Het is tragisch dat Rusland en Oekraïne al meer dan twee maanden met elkaar in een oorlog zijn verwikkeld. Twee buurlanden die zoveel gemeen hebben. De gevolgen van de ongerechtvaardigde invasie in Oekraïne zijn verschrikkelijk, duizenden doden en gewonden, miljoenen vluchtelingen, kapot gebombardeerde steden, een gigantische ravage en bezetting van grondgebied door Russische troepen.
In 2018 werd door Ruth van der Pol, destijds raadsheer in het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en tegenwoordig raadsheer in het hof ’s-Hertogenbosch, en mij de Nederlands-Russische Juristen Vereniging opgericht. Deze vereniging stelt zich ten doel een eerlijke rechtspleging, de eerbiediging van fundamentele rechten, en vooral de naleving van de rechtsstaat in Nederland en Rusland te bevorderen. De oprichting van de vereniging, die meestal de Dutch Russian Law Association (DRLA) wordt genoemd, kwam voort uit de activiteiten van een groep vooraanstaande Nederlandse juristen om in Rusland lezingen en cursussen te geven aan jonge Russische juristen over de Rule of Law. Deze activiteiten waren omstreeks 2008 met steun van het Nederlandse Consulaat te St. Petersburg ontstaan op initiatief van het eveneens in St. Petersburg gevestigde juridische Instituut vernoemd naar Prins P.G. Oldenburgsky. Over het ontstaan van de DRLA is meer te lezen in het artikel ‘De Dutch Russian Law Association, een nieuwe juridische vereniging‘ van mr. Van der Pol en mij, gepubliceerd in NJB 2019/97, afl. 2, p. 125 en over de werkzaamheden van de vereniging vindt u meer op de website www.thedrla.org.
Zoals men ook op de website kan lezen, heeft de DRLA een onomwonden veroordeling uitgesproken van de Russische invasie in Oekraïne: ‘The Board of the Dutch-Russian Law Association (DRLA) is shocked and deeply saddened by the Russian invasion in Ukraine, which shows what happens when politics supersede the rule of law. The DRLA Board strongly condemns this violation of public international law and territorial integrity of Ukraine by the Russian Federation. We believe that our goals, to promote the rule of law in both countries and to strengthen cooperation between legal professionals in Russia and the Netherlands, have become ever more important in light of these horrible developments. The DRLA will not cease adhering to these goals, and will undertake all efforts to continue stimulating and facilitating contacts between Russian and Dutch lawyers who cherish and share the basic principles of the rule of law’.
Het is opmerkelijk dat bijna 5.000 Russische juristen een verklaring op het internet hebben gepubliceerd waarin ook zij zich tégen de oorlog met Oekraïne uitspreken. De publicatie van die verklaring was buitengewoon moedig omdat het Russische regiem ter beteugeling van de publieke opinie nogal draconische wetgeving heeft ingevoerd op grond waarvan onder meer het gebruik van de woorden ‘oorlog’ en ‘invasie’ en elke uiting tegen de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne strafbaar is gesteld met als sanctie een gevangenisstraf van maximaal 15 jaar. Protesterende Russen riskeerden bovendien ontslag, een beroepsverbod of op z’n minst een beperking van hun carrière. De verklaring werd helaas vrij snel van het internet verwijderd. De verklaring van de Russische juristen is een hoopvol teken dat niet iedereen in Rusland achter het optreden van het Poetin-regiem in Oekraïne staat. Uit mijn contacten blijkt dat er behalve deze protesterende juristen nog vele andere Russische juristen het met de verklaring eens zijn. Helaas kan niet iedereen het opbrengen zich in het openbaar tegen de oorlog met Oekraïne uit te spreken. Hoewel de overheidspropaganda, de funeste censuur en de door de overheid bewust in standgehouden gesloten samenleving vele Russen doorslaggevend heeft beïnvloed in hun beeld van de gebeurtenissen in Oekraïne, zijn er ook vele Russen, die zich schamen voor het optreden van hun overheid, maar dat niet kunnen of durven te uiten.
Wij in het Westen moeten ons, op onze beurt, niet zodanig laten beïnvloeden door de vreselijke gebeurtenissen in Oekraïne dat we alle Russen over één kam scheren en veroordelen voor het schandelijke optreden van hun overheid. Niet alleen de juristen van de verklaring verdienen onze steun, maar we moeten ook oog hebben voor de ongetwijfeld talloze naamloze Russen die het optreden van hun overheid in Oekraïne ook veroordelen. Het is dit optimistische mensbeeld dat de DRLA beweegt om te blijven werken aan de bevordering en eerbiediging van de Rule of Law in Rusland. De verklaring van de dappere juristen bevestigt dat de activiteiten van de DRLA in Rusland zin hebben. Nadat de lezingen, seminars en cursussen in Rusland vanwege de Covid-pandemie de afgelopen twee jaar helaas hebben stilgelegen, en de uitwisseling van juristen en rechtenstudenten niet mogelijk was, maakt de DRLA zich op om deze activiteiten weer te hervatten zodra dat in verband met de sanctiemaatregelen weer mogelijk is.
De hervatting van de activiteiten in Rusland wordt ook bemoeilijkt, omdat de Russische leden vanwege de sanctiemaatregelen hun jaarlijkse contributie niet meer kunnen voldoen. Indien u de activiteiten van de DRLA wilt steunen, kunt u natuurlijk lid worden, maar u kunt uw steun ook betuigen met een donatie. Met een donatie van € 25, gelijk aan het bedrag van het lidmaatschap van een Russisch lid, adopteert u symbolisch een kritische Russische jurist. Alle nodige gegevens kunnen u vinden op de website www.thedrla.org. Mogen onze Russische collega’s ook op uw steun rekenen?