Artikelen van Sjoerd Lopik
Blog
EU-wet Milieucriminaliteit vraagt om herijking van milieustrafrecht
Met de nieuwe Richtlijn Milieucriminaliteit en een toegenomen belang van het milieustrafrecht, lijkt dit de ideale tijd om het rechtsgebied grondig te verbeteren.
Tijdschrift
NJB 26 (2024)
Appelprocesrecht op maat?
Al geruime tijd wordt onder andere vanuit de Rechtspraak gestreefd naar het bieden van maatwerk voor civiele zaken in hoger beroep. Appelprocesrechtelijke regels zouden daarvoor een beletsel kunnen vormen. In deze bijdrage wordt onderzocht in hoeverre daarvan sprake is. Van welke appelprocesrechtelijke regels kan worden afgeweken en op welke wijze?
Wat juristen moeten weten over gevaar in het strafrecht
Het Nederlandse strafrecht kent een toenemende nadruk op preventieve sancties. Vergeleken met het klassieke schuldstrafrecht is de normering van het risicostrafrecht – en daarmee de begrenzing van de macht van de overheid om preventief de vrijheid van justitiabelen te beperken – echter nauwelijks van de grond gekomen. Dat levert fundamentele en nieuwe vragen op over de toepassing van preventieve maatregelen op grond van recidivegevaar. Het gaat hierbij om vragen als: heeft de Staat verplichtingen ten opzichte van justitiabelen tegen wie preventieve maatregelen worden getroffen, wat houdt het vaststellen van gevaar in, hoe kan de gedragsdeskundige beoordeling van het gevaar beter worden ingebed in het strafprocesrecht en in hoeverre is het gebruik van nieuwe (neuro)technologieën in dit verband juridisch en ethisch aanvaardbaar?
Moeten persoonsgegevens in bewijsstukken zwart worden gemaakt?
Bewijsstukken die in een civiele procedure (al dan niet na bewijsbeslag) worden ingebracht kunnen persoonsgegevens bevatten. De memorie van toelichting van de volgend jaar van kracht wordende Wet vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht gaat er kennelijk vanuit dat als er in het kader van een civiele procedure persoonsgegevens van derden aan de orde zijn, die altijd moeten worden zwart gemaakt in over te leggen stukken. Maar in veel gevallen is daar helemaal geen reden toe, omdat de AVG niet van toepassing is. En als die wel van toepassing is, is het onleesbaar maken van persoonsgegevens alleen nodig als er geen grondslag voor rechtmatige verwerking is of als de persoonsgegevens niet relevant zijn voor de beoordeling van de zaak.
EU-wet Milieucriminaliteit vraagt om herijking van milieustrafrecht
De Nederlandse wetgever zal de strengere vereisten uit de vernieuwde Richtlijn Milieucriminaliteit binnen twee jaar moeten omzetten naar het nationale strafrecht. Nu de effectiviteit van ons milieustrafrecht al vele jaren ter discussie staat en tegelijkertijd het belang van een effectief milieurecht toeneemt door de snelle teloorgang van onze leefomgeving lijkt de omzetting van de richtlijn een ideale gelegenheid om het rechtsgebied grondig te verbeteren.
Tijdschrift
NJB 21 (2022)
Ecocide: een fair label?
Het strafrechtelijke principe van fair labelling houdt in dat delicten een accurate kwalificatie horen te krijgen, om zo een eerlijk beeld van het strafbare gedrag in kwestie te geven. De laatste jaren is de term ecocide in zwang geraakt met een bijbehorende roep om internationale dan wel nationale strafbaarstelling van dit delict. In dit artikel wordt besproken of ecocide een fair label voor zo’n nieuw delict in het Nederlands strafrecht zou kunnen zijn. Of ecocide een fair label is, blijkt onder andere af te hangen van de redactie van de strafbaarstelling. Die redactie zal allesbehalve gemakkelijk zijn; de wetgever zal op allerlei vragen stuiten die zich niet zomaar laten beantwoorden.
Klimaat en het Koninkrijk
Internationale klimaatafspraken gelden momenteel niet voor het Caribische deel van Koninkrijk. De emissies die daar plaatsvinden worden niet meegerekend voor de klimaatdoelstellingen van het Koninkrijk. Vervuilende activiteiten kunnen daar dus eventueel worden doorgezet. De gevolgen van klimaatverandering voor de Caribische eilanden zijn groot en kunnen niet los worden gezien van de kwetsbare sociaaleconomische context van deze eilanden. Ook hebben de Nederlandse Caribische eilanden, die zwaarder dan Europees Nederland worden getroffen door extreme weersomstandigheden (veroorzaakt door klimaatverandering), geen toegang tot internationale financiering voor klimaatadaptatie en mitigatie.
Hoever staat de achterdeur van de coffeeshop open voor ontneming?
Het is duidelijk dat zich in de strafrechtspleging de laatste jaren een manifest begrip heeft ontwikkeld voor de ‘achterdeurproblematiek’ van coffeeshops. Dit uit zich in een afdoening middels toepassing van artikel 9a Sr, een schuldigverklaring zonder strafoplegging, bij vervolgingen voor het buiten de coffeeshop aanhouden van grote hoeveelheden cannabis. Gezien de daarvoor gehanteerde argumentatie, valt dan ook in redelijkheid niet langer vol te houden dat het maatschappelijk verantwoord is om aan de ene kant tegen coffeeshopexploitanten te zeggen ‘wij begrijpen dat voor een verantwoorde exploitatie van je coffeeshop een externe handelsvoorraad noodzakelijk is’, maar daarbij tegelijkertijd aan te geven ‘het gevolg daarvan is wel dat de daarmee gegenereerde winst vervolgens weer zal worden afgepakt als wederrechtelijk verkregen voordeel’.
Geslachtsregistratie van de ouders en de rechten van het kind
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) verplicht staten om het belang van het kind af te wegen en voorop te stellen. Dit artikel onderzoekt wat de positie van kinderen is wanneer de geslachtsregistratie van de ouders wijzigt. De regering stelt bij het aanhangige wetsvoorstel tot wijziging van de Transgenderwet (Kamerstukken 35825) dat er geen plaats is voor het wegen van het belang van het kind. Die benadering staat haaks op het IVRK en de familierechtelijke jurisprudentie. De wetgever en de rechterlijke macht zullen in deze situaties een duidelijker toets moeten verrichten en verantwoording moeten geven van het belang van het kind. Daarvoor staan verschillende opties ter overweging open.
Interlandelijke adoptie en het recht op identiteit
De Nederlandse staat moet het recht op identiteit van geadopteerden waarborgen. Het vergoeden van schade, uitvoeren van uitspraken van de rechtelijke macht en afzien van interlandelijke adoptie zal veel leed beperken.