Artikelen van Tess Linders
Tijdschrift
NJB 18 (2021)
De legitimiteit van het algoritmisch bestuur
Het gebruik van algoritmen door overheden leidt tot rechtsstatelijke zorgen die variëren van het risico op discriminatie tot aantasting van de trias politica. Het juridisch, ethisch en sociaalwetenschappelijk onderzoek naar deze zorgen heeft geleid tot een rijk – maar ook gefragmenteerd – palet aan relevante inzichten. Dit artikel biedt een systematisch overzicht van wat het gebruik van algoritmen door de overheid betekent voor de legitimiteit van het staatsbestuur. Het analyseert wat de belangrijkste bedreigingen zijn en welke juridische, bestuurlijke en organisatorische maatregelen nodig zijn voor een legitiem gebruik van algoritmen door de overheid.
Het EVRM als anker om een nieuwe toeslagenaffaire te voorkomen
Had een adequate toetsing aan het EVRM de toeslagenaffaire deels kunnen voorkomen door de spijkerharde alles-of-niets-benadering aan banden te leggen? Dit artikel beantwoordt deze vraag bevestigend door te betogen dat verschillende EVRM-bepalingen een verdragsrechtelijke basis bieden om de proportionaliteit van een dergelijke benadering te toetsen. Een dergelijke toetsing bleef echter uit vanwege de ‘een-voorschot-isgeen- eigendomsrecht’-jurisprudentie van de Afdeling. Die jurisprudentie heeft geen basis in de rechtspraak van het EHRM. Daardoor is artikel 1 Protocol 1 EVRM ten onrechte niet toegepast om de proportionaliteit van de alles-of-niets-benadering te toetsen. Andere EVRM-rechten zijn evenmin of onvoldoende benut. Dit artikel breekt een lans voor een betere benutting van het EVRM in de toekomst. Dit om de scherpe randjes van manifest onredelijke wetten in formele zin af te halen en een nieuwe ‘toeslagenaffaire’ te voorkomen.
De Catshuisregeling voor de kinderopvangtoeslagaffaire oftewel wéér systeemfalen
De Catshuisregeling voor gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslagaffaire stemt in het geheel niet positief. De doelstelling, een snelle genoegdoening, is voor het merendeel van de ouders buiten bereik. Ouders worden opnieuw vermalen, omdat de regeling geen rechtszekerheid biedt vanwege een gebrek aan heldere beslissingscriteria. De helft van de aanvragen is afgewezen. Met name de ouders met een complex dossier met een schade boven € 30.000 wacht een lange weg naar de Commissie Werkelijke Schade totdat hun werkelijke schade vergoed wordt. Niet duidelijk is welke schade in voldoende causaal verband staat en voor vergoeding in aanmerking komt. Daarbij hebben ouders voldoende rechtsbijstand nodig om hun zaak te onderbouwen, ook dat lijkt nu onvoldoende gewaarborgd. Het kabinet moet daarom met spoed terug naar de tekentafel.
Raadsleden, wethouders en ambtenaren
In de manier waarop raadsleden, wethouders en ambtenaren omgaan met resultaatgericht indiceren, de inkomenstoets jeugdhulp en het abonnementstarief ontwaart de cynicus een patroon. Die stelt dat financiële belangen van de eigen gemeentelijke organisatie voorrang krijgen boven de belangen van kwetsbare burgers. Het is van belang hier alert op te blijven, dat gemeenten niet alleen de juridische relatie met burgers borgen, maar ook hard blijven werken aan hun vertrouwensrelatie met burgers om een toeslagenaffaire in het sociaal domein te voorkomen.