Artikelen van Rowin Jansen

TijdschriftNJB 30 (2022)
Van accentverschuiving naar stelselwijziging
Het kabinet wil binnenkort het voorstel Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma aanhangig maken bij de Tweede Kamer. Deze ‘Cyberwet’ is nogal complex. Dit artikel gaat in op de mogelijke gevolgen van de Cyberwet voor het stelsel van toezicht op de AIVD en de MIVD. Daarbij worden ook de hoofdlijnen van de voornaamste wijzigingen in de bevoegdhedennormering uiteengezet. De beoogde wijzigingen zijn ingrijpend en faciliteren het gewenste dynamisch toezicht, maar leiden ook tot een zeer ingewikkelde toezichtconstellatie. Onder de streep ontstaan er méér toezichtarrangementen en méér mogelijkheden voor de toezichthouders om direct te interveniëren in operaties van de diensten. Dit alles behelst een substantiële stelselwijziging waarbij het maar de vraag is of het kabinet met dit wetsvoorstel gaat bereiken wat het voor ogen heeft.
Online verkiezingscampagnes, transparantie en de EU
De Europese Commissie wil met de Transparantieverordening (micro)targeting in politieke campagnes tegengaan. De voorgestelde maatregelen vormen echter een sterke beperking op de vrijheid van meningsuiting. Het stellen van regels voor nationale politieke partijen is verder een nationale bevoegdheid. Het waarborgen van de interne markt rechtvaardigt een dergelijke vergaande inmenging met het nationale verkiezingsverloop niet. Door partijen te verplichten al hun advertenties op een centraal platform te publiceren, kan het debat worden gestimuleerd en versplintering van campagnes worden tegengegaan.
Intrekking van de Nederlandse nationaliteit
Niet alleen bij de belastingdienst of andere uitvoerende instanties of de rechterlijke macht is sprake van institutioneel racisme, maar ook bij de wetgever. De Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN) bepaalt dat de minister de Nederlandse nationaliteit kan intrekken van personen die zich schuldig maken aan met terrorisme samenhangende misdrijven. Door die intrekking mag echter geen staatloosheid ontstaan. Mensen die hetzelfde schadelijke gedrag vertonen worden dus verschillend behandeld al naar gelang ze enkelvoudig Nederlanderschap bezitten of een dubbele nationaliteit dragen.
Kansen voor de weerbare rechtsstaat in het constitutionele landschap post-Brexit
Ook in het Verenigd Koninkrijk lijkt een proces van democratic backsliding gaande te zijn. Door de soevereiniteit van het Britse Parlement en het ontbreken van een geschreven grondwet, lijkt het alsof alleen de politiek zelf dit proces nog kan stopzetten, maar ook binnen het constitutionele landschap van het VK zijn er remedies. Zo kunnen rechters zich weerbaar opstellen via rechterlijke interpretatie en de common law.

TijdschriftNJB 28 (2021)
Wachten tot de tijd rijp is
Honderd jaar geleden gaf de Hoge Raad, op verzoek van de regering, antwoord op de vraag of vrouwen benoembaar waren in de rechterlijke macht. Na ampel beraad moesten de raadsheren toegeven dat de wet daartegen geen beletsel opleverde, al bestonden er wel andere bezwaren. Desondanks wisten christelijke regeringscoalities nog jarenlang de openstelling van rechterlijke functies voor vrouwen te traineren. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam de ommezwaai en trad in Nederland de eerste vrouw op als rechter.
Portret van Johanna C. Hudig
Het loopt tegen het eind van de ochtend als ik aanbel bij mijn vroegere Utrechtse hoogleraar professor Constantijn Kelk, met emeritaat sinds 2008. De komende twee uren zal ik met hem spreken over Johanna ‘Han’ Hudig die in 1947 als eerste vrouw in Nederland rechter werd. Professor Kelk heeft haar goed gekend.
Tableau de la troupe
Ongerustheid over de aanwezigheid van vrouwen binnen de rechterlijke macht lijkt een constante. Werd een eeuw geleden de toon gezet door voor- en tegenstanders van deelname van vrouwen aan de rechterlijke macht, inmiddels laten degenen die zich ongerust maken over de oververtegenwoordiging van vrouwen in de rechterlijke macht zich horen.
De Nederlandse rechters in de Europese Hoven
Sinds enige jaren zetelt er in beide Europese Hoven een Nederlandse vrouwelijke rechter. In dit special issue vestigen wij graag de aandacht op dit unicum in onze rechtspraakgeschiedenis. Sacha Prechal is rechter in het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU). Zij studeerde aan de Rijksuniversiteit Groningen, doceerde aan de Maastrichtse rechtenfaculteit, promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam, werd hoogleraar Europees recht in Tilburg en, vanaf 2003, in Utrecht. In 2010 volgde haar benoeming in het Luxemburgse Hof.
Jolien Schukking is nu ruim vier jaar werkzaam als rechter in het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Voorheen was de in Leiden opgeleide juriste onder meer adviseur bij de Directie Juridische Zaken, Afdeling Internationaal Recht, van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, advocaat bij Bird & Bird, rechter bij de Rechtbank Midden-Nederland en raadsheer bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Wij spraken met hen – vanwege de coronamaatregelen digitaal – over hun loopbaan, hun rechterswerkzaamheden, de uitdagingen voor de Europese Hoven en de rol van vrouwen in de rechtspraak.
Jolien Schukking is nu ruim vier jaar werkzaam als rechter in het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Voorheen was de in Leiden opgeleide juriste onder meer adviseur bij de Directie Juridische Zaken, Afdeling Internationaal Recht, van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, advocaat bij Bird & Bird, rechter bij de Rechtbank Midden-Nederland en raadsheer bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Wij spraken met hen – vanwege de coronamaatregelen digitaal – over hun loopbaan, hun rechterswerkzaamheden, de uitdagingen voor de Europese Hoven en de rol van vrouwen in de rechtspraak.
Hebben vrouwelijke rechters de rechtspraak veranderd?
De vraag die de titel vormt van dit stuk, is lastig te beantwoorden. Er zijn naast de emancipatiegolf zo veel ontwikkelingen geweest die ongetwijfeld van invloed zijn geweest op de taakopvatting van de rechter, dat vrijwel onontwarbaar is welke invloed de toename van het aantal vrouwelijke rechters heeft gehad. Desalniettemin is het interessant de beroepsgroep zelf te laten reflecteren op dit onderwerp. De rechtspraak kan wel worden aangemerkt als hét voorbeeld van een Nederlandse organisatie die erin is geslaagd genderdiversiteit te bereiken en het glazen plafond voor vrouwen te doorbreken. Is de rechtspraak volgens rechters m/v veranderd door de komst van vrouwelijke rechters? Om die vraag te beantwoorden zijn 24 Nederlandse rechters geïnterviewd. In dit artikel wordt een beeld gegeven van de (strekking van de) interviews. Geëindigd wordt met een bespreking van een aantal schijnbare tegenstrijdigheden die uit de interviews naar voren kwamen.
[of download hier de pdf]
[verder lezen in NAVIGATOR]
[of download hier de pdf]
[lees het artikel Beste reizigers in NAVIGATOR]
[of download hier de pdf]
[lees het artikel Koffie voor de rechter in NAVIGATOR]
[of download hier de pdf]
[of download hier de pdf]