Besluitvorming op basis van algoritmen heeft de plaats ingenomen van menselijke oordeelsvorming op basis van vuistregels. De komst van algoritmische toepassing van het bestuursrecht heeft veel goeds gebracht. Maar deze transformatie roept ook nieuwe vragen op over discretionaire ruimte en over de controle op de bureaucratie. Vanouds zijn er zorgen over de democratische en rechtsstatelijke beheersing van grootschalige overheidsbureaucratieën. Als de discretionaire ruimte zich verplaatst naar systeemontwikkelaars, software engineers, data professionals en artificiële intelligentie, moet ook een herbezinning volgen op de controle hierop.

Lees het hele artikel in Navigator.

In deze bijdrage wordt verkend hoe geautomatiseerde besluitvorming door de overheid zich verhoudt tot het verbod op geautomatiseerde besluitvorming zoals neergelegd in artikel 22 Algemene verordening gegevensbescherming. Dit verbod blijkt van toepassing op geautomatiseerd tot stand gekomen besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Wanneer een besluit niet ‘uitsluitend’ is gebaseerd op geautomatiseerde verwerking, dan is het verbod niet van toepassing. Een uitzondering op het verbod neergelegd in artikel 22 AVG is mogelijk wanneer daar op nationaal niveau een wettelijke grondslag voor is. Een zoveel mogelijk specifieke wettelijke grondslag zou daarbij de voorkeur hebben. In dat geval wordt de wetgever namelijk gedwongen om bewust stil te staan bij de noodzakelijkheid en proportionaliteit van het gebruik van een algoritme en na te denken over de benodigde waarborgen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Recent publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) een policy brief met aanbevelingen voor een toekomstig preventief gezondheidsbeleid. Dit vanuit, zoals de titel van het rapport stelt, ‘een realistisch perspectief op de sociaal economische gezondheidsverschillen’. Als huisarts werkzaam in een sociaal zwakke wijk heb ik deze policy brief gelijk gelezen. Tot welke aanbevelingen komt de WRR? Kort en krachtig: wees er vroeg bij (van ‘foetus tot 18 jaar’), focus op achterstandsgroepen (dat wil zeggen mensen met een lage sociaal-economische status) en concentreer je op de grote leefstijlproblemen roken, alcohol en overgewicht. Wat is de nieuwswaarde van dit rapport? Draait de WRR in zijn rapport niet om de hete brij heen, namelijk het feit dat preventie in de kern een zaak is van geld(gebrek)? En hoe verhoudt dit alles zich tot het verkleinen van de sociaal-economische verschillen? Naar mijn weten begeven we ons hier op het terrein van de grondrechten, niet in de laatste plaats het recht op gezondheid.

Lees het hele artikel in Navigator.

Naar aanleiding van een Duitse casus wordt gereflecteerd op het beschermingsbereik van verkeersnormen en de wenselijkheid van vergoeding van zuivere vermogensschade van derden. De relativiteit (artikel 6:163 BW) en de juridische causaliteit (artikel 6:98 BW) blijken daarbij in een andere richting te wijzen. Het oordeel omtrent de wenselijkheid van vergoeding wordt uiteindelijk bepaald door het belang dat men hecht aan de rechtszekerheid respectievelijk de Einzelfallgerechtigheit.

Lees het hele artikel in Navigator.

De kritische woorden van de Raad van State in zijn jaarverslag over de rechtsstatelijkheid van politieke besluitvorming, roepen een aantal vragen op. In de eerste plaats de vraag of er echt een probleem is op dit punt en zo ja wat daarvan de oorzaken zijn. In hoeverre is de diagnose van de Raad op dit punt valide en in hoeverre is de receptuur die de Raad hiervoor voorschrijft een adequate oplossing voor de kwaal? Als de rechtsstatelijke waarden inderdaad in het geding zijn, hoe versterken we die waarden dan? Hoe maken we van rechtsstatelijke waarden een leitmotiv in plaats van een sluitpost?

Lees het hele artikel in Navigator.

Raadsheren in de Burgerlijke Kamer van de Hoge Raad die niet ‘op de zaak’ zitten, mogen wel aan de beraadslagingen over die zaak deelnemen en doen dat in de regel in principiële zaken (‘vijfzaken’) ook, zo is het bestaande beleid. Er is tot op heden echter geen regeling voor de eventuele wraking en verschoning van dergelijke raadsheren (‘reservisten’). Wordt het geen tijd daar verandering in aan te brengen?

Lees het hele artikel in Navigator.

Afgelopen jaar hebben bijna 60 000 mensen in Nederland asiel aangevraagd in Nederland. Van deze groep heeft inmiddels 70% een verblijfsstatus (‘statushouder’). Volgens een recent onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) staat de medische zorg aan asielzoekers onder druk. Dat terwijl de gezondheid van asielzoekers en andere vreemdelingen gemiddeld toch al aanzienlijk minder goed is dan die van Nederlanders. De zorg aan statushouders en aan personen van wie de asielaanvraag is afgewezen kent eigen problemen. Vallen hier lessen te trekken uit grond- en mensenrechten?

Lees het hele artikel in Navigator.