Om het verbieden van ‘antidemocratische’ rechtspersonen eenvoudiger te maken, stelt de regering voor, in een conceptwetsvoorstel dat de consultatiefase inmiddels is gepasseerd, om ook een ongeoorloofd doel net als een ongeoorloofde werkzaamheid van een rechtspersoon reden te laten zijn voor een rechterlijke verbodenverklaring. Op basis van de huidige wet is dit niet mogelijk. Herziening van het verbodsregime in artikel 2:20 BW valt op zichzelf toe te juichen. Bij de wijze waarop de regering dit wil doen, zetten auteurs echter grote vraagtekens. Hun belangrijkste vraagpunt is of het voorgestelde instrumentarium om antidemocratische rechtspersonen te verbieden zelf wel voldoet aan de democratische spelregels.

Lees het hele artikel in Navigator.

In 2019 werd de Nederlandse vertaling van de zogeheten ‘Nashville-verklaring’ gepubliceerd, een van oorsprong Amerikaans document waarin onder meer het homohuwelijk, ‘homoseksuele onreinheid’ en ‘transgenderisme’ worden afgekeurd. Het Openbaar Ministerie is kort na de publicatie van de Nederlandse versie van dit document een onderzoek gestart naar de strafbaarheid ervan. Dit artikel gaat in op de tekst en context van de Nashville-verklaring en bespreekt dit in het kader van de wetsartikelen die ‘groepsbelediging’ (artikel 137 Sr) en ‘aanzetten tot haat of discriminatie’ (artikel 137d Sr) verbieden. Deze strafbepalingen beperken de vrijheid van meningsuiting, maar de rechtspraak heeft ook duidelijk uitgemaakt dat er ruimte is voor behoudende (religieuze) uitingen over progressieve maatschappelijke ontwikkelingen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Advocaten en notarissen worden in de praktijk veelvuldig ook via de cc geïnvolveerd in e-mailcorrespondentie van cliënten. Dat is riskant, omdat er tegenwoordig opsporingsambtenaren en officieren van justitie bestaan die de opvatting huldigen dat wie in de cc van een e-mail staat, niet kan gelden als een geadresseerde van die e-mail. De consequentie van die stelling is vergaand: het betekent dat e-mails aan advocaten via de cc, buiten de reikwijdte van het verschoningsrecht vallen. Opsporingsambtenaren en officieren van justitie zouden zulke e-mails dan ‘gewoon’ mogen lezen en gebruiken in hun onderzoek.

Lees het hele artikel in Navigator.

Degene die als advocaat ingeschreven wil worden moet de eed of belofte afleggen die in artikel 3 lid 2 van de Advocatenwet is weergegeven: ‘Ik zweer (beloof) 1) getrouwheid aan de Koning, 2) gehoorzaamheid aan de Grondwet, 3) eerbied voor de rechterlijke autoriteiten, en 4) dat ik geen zaak zal aanraden of verdedigen die ik in gemoede niet gelove rechtvaardig te zijn.’ Bij deze eed zullen hierna enkele (kritische) opmerkingen worden geplaatst. Tot slot wordt een herformulering van deze eed voorgesteld.

Lees het hele artikel in Navigator.

Recentelijk gaf de Duitse regering toestemming voor het vervolgen van een Duitse komiek die op televisie een satirisch gedicht over de Turkse president Erdogan had voorgedragen. Ook het Nederlandse strafrecht kent bepalingen die het verbieden om buitenlandse machthebbers te beledigen. In deze bijdrage wordt dit delict vanuit rechtshistorisch en Europeesrechtelijk perspectief belicht. Volgens de auteur kunnen uit de rechtshistorische schets twee conclusies worden getrokken. Ten eerste dat het zeer moeilijk is om de grens tussen geoorloofde kritiek en ongeoorloofde belediging vast te stellen, en ten tweede dat het bestraffen van kritiek en spot op gespannen voet staat met de vrijheid van meningsuiting, het belangrijkste middel dat burgers hebben om te waarschuwen voor machtsmisbruik. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat zogeheten ‘political expression’ (waaronder kritiek op politici en politieke instituten) speciale bescherming geniet. Om te bepalen of grove uitingen worden beschermd door artikel 10 EVRM dienen zij te worden beoordeeld in hun bredere context, waarbij voor satire geldt dat deze kunstvorm volgens het Hof een belangrijke rol kan spelen in het publieke debat. De ‘bijzondere’ beledigingsdelicten in het Wetboek van Strafrecht zijn niet onproblematisch in het licht van artikel 10 EVRM.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

De afgelopen jaren zijn er veel zaken in de publiciteit geweest van mensen die via het werk te maken kregen met een misstand die maatschappelijk van belang was. Zij kwamen in de problemen omdat zij de misstand naar buiten brachten. Dit was aanleiding voor de Tweede Kamer om te komen tot de Wet Huis voor klokkenluiders. Deze wet verbetert de mogelijkheden om te melden en beoogt werknemers en ambtenaren die melden te beschermen. Op 1 juli 2016 treedt de Wet Huis voor klokkenluiders in werking. Het Adviespunt Klokkenluiders juicht de komst van het Huis voor klokkenluiders van harte toe.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

In de literatuur is voorgesteld om proefpersonen in bepaalde gevallen te laten meebetalen aan medischwetenschappelijk onderzoek. Dat voorstel is in strijd met de ethische en juridische uitgangspunten van proefpersonenonderzoek. Wetenschappelijk onderzoek wordt niet (primair) gedaan in het belang van de proefpersoon, maar in dat van de vooruitgang van de geneeskunde. Laten meebetalen geeft de proefpersoon een verkeerde boodschap en schendt gelijkheid en solidariteit. Bovendien zijn er methodologische bezwaren.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Bijna vijftien jaar na de invoering van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL) vormt het vrijwillige levenseinde nog altijd onderwerp van het politieke en maatschappelijke debat. Niet zo vreemd, nu de Nederlandse samenleving bij voortduring wordt bestookt met campagnes en initiatieven op het gebied van euthanasie, vrijwel zonder uitzondering geïnitieerd door de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE). Maar waarheen leidt dit alles? Naar een situatie waarin euthanasie volledig genormaliseerd is? Waarin aan ons, zelfbeschikkende burgers, haast als vanzelfsprekend het recht toekomt geheel autonoom te bepalen op welk moment, met behulp van welk dodelijk product en door welke instelling wij ons leven (laten) beëindigen? Voordat de wetgever definitief die weg inslaat, is een pleidooi voor een pas op de plaats aangewezen.

Lees het hele artikel in Navigator.

De juridische verankering van intentionele meeroudergezinnen in het afstammingsrecht
Aanleiding van dit artikel is de behandeling van het wetsvoorstel lesbisch ouderschap in de Eerste Kamer en de daar gehouden deskundigenbijeenkomst in juni 2013. Het wetsvoorstel roept vragen op met betrekking tot de betekenis van juridisch ouderschap (gebaseerd op biologie of/en op sociale werkelijkheid) en over de rol die de verschillende ouders in het recht en de praktijk kunnen spelen met betrekking tot het kind. In deze bijdrage wordt gekeken naar wat dit betekent voor het huidige wetsvoorstel en voor toekomstige ontwikkelingen op het gebied van het afstammingsrecht. In dat kader wordt nader ingegaan op de recent in British Columbia, Canada in werking getreden Family Law Act, die de weg naar meer dan twee ouders opent op basis van een overeenkomst aangegaan tussen de intentionele ouders voor de conceptie van het kind.

Op dit moment vinden er twee ontwikkelingen plaats in onze maatschappij met betrekking tot polygamie: een grotere variëteit aan algemeen geaccepteerde gezinsvormen, en de groei van intolerantie tegenover de islamitische godsdienst in Nederland. De eerste laat zien dat het verbod op polygamie opgeheven zou kunnen worden. De ander laat zien dat het verbod nog verder uitgebreid zal gaan worden. De eerste stroming lijkt liberaler te worden en de tweede strenger. Wordt de vrijheid van de hoeksteen van de samenleving beperkt, uit algehele angst voor de islam?

In abstracto hechten politici grote waarde aan de vrijheid van meningsuiting en beschouwen zij die vrijheid als een hoeksteen van een democratische samenleving. Zij lijken echter minder op te hebben met de uitingsvrijheid wanneer die op het eerste oog verband lijkt te houden met geweld. Een ‘juiste’ reactie op uitlatingen zoals de video Innocence of Muslims begint met een goed begrip van de relatie tussen meningsuitingen en geweld. ‘Zomaar’ kwetsen, provoceren of geweld uitlokken is vaak niet het doel van degene die zich op kwetsende wijze uit over gevoelige kwesties. Belangrijk is in ieder geval de intentie om te kwetsen of geweld te veroorzaken niet uit de gevolgen af te leiden.

Op grond van een ingrijpend voorstel van de regering worden contracten die te maken hebben met ‘de levering van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd’ naar analogie onder de consumentenkoopregeling gebracht. Dit zou bijvoorbeeld ook gelden voor een Spotify abonnement. Op basis van de geldende jurisprudentie worden dergelijke toegangscontracten echter uitgesloten van de koopkwalificatie. Volgens de auteur is er geen reden om in dit geval af te wijken van de uit deze jurisprudentie volgende, strak omlijnde koopkwalificatie. De voorgestelde regeling voor de toepasselijkheid van kooprecht voor de levering van digitale inhoud is te breed, onnodig en onhanteerbaar.