Ten gevolge van de toenemende tendens naar verdere methodologisering van het recht wordt het meten van juridische citaties een steeds meer voor de hand liggende wens. Een kans voor uitgevers om waarde toe te voegen.
Inleiding & probleemstelling
In tegenstelling tot de internationale wereld van de exacte wetenschappen (STM- ofwel Science Technical en Medical) ontbeert het in de juridische wereld (in Nederland) tot op heden aan een index waarin wetenschappelijke publicaties kwantitatief meetbaar en toonbaar worden gemaakt.1 Mede met het oog op de discussie rond valorisatie van wetenschappelijke output en het antwoord op de vraag wat de impact van (juridisch-wetenschappelijke) publicaties is lijkt de introductie van een citatie-index voor de juridische wereld geen óf, maar een wannéér vraag. Met andere woorden: ten gevolge van de toenemende tendens naar verdere methodologisering van het recht wordt het meten van juridische citaties een steeds meer voor de hand liggende wens.2 Beleidsmakers, visitatiecommissies, maar ook auteurs zullen in toenemende mate vragen naar de impact van hun publicatie: wie las mijn artikel en gebruikte dat artikel in een andere publicatie? Hoe vaak wordt een artikel uit een boek of tijdschrift geciteerd en door wie? Deze en vele andere denkbare vragen omtrent gebruik en dwarsverbanden zijn op basis van de huidige raadpleegbare bronnen van juridische uitgevers niet anders dan handmatig door middel van turven of het controleren van de door auteurs opgegeven output te beantwoorden. En dat in een tijd waarin het analyseren van big data bijvoorbeeld in de science hoek reeds lang is ingebed in de workflow van de wetenschapper.3
Tijd voor verandering: de proef op de som
Om de toegevoegde waarde van een citatie-index in de juridische wereld aan te tonen is er nu een eerste functionerende index beschikbaar die precies dat aangeeft wat men vanuit perspectief van de wetenschappelijk kant van het juridisch discours wenst: alle secundaire bronnen uit handboeken en wetenschappelijke artikelen die in een wetenschappelijk artikel gebruikt en geciteerd worden meet-, toon- EN aanklikbaar maken. Voorlopig gaat het hierbij uitsluitend om de artikelen die gepubliceerd zijn binnen het (juridische, bestuurskundige en criminologische) wetenschappelijke fonds van Boom, maar ook deze data vormen reeds een interessante Fundgrube voor wetenschappers, bibliotheken, rechters en advocaten(kantoren).
Op verzoek van een bibliothecaris van een juridische universiteitsbibliotheek matchten wij de data van meer dan 100 juridische medewerkers van de betreffende faculteit met de tijdschriftendatabase van Boom. Het resultaat: ruim 600 records bestaande uit acht velden met gegevens over het type publicatie (boek, journal), de naam van de bron, jaartal, pagina’s en naam van de auteur die naar de publicatie verwijst:
Op basis van deze data kan men analyses maken over de betreffende auteurs en hun output.
Hoewel het uitsluitend Boom content betreft levert het systeem als gezegd een grote bron aan informatie. Wanneer deze zelfde informatie handmatig zou moeten worden verwerkt zou het volgens inschattingen van een ervaren bibliothecaris tenminste een maand werk zijn. Nu is het een kwestie van het uitlezen en controleren van de opgeleverde bestanden. Ook daar zitten nog kleine bugs in maar het corrigeren daarvan is niet meer dan een dag werk.
Directe toepasbaarheid
Dankzij de citatie-index kan de uitgever door middel van infographic-technologie niet alleen aangegeven hoe vaak een artikel geraadpleegd en/of gedownload is, maar ook in welke secundaire bronnen (tijdschriften en boeken) het betreffende artikel geciteerd wordt. Door op de hyperlink-bron te klikken navigeert de gebruiker meteen naar het artikel dat het oorspronkelijke artikel citeert, althans voor zover het een artikel uit de Boom database betreft. Hiermee wordt de citatie-index veel meer dan alleen een bron voor data. Het wordt daarnaast een navigatie-systeem dat ervoor zorgt dat de gebruiker van het ene naar het andere gelinkte artikel kan navigeren zonder dat dat artikel als bron opnieuw moet worden opgezocht.
Het systeem kan gebruikers ook wijzen op andere artikelen die in verband staan met het oorspronkelijke artikel maar ook op andere auteurs die over hetzelfde onderwerp schreven. En zo wordt de basisgedachte van een citatie-index voor de juridische wereld steeds meer een verrijkt kennis- en informatiesysteem dat symbool staat voor de ontwikkelingen die uitgevers en wetenschappers steeds meer gezamenlijk doormaken. Dit nieuwe eco-systeem van informatie gaat veel verder dan de basisdatabase van bijvoorbeeld de open acces repositories van universiteiten waar men zich over het algemeen beperkt tot (vertraagde) publicatie van een pdf. Het biedt ook meer en andere mogelijkheden dan de huidige contentaggregatoren zoals Legal intelligence en Rechtsorde die zich uitsluitend beperken tot het aaneenrijgen van grote hoeveelheden content zonder daar verder veel waarde aan toe te voegen. Met de opzet- en uitbouw van een meer algemene juridische citatie-index kunnen juridische uitgevers ervoor zorgen dat de door auteurs steeds vaker gevraagde toegevoegde waarde van de uitgever weer voorop komt te staan. Daarnaast kunnen uitgevers data gaan leveren aan bijvoorbeeld beleidsmakers bij hogescholen en universiteiten alsmede aan het management van advocatenkantoren. Want ook zij vragen steeds meer om het meten van de output en de impact van door hun medewerkers geschreven artikelen.
Gegevens van de citatie-index uit de Boom-tijdschriftendatabase
Op basis van een korte analyse van de tijdschriftendatabase blijkt Ton Hartlief de meest geciteerde auteur. Met op de tweede plaats Arno Akkermans. Na deze twee uitgesproken civilisten volgt criminoloog Paul Nieuwbeerta op de derde plaats. Het overzicht luidt als volgt:
Conclusie
Deze juridische citatie-index is voor mij pas het begin van een veel grotere beweging in de juridische informatiemarkt. Een markt waar ook steeds meer startups zich willen en gaan manifesteren.4 Het zou natuurlijk mooi zijn wanneer ook andere juridische uitgevers dit initiatief omarmen en xml ter beschikking stellen om data in te lezen en de output op een breed platform te presenteren. Op die manier ontstaat voor Nederland een index die vergelijkbaar is met de internationale Index to (foreign) legal periodicals waar tevens een koppeling met een artikel-aggregator wordt gemaakt via Hein-online.5
- Zie voor de STM-wereld bijvoorbeeld Scopus van Elsevier Science en de Science Citation Index van Thompson.
- Aldus bijvoorbeeld J.M. Smits, Omstreden rechtswetenschap, Over aard, methode en organisatie van de juridische discipline, Den Haag, 2015, p. 66 e.v. Zie voorts R.A.J. van Gestel, Preadvies NJV 2015, ‘Kwaliteit als keuze: kwaliteit(sbeoordeling) van rechtspraak, wetgeving en rechtswetenschappelijk onderzoek’, Deventer, 2015.
- Zie bijvoorbeeld de data die door wetenschappers gedeeld worden op PLOS ONE of Google scholar.
- Zie bijvoorbeeld ‘Legal tech, het nieuwe zoeken’, Advocatenblad maart/april 2017, pp. 49-50.
- Bronverwijzing: ‘Index to Foreign Legal periodicals’ (IFLP) raadpleegbaar via Heinonline.