law’ landen en in het bijzonder de continentale landen met een eigen trustwetgeving, met betrekking tot de rechtsfiguur trust niet ‘the same language’? De trust wordt in Nederland vaak beschouwd als een vreemde eend in de bijt afkomstig van de ‘common law’ die niet past binnen een continentaal stelsel. In tegenstelling hiertoe, heeft Curaçao als eerste land binnen het Koninkrijk wel gekozen om de trust te implementeren in zijn rechtsstelsel, dat – voor wat betreft het burgerlijk recht – nagenoeg gelijkluidend is aan dat van Nederland. Hoewel Curaçao vooruitstrevend is geweest met de invoering van de trust, is de invoering niet vlekkeloos verlopen en vertoont de Curaçaose trustwetgeving onvolkomenheden die de goede werking van de trust in de praktijk in de weg staan.

Dit onderzoek van Katherine Filesia behelst een rechtsvergelijkend onderzoek naar de Anglo-Amerikaanse trust, de Curaçaose trust en de introductie van de trust in het Nederlandse recht. Daarbij worden aan de hand van onder andere het Anglo-Amerikaanse trustrecht concrete oplossingen voor de rechtspraktijk gepresenteerd voor zowel de reparatie van de Curaçaose trustwetgeving als de wijze waarop de trust in het Nederlandse recht kan worden ingevoerd.

Filesia promoveerde op 5 oktober 2023. Promotoren waren prof. mr. Pim Huijgen en prof. dr. Frans Sonneveldt.

Katherine Filesia
Speaking the same language: De invoering van de Anglo-Amerikaanse trust in het Nederlandse recht
Wolters Kluwer 2024, 384 p. € 69
ISBN 978 90 1317 407 6