De financiële positie van gemeenten kwam de afgelopen tijd vaak in negatieve zin aan bod.
‘Zeker is dat de decentralisaties gepaard zijn gegaan met budgetkortingen en dat de gemeenten aangeven dat zij geld tekortkomen. Dit geldt vooral op het terrein van de jeugdzorg, maar, zo verwachten gemeenten, binnenkort ook op het terrein van de Wmo 2015’, aldus het Sociaal en Cultureel Planbureau vorige maand.1 In de afgelopen zomer viel het volgende te lezen op de website van Binnenlands Bestuur: ‘2020 wordt voor gemeenten nu al het financiële rampjaar genoemd. Stond begin dit jaar de financiële positie van de gemeente al onder druk als gevolg van de ontwikkelingen binnen het sociaal domein (…), de Corona-crisis werkt deze druk behoorlijk in de hand.’ Vervolgens wordt aangegeven dat uit een eerste inventarisatie onder gemeenten volgt dat 78% verwacht op korte/middellange termijn in financiële problemen te komen.2 En op Gemeente.nu kwam eind vorige maand het ruimtelijk domein aan bod: ‘Adviesbureau KPMG heeft becijferd dat de invoeringskosten van de Omgevingswet voor de betrokken overheden tot 2029 in totaal oplopen tot 1,5 tot 1,8 miljard euro. Gemeenten moeten het leeuwendeel hiervan betalen (1,2 tot 1,5 miljard).’3 De uitslagen van de stemmingen over moties tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten van 25 september 2020 is verder ook veelzeggend wat betreft de financiële positie (zie met name nummer 1 tot en met 6, 12 en 13).4
Wat eveneens vorige maand verscheen, is een rapport van de Raad voor het Openbaar Bestuur met de titel Goede ondersteuning, sterke democratie. Over de ondersteuning van decentrale volksvertegenwoordigingen.5 De ROB signaleert een problematische combinatie: enerzijds is de afgelopen jaren het werk van decentrale volksvertegenwoordigers zwaarder en complexer geworden, anderzijds is de ondersteuning daarbij achtergebleven en is er bij deze volksvertegenwoordigingen grote verlegenheid om in eigen ondersteuning te investeren.6
Zeker gelet op de financiële kwesties die hierboven aan bod kwamen, is verlegenheid/ongemak bij het jezelf meer ondersteuning ‘cadeau doen’ begrijpelijk. Het siert in zekere zin de volksvertegenwoordiging die voor haarzelf dan ook maar de hand op de knip houdt. Je kan je echter afvragen of een volksvertegenwoordiging met te weinig ondersteuning niet pas echt zonde van het geld is.
In een interview in FD zei de voorzitter van een andere volksvertegenwoordiging, Khadija Arib, het volgende over het prijskaartje van democratie en volksvertegenwoordiging: ‘we zijn een van de goedkoopste parlementen in de wereld. We doen heel veel voor weinig geld en democratie mag wat geld kosten. Als we daarop gaan bezuinigen, gaat dat ten koste van de inhoud. Dat zou vreselijk zijn.’7 En een van haar voorgangers, Gerdi Verbeet, zei in de Volkskrant in 2013: ‘Nederland heeft een van de goedkoopste Parlementen, met een hoge werkdruk en veel macht’. De Volkskrant-redactie maakte vervolgens een vergelijking met andere landen – ‘Per inwoner krijgen politieke partijen ongeveer 93 eurocent budget. Een koopje, tegenover de 5,79 euro in Duitsland en zelfs de 1,89 in België’ – en vroeg zich af: ‘Maar is goedkoop hier niet duurkoop?’8
Begin deze maand deed Els Boers een oproep: ‘gun uzelf als raad voldoende budget en kwalitatieve menskracht, zodat u zo optimaal mogelijk al uw rollen kunt vervullen en de griffie in staat is om adequaat te handelen voor u als raad.’9 Wellicht is het nog effectiever om zo’n oproep om te draaien: gun het niemand om een bescheiden hoeveelheid gemeenschapsgeld slecht te besteden en besteed juist liever een wat groter bedrag goed. En vooral: onthoud het de (lokale) democratie en rechtsstaat niet om voldoende toegerust te zijn om werkelijke democratische controle en checks and balances te kunnen waarmaken.
Afbeelding: pixabay
- SCP, Sociaal domein op koers?, 2020, p. 97-98. Zie ook: Y. de Koster, ‘Gemeenten komen 1,6 tot 1,8 miljard tekort op jeugdzorg’, Binnenlands Bestuur 2020.
- ‘Control tijdens Corona’, Binnenlands Bestuur 2020.
- P. van den Brand, ‘Kosten invoering Omgevingswet nog hoger dan verwacht’, Gemeente.nu 2020.
- Zie: https://vng.nl/nieuws/uitslag-stemming-moties-tijdens-alv.
- ROB, Goede ondersteuning, sterke democratie. Over de ondersteuning van decentrale volksvertegenwoordigingen, 2020.
- Zie p. 35 en 45 van het rapport.
- R. Cats, ‘‘Vanwege mijn afkomst mag ik geen fouten maken’’, FD 2017.
- ‘‘Mag de Kamer, het hoogste orgaan van onze democratie, niet best wat kosten?’’, de Volkskrant 2013.
- E. Boers, ‘Adequate griffie(r)?’, Gemeente.nu 2020.
