In een functionerende rechtsstaat moet toegang tot de rechter zonder belemmeringen een centrale prioriteit zijn. En dus zou de fors dalende instroom van civiele zaken die bij de rechtspraak worden aangemeld reden tot zorg moeten zijn. Vanuit het perspectief van toegang tot de rechter is het van groot belang de redenen voor de continue daling van het aantal civiele zaken te begrijpen zodat de juiste maatregelen getroffen kunnen worden om dit tij te keren. Het wetenschappelijk onderzoek naar het probleem is sporadisch en onvoldoende omvattend gezien het belang van de problematiek. Deze bijdrage is bedoeld als aanvulling op de bestaande studies en als presentatie van empirische gegevens die nog niet eerder in kaart zijn gebracht. Bovendien wordt het vraagstuk sterker dan in eerdere onderzoeken bekeken vanuit een access to justice-perspectief.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het wetsvoorstel ‘Wet confiscatie criminele goederen’, dat in december ter advies aan de Raad van State is voorgelegd, voldoet niet aan de eisen van proportionaliteit, subsidiariteit en doelbinding. Er bestaat geen noodzaak tot uitbreiding van de huidige confiscatiemaatregelen in Nederland. De reikwijdte van de voorgestelde regeling is te breed met het oog op de gevallen waarin non-conviction based confiscatie (NCBC) kan worden ingezet (doelbinding) en de inzet van NCBC als zelfstandige procedure (subsidiariteit). De voorgestelde regeling beoogt belangrijke rechtswaarborgen van de verdediging, zoals het recht op een eerlijk proces, toegang tot een effectief rechtsmiddel en de onschuldpresumptie, te omzeilen. En tot slot worden de belangen van het slachtoffer ook niet gewaarborgd door de NCBC-procedure.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Over rechtswinkels is maar weinig bekend. De auteurs bespreken de bevindingen van een enquête onder 49 rechtswinkels. Daaruit blijkt dat rechtswinkels een belangrijke bijdrage leveren aan de eerstelijns rechtshulpverlening. Zij helpen naar schatting 35.000 burgers per jaar. Rechtswinkels hebben bovendien een vormende functie, doordat juristen van de toekomst meteen al aan het begin van hun loopbaan in contact komen met echte problemen van kwetsbare burgers. Rechtswinkels zouden nog meer dan nu het geval is als springplank kunnen fungeren voor de sociale advocatuur indien zij verder worden ondersteund in hun proces van professionalisering.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ons recht kent een dubbel stelsel van publiek- en privaatrechtelijke zorgplichten voor financiële instellingen. Dit doet fundamentele vragen rijzen over het beoordelingskader voor de buitengerechtelijke geschillenbeslechting bij Kifid. Is de publiekrechtelijke zorgvuldigheidstoets bij Kifid op te vatten als een zelfstandige toets? Of moet deze toets worden gezien als onderdeel van de privaatrechtelijke toets of een financiële instelling zich aan de op haar in het verbintenissenrecht rustende zorgplicht heeft gehouden?

[verder lezen in NAVIGATOR]

Aangedreven door het verlangen om in de toekomst schandalen als de Kinderopvangtoeslagenaffaire te voorkomen, kwam de Wet open overheid (Woo) tot stand om de overheid transparanter te maken naar de samenleving. Een van de wijzigingen is dat de uitzonderingsgrond op basis waarvan informatie kon worden uitgesloten van openbaarmaking als dat zou leiden tot onevenredige benadeling, is geschrapt en is vervangen door vier nieuwe uitzonderingsgronden. In deze opinie wordt betoogd dat als uitsluitend gekeken wordt naar de nieuwe wettekst ten onrechte de indruk kan ontstaan dat meer informatie buiten de openbaarheid blijft dan onder de Wet openbaarheid van bestuur het geval was.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Sinds de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw is een van de basisbeginselen van het Europese gegevensbeschermingsrecht dat de verzameling en verdere verwerking van persoonsgegevens ‘rechtmatig’ moet zijn. Richtlijn 95/46/EG gaf daartoe een limitatieve opsomming van zes alternatieve voorwaarden waarop deze rechtmatigheid kon worden gebaseerd. Deze voorwaarden zijn min of meer woordelijk gehandhaafd in de opvolger van de richtlijn, de AVG. Het uitputtende karakter van deze opsomming brengt mee dat het lidstaten niet vrijstaat om nieuwe voorwaarden toe te voegen, en evenmin om bijkomende vereisten te stellen aan de vervulling van die voorwaarden. Europese toezichthouders leggen deze voorwaarden echter steeds beperkter uit. Het fenomeen dat toezichthouders met – soms niet evidente – interpretaties hele categorieën van verwerkingen taboe verklaren, is niet nieuw, maar lijkt onder de AVG vleugels te hebben gekregen. De Autoriteit Persoonsgegevens loopt daarbij internationaal voorop. De AVG heeft privacy-toezichthouders vergaande handhavingsbevoegdheden gegeven, maar die moeten daarbij niet op de stoel van de wetgever gaan zitten.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Empirisch onderzoek naar de eerste Nederlandse probleemoplossende wijkrechtbank op het gebied van strafrechtspleging laat zien dat verdachten met multiproblematiek baat kunnen hebben bij een persoonsgerichte aanpak in samenspraak met hulpverleners. De doelstellingen ten aanzien van de wijkgerichtheid zijn moeilijker te bereiken en vergen heroverweging. De auteurs bespreken vijf lessen die uit de pilot te trekken zijn.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De toepassing van voorlopige hechtenis is geregeld het onderwerp van verhit debat in de zittingszaal en trekt al jaren de interesse vanuit de wetenschap. Sinds enige maanden lijkt er zich een kentering te voltrekken in de wijze waarop deze wordt toegepast, in het bijzonder in ondermijningszaken. Met dit artikel willen auteurs de aandacht vestigen op deze ontwikkeling om deze breder dan in de rechtszaal ter discussie te stellen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Aan de hand van het spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden laten de onderzoekers zien hoe bij het opstellen van wetten hierover wetenschap en wetgever op inefficiënte wijze langs elkaar heen hebben gewerkt. Zij doen een concreet voorstel om parlementariërs een instrument in handen te geven om empirisch onderzoek beter te benutten bij de totstandkoming van wetgeving.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het perspectief van de advocatuur en dat van de wetenschap op de professionele identiteit en de beroepsethiek van de advocatuur staan op gespannen voet met elkaar. Zowel in het internationaal wetenschappelijke discours als in het Nederlandse debat is een zekere mate van polarisatie waar te nemen. Dat is onwenselijk. Daarom wordt in dit artikel een realistische benadering voorgesteld die het deelnemersperspectief van de advocatuur en het buitenstaandersperspectief van de wetenschap met elkaar zou kunnen verbinden.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze bijdrage wordt een vonnis van de voorzieningenrechter tegen YouTube in een breder perspectief geplaatst. Meer concreet gaat het hier om het vraagstuk of de vrijheid van meningsuiting horizontale werking heeft. Internetplatforms hebben door hun positie een grote invloed op het publieke debat. Het is daarom van belang te zoeken naar de grenzen van moderatie. Het erkennen van een te brede horizontale werking van het recht op vrijheid van meningsuiting kan echter leiden tot onwenselijke effecten. Als alternatief wordt een toets voorgesteld die bestaat uit twee stappen. De eerste ziet op de vraag of een internetplatform modereert op basis van een duidelijke richtlijn. De tweede of door deze richtlijn uitingen, die anders onder de vrijheid van meningsuiting zouden vallen, onmogelijk worden gemaakt.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De modernisering van het toezicht op de advocatuur is een heikel thema. Er ligt een omstreden wetsvoorstel bij de Tweede kamer dat op weinig draagvlak kan rekenen bij de beroepsgroep. De beroepsgroep zit ondertussen niet stil en probeert zelf de nodige hervormingen door te voeren. In dit artikel nemen de auteurs de effectiviteit van het huidige toezicht en van het door het kabinet voorgenomen toezicht onder de loep. Daarbij betogen zij dat het huidige toezicht in een aantal opzichten effectiever is dan in het parlementaire debat wordt verondersteld en dat de voorgenomen maatregelen lang niet alle problemen met het toezicht oplossen en in sommige opzichten zelfs verergeren.

De casus van de export van uitkeringen buiten de EU
De Wet woonlandbeginsel in de sociale zekerheid regelt dat uitkeringen die naar landen buiten de EU worden geëxporteerd aan het kostenniveau van het betreffende land worden aangepast (lees: verlaagd). Binnen de EU zou een dergelijke regeling vanwege het gelijke behandelingsbeginsel niet getolereerd worden. Maar verdragen die de EU sloot met landen waarnaar nu juist veel uitkeringen geëxporteerd worden, maken dat het gelijke behandelingsbeginsel ook daar geldt. De redenering die de regering optuigde om de wet te rechtvaardigen overtuigt niet.

Volgens het jaarverslag van de Raad voor de Rechtspraak is het aantal verstekzaken in 2012 bij de civiele sector van de rechtbanken gegroeid met 43%. Een verklaring voor de explosieve groei van verstekzaken ontbreekt. Onduidelijk is of dit een gevolg is van de financiële crisis, verband houdt met de verhogingen van het griffierecht, dan wel het resultaat is van de sinds 2012 (in de Haagse en Arnhemse KEI-pilot) doorgevoerde korte termijnen voor verweer in een conclusie van antwoord. Kiezen gedaagden voor verzet? Houden de KEI-programma’s tot procesinnovatie in voldoende mate rekening met het (grond)recht van een gedaagde op toegang tot de rechter om alsnog te worden gehoord?

Wanneer de VS en de NAVO na 2014 de stationering van troepen in Afghanistan willen voortzetten, zullen zij hiervoor nieuwe internationale overeenkomsten moeten sluiten. De onderhandelingen tussen Afghanistan en de VS zijn het afgelopen jaar gestart en moeten leiden tot de Bilateral Security Agreement. Op basis van deze afspraken zal de NAVO een eigen overeenkomst sluiten. De Nederlandse regering zal de inhoud van dit verdrag moeten betrekken in de besluitvorming over een mogelijk voortgezet Nederlands militair verblijf in Afghanistan na 2014.

Europese regelgeving leidt steeds vaker tot een aantasting van het systeem van het Nederlandse verbintenissenrecht. Een nieuw voorbeeld hiervan biedt de implementatie van de richtlijn consumentenrecht, die onbedoeld het Nederlandse vertegenwoordigingsrecht op zijn kop lijkt te zetten. Ook ten aanzien van twee wijzigingen die niet direct door de richtlijn worden verlangd, zijn vragen te stellen.