Artikelen van Redactie
De Commissie heeft een koers uitgezet om de EU-regels te vereenvoudigen om de EU-economie concurrerender en welvarender te maken door het bedrijfsleven in de EU eenvoudiger, goedkoper en efficiënter te maken. De voorstellen zullen ter goedkeuring worden voorgelegd aan het Europees Parlement en de Raad.
AVG
Op het gebied van de AVG belooft de Commissie dat gerichte wijzigingen van de AVG bepaalde regels harmoniseren, verduidelijken en vereenvoudigen om innovatie te stimuleren en naleving door organisaties te ondersteunen, terwijl de kern van de AVG intact blijft en het hoogste niveau van bescherming van persoonsgegevens wordt gehandhaafd. Meest in het oog springend is aanpassing van de definitie van het begrip persoonsgegevens in art. 4 AVG. Verder moeten wijzigingen in de regels over cookies (die ook in AVG worden ondergebracht) het aantal keren dat cookiebanners verschijnen, verminderen en gebruikers in staat stellen hun toestemming met één klik aan te geven en hun cookievoorkeuren duurzaam op te slaan. Op het gebied van cybersecurity wil de Commissie een single-entry point waar bedrijven aan alle rapportageverplichtingen aangaande cyberbeveiligingsincidenten (zoals nu geregeld in verschillende wetten, o.a. NIS2-richtlijn, AVG en DORA) kunnen voldoen.
AI-verordening
De Commissie wil de AI-verordening vereenvoudigen. Voorgesteld wordt het moment van inwerkingtreding van de regels voor AI-systemen met een hoog risico te koppelen aan de beschikbaarheid van ondersteuningsinstrumenten. Ook worden gerichte wijzigingen van de AI-verordening voorgesteld, zoals verlenging van bepaalde vereenvoudigingen voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) en MKB, met inbegrip van vereenvoudigde vereisten inzake technische documentatie. De Commissie wil ook de toegang tot gegevens verbeteren als een belangrijke aanjager van innovatie door o.a. het onderbrengen van de regels uit meerdere datatoegangverordeningen in de Europese Dataverordening
Proposal for Regulation on simplification for AI rules
Bronnen: www.ec.europa.eu, www.fd.nl en www.reuters.com
De op 19 november 2025 gepubliceerde evaluatie is uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Utrecht, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Radboud Universiteit, in opdracht van het WODC. Zij onderzochten hoe de collectieve schadevergoedingsactie in de rechtspraktijk werkt en bijdraagt aan de doelstellingen van de Wamca. De wetsevaluatie is onderdeel van een breder onderzoek naar collectieve actie. Eerder dit jaar verscheen al een rechtsvergelijkend onderzoek naar de (representativiteits)eisen gesteld aan belangenorganisaties in algemeenbelangacties.
Sommige verplichte onderdelen loslaten of aanpassen
De bevindingen uit het onderzoek geven aanleiding voor juridisch-technische aanbevelingen van de onderzoekers met name ten aanzien van het bevorderen van de voortgang van de voorfase of ontvankelijkheidsfase van de 305a-actie. Het betreft de voorbereidende fase, de beoordeling van de ontvankelijkheid van de collectieve rechtsvordering en de belangenorganisatie(s), de aanwijzing van een Exclusieve Belangenbehartiger (EB) als vertegenwoordiger van de ontvankelijk verklaarde belangenorganisaties, de vaststelling van de nauw omschreven groep waarop de vordering ziet en het bieden van een opt-out-mogelijkheid aan groepsleden evenals de verplichte schikkingsfase voorafgaand aan de inhoudelijke behandeling van de zaak door de rechter. Ten behoeve van de efficiëntie en effectiviteit van de 305a-actie zouden sommige verplichte onderdelen, kunnen worden losgelaten of aangepast. Dat vraagt op bepaalde punten om wetswijzigingen.
Vijf jaar WAMCA - Evaluatie Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (2020-2025)
Bron: www.wodc.nl
Daarmee gaat het OM in tegen de eigen belofte om ‘hoge prioriteit’ te geven aan de aanpak van huiselijk geweld. Slachtoffers durven lang niet altijd aangifte te doen, aldus het OM, ‘of ze gaan ervan uit dat politie en justitie daar geen gevolg aan zullen geven’. Daarom benadrukt het OM op de eigen website ‘bewijsbare huiselijk geweld zaken in beginsel echter altijd’ te vervolgen. Maar advocaten en slachtoffers die de journalisten spraken, hebben die ervaring niet. Uit cijfers van het OM zelf blijkt dat in een groot deel van de geseponeerde zaken te weinig bewijs is, maar dat in 20 procent van de sepots het OM vindt dat vervolging niet in het ‘algemeen belang’ is. In de Artikel 12-procedure redeneren rechters dat het beter is om niet te vervolgen als er kinderen in het spel zijn, om de ‘onderlinge verhoudingen niet nog meer te verstoren’ of omdat strafrechtelijk ingrijpen de gezondheid van kinderen zou schaden.
Onderzoek Het (niet) vervolgen van huiselijk geweld (Groene Amsterdammer)
Het Nationaal Archief wilde dit archief na digitalisering via internet voor iedereen toegankelijk maken. Dit leidde tot kritiek en een formele waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De meeste personen die zijn onderzocht in het kader van de bijzondere rechtspleging zijn inmiddels overleden. De regels om persoonsgegevens te beschermen gelden weliswaar niet voor deze overledenen, maar wel voor nog levende onderzochte personen en voor andere nog levende personen die ook in de dossiers genoemd worden, zoals familieleden, slachtoffers of getuigen. Ook kunnen de gegevens nabestaanden van onderzochte personen en van slachtoffers raken. Het helemaal online openstellen van het archief zou volgens de AP verder gaan dan noodzakelijk is.
Goede balans tussen openbaarheid en privacy
Om aan deze kritiek tegemoet te komen, wil de regering een wettelijke grondslag creëren voor de verwerking van bijzondere en strafrechtelijke persoonsgegevens bij onderzoek in beperkt openbare archieven. Bijzondere persoonsgegevens gaan bijvoorbeeld over iemands politieke of levensbeschouwelijke overtuiging. Deze gegevens kunnen nu nog alleen worden verwerkt voor onderzoek dat een algemeen belang dient. Het voorstel regelt dat dit nu ook kan als de verzoeker een persoonlijk belang heeft. Daarnaast bepaalt het voorstel dat de minister kan besluiten dat een beperkt openbaar archief dat mogelijk bijzondere of strafrechtelijke gegevens bevat, onder voorwaarden via internet beschikbaar wordt gesteld. Dan is dit archief voor iedereen in te zien. De Afdeling merkt in het advies op dat de regering in het wetsvoorstel een evenwichtige en zorgvuldige afweging maakt van de grondrechten, waarden en belangen die hier in het geding zijn. In het bijzonder motiveert zij op toereikende wijze waarom zij de beperking van het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en op bescherming van persoonsgegevens hier proportioneel acht en hoe zij met het oog daarop het wetsvoorstel nader heeft vormgegeven. In het wetsvoorstel wordt daarmee een goede balans getroffen die past binnen de ruimte die de wetgever heeft, gegeven de constitutionele randvoorwaarden.
Reikwijdte van het wetsvoorstel
De Afdeling maakt een opmerking over de reikwijdte van de mogelijkheid om beperkt openbare archieven online open te stellen. Hoewel de regering het voornemen heeft dat slechts in uitzonderlijke gevallen toe te staan, ontbreekt deze inkadering in de wet zelf. De Afdeling adviseert daarom de reikwijdte in de wet te beperken tot de voorbeelden die ook in de Algemene verordening gegevensbescherming worden genoemd en waarnaar de regering expliciet verwijst. Deze voorbeelden gaan onder andere over oorlog, genocide en misdaden tegen de menselijkheid, waaronder de Holocaust. Daarnaast adviseert zij om het tijdsverloop in de wet vast te leggen als criterium in de belangenafweging die de minister moet maken als hij besluit om een beperkt openbaar archief online te publiceren.
Wijziging van de Archiefwet 1995 ter uitvoering van overweging 158 van de Algemene verordening gegevensbescherming
Bron: www.raadvanstate.nl
De Afdeling schrijft dat het verbod op het dragen van religieuze uitingen door boa’s de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging beperkt. Dat is een grondrecht dat onder meer beschermd wordt door art. 6 van de Grondwet. Het naleven van godsdienstige of levensbeschouwelijke geboden voor kleding, zoals voorschriften om een hoofddoek of een keppeltje te dragen, valt onder de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Dit grondrecht geldt ook in de arbeidsverhouding tussen de werkgever van de boa en de boa als werknemer. Het is mogelijk om beperkingen te stellen aan de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Dat moet dan wel gebeuren in of in elk geval op basis van een wet in formele zin. Dit waarborgt dat het parlement, dus zowel de Eerste als de Tweede Kamer, hiermee instemt. Bij het maken van zulke keuzes moet de wetgever rekening houden met de eisen die worden gesteld aan de beperking van grondrechten. Zo moet er een legitiem doel worden nagestreefd en moet de beperking noodzakelijk, geschikt en proportioneel zijn. Dit vraagt van de wetgever dat hij onder meer een grondige probleemanalyse uitvoert, minder vergaande alternatieven overweegt en een gedegen belangenafweging maakt. Als de regering boa’s wil verbieden om zichtbare uitingen van godsdienst of levensovertuiging te dragen als zij contact hebben met het publiek, dan moet dat gebeuren in of in elk geval op basis van een voldoende specifieke wet in formele zin. Een dergelijke grondslag ontbreekt. Daarom adviseert de Afdeling de regering om het besluit niet te nemen.
Wijziging van het Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar
Bron: www.raadvanstate.nl
De Europese richtlijn voor duurzaamheidszorgplicht bij bedrijven (CSDDD) verplicht ondernemingen om mensenrechten- en milieuproblemen in hun toeleveringsketens aan te pakken. Het parlement heeft ermee ingestemd dat deze regels niet gelden voor kleine bedrijven. De bedrijven die zich wel hieraan moeten houden, hoeven minder plannen aan te leveren over verduurzaming of hoe ze mensenrechten waarborgen. Het parlement heeft onder meer goedgekeurd dat:
- alleen bedrijven met gemiddeld meer dan 1750 werknemers en een netto jaaromzet van meer dan 450 miljoen euro sociale en milieurapportage uit moeten voeren;
- alleen bedrijven binnen dit toepassingsgebied verplicht zijn om een duurzaamheidsrapportage te verstrekken volgens taxonomieregels;
- due diligence-vereisten alleen van toepassing zijn op grote ondernemingen met meer dan 5.000 werknemers en een netto jaaromzet van meer dan 1,5 miljard euro;
- in plaats van systematisch informatie op te vragen bij hun kleinere zakenpartners, moeten grote ondernemingen vertrouwen op informatie die al beschikbaar is en alleen in laatste instantie aanvullende informatie opvragen bij hun kleinere zakenpartners;
- grote ondernemingen niet langer een transitieplan hoeven op te stellen om hun bedrijfsmodel in overeenstemming te brengen met de Overeenkomst van Parijs.
Bron: www.europarl.europa.eu
Het gaat om het wetsvoorstel ter implementatie van de Europese confiscatierichtlijn dat op 14 juli 2025 in consultatie is gegaan. De wet heeft tot doel de strijd tegen georganiseerde misdaad in EU-lidstaten te versterken, onder meer door het afpakken van criminele winsten mogelijk te maken zonder dat er iemand is veroordeeld. Er hoeft zelfs geen concrete verdachte in beeld te zijn, als het OM maar aannemelijk kan maken dat inbeslaggenomen geld en goederen van misdaad afkomstig zijn. De Rechtspraak heeft begrip voor de wens om het afpakken van winsten makkelijker te maken, maar heeft grote bezwaren tegen de manier waarop dat vorm krijgt in dit wetsvoorstel. Die tast de rechtsbescherming van burgers aan. Nu kan het OM alleen geld en goederen confisqueren van een verdachte die veroordeeld is. Die waarborg komt te vervallen onder de nieuwe wet. Er komt een eenvoudige procedure - gericht op het inbeslaggenomen voorwerp, niet op een verdachte - met een ‘opmerkelijk lage bewijsstandaard’. Terwijl er ingrijpend inbreuk wordt gemaakt op het eigendomsrecht. De nieuwe wetgeving zou kunnen betekenen dat mensen de legale herkomst van hun eigendommen moeten bewijzen, wat ingaat tegen het uitgangspunt dat iemand onschuldig is totdat zijn schuld is bewezen. Ook zouden er grondrechten in het geding kunnen komen, bijvoorbeeld als een woning wordt geconfisqueerd waardoor mensen op straat komen te staan. Een ander kritiekpunt is dat de keuze voor confiscatie aan het OM wordt gelaten, zonder verdere normering. Het gevolg kan zijn dat het OM steeds vaker kiest voor het afpakken van crimineel vermogen in plaats van vervolging en berechting. Dat zou betekenen dat criminaliteit niet wordt aangepakt en misdadigers hun straf ontlopen, wat maatschappelijk niet goed uit te leggen valt. De Raad roept de Minister van JenV om deze redenen met klem op het wetsvoorstel op de genoemde onderdelen aan te passen.
Advies wetsvoorstel implementatie confiscatierichtijn
Bron: www.rechtspraak.nl
De rijkscoördinatieregeling om dit soort besluiten gecoördineerd door één bestuursrechter te laten behandelen mag in dit geval niet worden toegepast. De Tweede Kamer heeft namelijk niet ingestemd met het coördinatiebesluit dat daarvoor is genomen. Met het coördinatiebesluit dat de Staatssecretaris van Defensie in 2019 heeft genomen, wilde de staatssecretaris bereiken dat het rijksinpassingsplan en de daarbij behorende omgevingsvergunning voor het militaire radarstation samen de procedure zouden doorlopen en bezwaren tegen beide besluiten in één keer door de Afdeling konden worden behandeld. Op grond van de wet moeten zowel de Tweede als de Eerste Kamer met dat coördinatiebesluit instemmen. De Eerste Kamer heeft in december 2019 uitdrukkelijk ingestemd met het coördinatiebesluit. Dat geldt niet voor de Tweede Kamer. Zij heeft nooit uitdrukkelijk ingestemd met het coördinatiebesluit. De instemming moet blijken uit een schriftelijk stuk van de Kamer en kan niet worden afgeleid uit de gedragingen van de Tweede Kamer. De uitdrukkelijke instemming kan niet worden afgeleid uit moties inzake de plaatsing van de radar in Herwijnen. Ook in het verslag van het debat dat in de Tweede Kamer is gevoerd over deze moties, is zo’n instemming niet te vinden. Naar verwachting houdt de Afdeling voor de zomer van 2026 een rechtszitting om de bezwaren tegen het rijksinpassingsplan voor het radarstation te behandelen.
Bron: www.raadvanstate.nl
De richtlijn zou volgens Denemarken afbreuk doen aan de bevoegdheidsverdeling tussen de Unie en de lidstaten omdat de richtlijn zou neerkomen op rechtstreekse inmenging in de vaststelling van lonen en het recht op vereniging. Het Hof heeft Denemarken slechts gedeeltelijk in het gelijk gesteld. Alleen de bepalingen die de criteria opsomt waarmee lidstaten die wettelijke minimumlonen hebben rekening moeten houden bij het vaststellen en aanpassen van deze lonen, alsmede de regel die verhindert dat minimumlonen worden verlaagd als er een automatische indexering is, worden nietig verklaard.
HvJ EU 11 november 2025, ECLI:EU:C:2025:865
Bron: www.curia.europa.eu
Het doel van de studie was om inzicht te krijgen in de verschillende typen herinneringen aan misbruik van langer geleden en te onderzoeken in hoeverre deze herinneringen werden ondersteund door bewijs. Door onderscheid te maken tussen continue herinneringen, hervonden herinneringen na een actief zoekproces en spontaan hervonden herinneringen, kan een beter beeld worden gevormd van de waarschijnlijkheid dat deze herinneringen authentiek zijn. Onderzoekers vonden dat het mogelijk was om verschillende typen herinneringen betrouwbaar van elkaar te onderscheiden. Verklaringen van slachtoffers met continue herinneringen bevatten gemiddeld meer toetsbare details en werden aanzienlijk vaker ondersteund door bewijs dan verklaringen gebaseerd op hervonden herinneringen na een actief zoekproces. Een verklaring gebaseerd op hervonden herinneringen na een actief zoekproces leidde zelden tot stevig bewijs.
Inschatting authenticiteit verklaring
Voor het verschil tussen hervonden herinneringen na een actief zoekproces en spontane hervonden herinneringen werd geen overtuigend bewijs gevonden met betrekking tot het aantal toetsbare details of de mate van ondersteuning door bewijs. Wel lieten analyses zien dat de toetsbare details in hervonden herinneringen na een actief zoekproces vaker onjuist waren dan in continue herinneringen of spontaan hervonden herinneringen. Bovendien bleek dat spontane hervonden herinneringen meestal betrekking hadden op eenmalig misbruik, terwijl hervonden herinneringen na een actief zoekproces vaker verwezen naar herhaald misbruik over een langere periode, waarbij bovendien vaker sprake was van meerdere daders. Op basis van deze bevindingen concluderen de onderzoekers dat het identificeren van het type herinnering bij misbruik van langer geleden kan helpen bij de inschatting van de authenticiteit van een verklaring. Hervonden herinneringen zouden niet als één homogene groep gezien moeten worden. Bij hervonden herinneringen na een actief zoekproces is de kans op bewijs klein en het risico dat dit fictieve herinneringen betreft reëel.