Nederlands-Russische relaties

Hoewel de relaties tussen Nederland en Rusland zich na de opheffing van de Sovjet-Unie in 1991 positief ontwikkelden, is de verhouding tussen de beide landen inmiddels, vooral na het drama met de MH17, verre van ideaal. De relatie met Rusland heeft betere tijden gekend, te beginnen met de komst van tsaar Peter de Grote naar Holland in 1697. Zoals bekend, verbleef de Russische tsaar korte tijd in Zaandam waar hij zich op een scheepswerf bekwaamde in de scheepsbouw. Net zoals nu nog in St. Petersburg een houten ‘Peter de Grote huisje’ te bewonderen is, staat ook in Zaandam nog steeds het houten ‘Peter de Grote huisje’. Sinds het verblijf van Peter de Grote in ons land zijn er meer relaties met Rusland ontstaan. Aanvankelijk ging het alleen om commerciële relaties, maar later, na de stichting van het Koninkrijk der Nederlanden, omstonden er ook dynastieke relaties. Koning Willem II was gehuwd met Anna Pavlovna, een zuster van de Russische tsaar, en koning Willem III was via zijn echtgenote Sophia van Württemberg ook geparenteerd met de Russische tsarenfamilie. Sophia was een dochter van Catharina Pavlovna, de zuster van haar schoonmoeder.

Eind 19^e-eeuw ontstonden er ook juridische relaties. Op initiatief van tsaar Nikolaas II vond in 1899 in Den Haag de Eerste Vredesconferentie plaats. De vergaderingen werden gehouden in het Huis ten Bosch dat koningin Wilhelmina ter beschikking had gesteld aan de internationale delegaties. Een Tweede Vredesconferentie in Den Haag volgde in 1907. De conferenties waren baanbrekend, want het internationale recht omvat sindsdien oorlogsrecht en humanitair recht ten tijde van gewapende conflicten. Uit de Haagse vredesconferenties is het nog steeds geldende Landoorlogsreglement van 1907 voortgekomen. Op initiatief van de voorzitter van de Russische delegatie werd de rijke Amerikaan Carnegie bereid gevonden de bouw van het Vredespaleis in Den Haag te financieren.

Maar ook in de vorige eeuw waren er juridische relaties tussen Nederland en Rusland. Na de opheffing van de Sovjet-Unie hebben Nederlanders, zoals de Leidse hoogleraren F.LJ.M. Feldbrugge en de vicepresident van de Hoge Raad W. Snijders, in de jaren negentig meegeholpen het nieuwe wetboek van burgerlijk recht van de Russische Federatie te schrijven. De relaties op juridisch gebied tussen Nederland en Rusland bestaan dus al lange tijd en bieden een basis om op voort te bouwen.

Recente relaties

Sinds een jaar of tien is een groepje Nederlandse juristen in Noord-West Rusland op initiatief van het in St. Petersburg gevestigde juridische instituut vernoemd naar prins P.G. Oldenburgsky en met steun van het Nederlandse Consulaat-Generaal in St. Petersburg actief met het geven van lezingen voor jonge Russische juristen. Aanvankelijk werden de lezingen bijgewoond door jonge advocaten en rechtenstudenten, maar gaandeweg worden de bijeenkomsten ook bijgewoond door anderen; niet alleen advocaten, maar ook academici. Naast lezingen worden tegenwoordig ook workshops gegeven, alsmede trainingen en seminars georganiseerd. Inmiddels worden er zelfs voor scholieren en studenten moot courts gehouden. Het aanvankelijk kleine groepje Nederlandse juristen is in de loop van de tijd uitgegroeid tot een tiental enthousiaste docenten dat van tijd tot tijd in wisselende samenstellingen voor een paar dagen naar Rusland afreist om samen met Russische collega’s de bijeenkomsten te geven. De groep bestaat inmiddels (in alfabetische volgorde) uit mr. F.G. Bauduin, mr. Y. Buruma, mr. G.J.M. Corstens, mr. G. de Jonge, mr. A.M.M. Orie, mr. R.A. van der Pol, mr. B. Stapert, mr. T.N.B.M. Spronken, mr. T.B. Trotman, mr. R. Wery en mr. M. Wladimiroff. Uit deze groep is het initiatief ontstaan een vereniging op te richten waarin Nederlandse en Russische juristen elkaar kunnen leren kennen en waar mogelijk kunnen samenwerken.

De Dutch Russian Law Association

De vereniging – afgekort als DRLA – is als een non-gouvernementele organisatie op 23 oktober 2018 notarieel in het leven geroepen. De vereniging is opgericht naar Nederlands recht en is in Den Haag gevestigd. Vanwege de notariële oprichting heeft de DRLA rechtspersoonlijkheid. De Nederlandse rechtspersoonlijkheid van de vereniging is van belang omdat Russische non-gouvernementele organisaties onder omstandigheden in een lastig parket kunnen geraken. De oprichtingsvergadering van de nieuwe vereniging heeft op 5 november plaatsgevonden in het Vredespaleis in Den Haag. Er werd een drietal toespraken gehouden ter gelegenheid van de oprichting. Daarnaast vond een kleine conferentie plaats met voordrachten van de oud-president van de Hoge Raad mr. G.J.M. Corstens en de decaan van de juridische faculteit van de staatsuniversiteit te St. Petersburg, mr. S.A. Belov. Aanwezig waren vooraanstaande juristen uit Nederland en Rusland en vertegenwoordigers van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het doel van de DRLA is vanzelfsprekend de standpunten van haar leden te vertegenwoordigen, maar vooral de bevordering van eerlijke rechtspleging, rechtsstatelijkheid en eerbiediging van fundamentele rechten in Nederland en Rusland. De vereniging streeft ernaar dit doel te bereiken ondermeer door het bevorderen van samenwerking tussen Nederlandse en Russische juristen en rechtenstudenten, publicaties, bijeenkomsten, seminars, lezingen en stages. Het lidmaatschap van de vereniging staat open voor praktijkjuristen en zij die in een juridische functie werkzaam zijn bij of in verband met een gerecht of universiteit c.q. hogeschool in Nederland of Rusland. Niet alleen individuele juristen, maar ook rechtenstudenten kunnen lid worden, evenals organisaties van juristen c.q. rechtenstudenten. 

Bij de vorming van het eerste bestuur is erop gelet dat de bestuursleden met beide landen banden hebben. Het bestuur bestaat uit mr. M. Ferschtman, rechter in de rechtbank Midden-Nederland, mr. E. Brouwer-Nikonova, tot voor kort advocaat en universitair docent in St. Petersburg, mr. M. Voskobitova, programmadirecteur te Den Haag van het Rule of Law Initiative in Europa en Eurazië van de American Bar Association. Naast het bestuur wordt er een Adviesraad geformeerd, waarvan de leden door de ledenvergadering benoemd zullen worden. Naar verwachting zal de eerste ledenvergadering in de eerste helft van 2019 worden gehouden.

Lid worden

Hoewel de leden van de vereniging over het algemeen Nederlands en/of Russisch spreken, is de voertaal in de vereniging Engels. De DRLA is een platform voor alle rechtsgebieden. De vereniging biedt Nederlandse (aankomende) juristen de gelegenheid meer over het recht en de beoefening daarvan in de Russische Federatie te weten te komen. Kennismaking met Russische vakgenoten en met de wijze waarop het recht in Rusland wordt beoefend leidt tot meer begrip voor elkaar en kan leiden tot professionele samenwerking. Meer in het algemeen biedt de vereniging de mogelijkheid kennis te maken met de internationale aspecten van het recht. Bovendien kan de vereniging een aantal leden wellicht de mogelijkheid bieden deel te nemen aan educatieve bijeenkomsten in Rusland. Nederlandse juristen die geïnteresseerd zijn in de Dutch Russian Law Association kunnen zich als lid opgeven bij de secretaris van het bestuur via het e-mail adres thedrlaofficial@gmail.com of Maurits de Brauwweg 2, 2597KC Den Haag. Na opgave ontvangt u per e-mail of gewone post een bevestiging van het lidmaatschap. Het lidmaatschapsgeld voor Nederlandse juristen voor 2019 vastgesteld op € 100 per jaar en € 60 per jaar voor rechtenstudenten.

 Mr. M. Wladimiroff is oud-advocaat en mr. R.A. van der Pol raadsheer in het Hof Arnhem-Leeuwarden. Zij zijn de oprichters van de Dutch Russian Law Association.