In deze bijdrage wordt verkend wat op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid de beleidsruimte van de Staat is en hoe indringend de rechter het handelen van de Staat op dit terrein toetst. De laatste jaren werden tal van zaken tegen de Staat op dit terrein aangespannen, waarvan recentelijk vooral het F-35-arrest van het Hof Den Haag de aandacht trok. Uit dit arrest kan worden opgemaakt dat van een (zeer) terughoudende toets door de civiele rechter niet altijd sprake is. Wat is hiervoor de rechtvaardiging, en hoe verhoudt deze rechterlijke opstelling zich tot internationale normen?

[verder lezen in InView]

Volgens het EHRM moeten verdragsstaten actief fundamentele rechten beschermen. Lang werd aangenomen dat de rechter zich hier niet over hoefde te bekommeren. Dat is inmiddels anders, bij de rechter is het besef ingedaald dat een minimumniveau van bescherming van EVRM-rechten moet worden gegarandeerd, ook en juist als de overheid het op dat gebied af laat weten. Deze bijdrage beoogt meer inzicht te geven in de uitdagingen waarmee de nationale civiele en strafrechter te maken hebben bij het vervullen van die verplichtingen. Het gaat dan om het interpreteren en toepassen van zowel nationaal recht als van EVRM-recht.

[verder lezen in InView]

In de zaak over de beoogde krimp van Schiphol, die inmiddels op het bord van de Hoge Raad is beland, schenkt de inmiddels genomen conclusie onvoldoende aandacht aan een drietal cruciale Unierechtelijke aspecten, die partijen verzuimden aan te voeren, en tevens door het gerechtshof over het hoofd zijn gezien.

[verder lezen in InView]

In het concept-wetsvoorstel Instituut Mijnbouwschade Groningen werd aanvankelijk een duidelijke keuze gemaakt voor een exclusieve rechtsgang bij de bestuursrechter, met uitsluiting van de civiele rechter. Die exclusiviteit is in het wetsvoorstel Tijdelijke Wet Groningen, dat thans in de Tweede Kamer voorligt, weer teruggedraaid. Dat betekent niet dat burgers die voor de bestuursrechtelijke route kiezen moeten vrezen voor een procedure waarin hun rechten minder goed gewaarborgd zijn. Integendeel, de bestuursrechtelijke procedure is bij uitstek geschikt voor geschillen die sterk leunen op deskundigenadvisering. Wel rijzen er door het openhouden van de civielrechtelijke route vragen over de binding aan elkaars oordelen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Dat de wetgever met de Tijdelijke Wet Groningen beoogt de publiekrechtelijke afhandeling van mijnbouwschade wettelijk te regelen en één instituut opricht dat alle vormen van schade kan afhandelen, valt te prijzen. In dit artikel wordt betoogd dat het wetsvoorstel op drie punten aangepast zou moeten worden. De bestuursrechter die mijnbouwschadegeschillen voorgelegd krijgt zou verruiming van de mogelijkheid om prejudiciële vragen te stellen moeten krijgen, zodat hij niet alleen bestuursrechtelijke rechtsvragen voor kan leggen aan de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State maar ook civielrechtelijke rechtsvragen aan de Hoge Raad. Het personeel en de financiën van het Instituut Mijnbouwschade Groningen zouden niet rechtstreeks afkomstig moeten zijn van het Ministerie van EZK om de onafhankelijkheid te waarborgen en de schijn van partijdigheid te vermijden. Ten slotte is de één-loket-gedachte geen werkelijkheid, zolang het schadeherstel en preventieve maatregelen om de schade te beperken niet bij één instituut belegd zijn.

Lees het hele artikel in Navigator.

Een door de overheid gefinancierd schadefonds bodembeweging Groningen, zou de wetgever daarvoor te porren zijn? De voordelen van een schadefonds met eigen, op de Groningse situatie toegesneden, regels worden in dit artikel uiteengezet. Zij lijken evident, als men ze afzet tegen de gewrongen constructie waarin de Tijdelijke Wet Groningen voorziet: een zelfstandig bestuursorgaan dat als plaatsvervanger van de exploitant (een private partij) in een bestuursrechtelijk georiënteerde procedure algemeen burgerlijk recht moet toepassen en bij moeilijkheden prejudiciële vragen kan stellen aan de hoogste bestuursrechter. De instelling van zo’n schadefonds is mogelijk juist dankzij het feit dat de benadeelden zich niet langer tot de NAM hoeven te wenden, maar tot de Nederlandse Staat. Nu vergoeding aan de benadeelden en verhaal op de NAM zijn ontkoppeld, is er ruimte voor een instituut waarop een samenhangend geheel van specifieke regels over procedures, bewijs en vergoedingen van toepassing is.

Lees het hele artikel in Navigator.

Op 19 juli 2019 heeft de Hoge Raad een aantal prejudiciële vragen beantwoord die de Rechtbank Noord-Nederland aan de Hoge Raad had gesteld in een zaak over Groninger aardbevingsschade. In dit artikel wordt de wijze waarop in die beantwoording wordt omgegaan met de waardedaling van woningen bekritiseerd. De benadering van de A-G en de Hoge Raad is volgens de auteur niet in overeenstemming met geldende regels van schadevergoedingsrecht, noch met de feiten en geologische inzichten over schade door gaswinning. Bovendien is daarin het rapport van de Commissie Waardedaling woningen een te prominente plaats toegekend. Tot slot levert de gekozen benadering weinig op voor benarde woningeigenaren. Dit alles pleit niet voor invoering van de Tijdelijke Wet Groningen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Minister Wiebes heeft op 31 januari jl. een nieuw protocol uitgevaardigd voor de afwikkeling van schade in het Groninger aardbevingsdossier. Het protocol kan op brede steun rekenen en zal op 19 maart 2018, bijna een jaar nadat de NAM uit de schadeafwikkeling is gestapt, in werking treden. Het heeft twee duidelijke doelstellingen: het moet leiden tot als rechtvaardig ervaren uitkomsten en de afhandeling van schade moet voortvarend(er) plaatsvinden. In deze bijdrage wordt het protocol onderworpen aan een analyse. Met welke doelstellingen werd het protocol in het leven geroepen? Wat is de inhoud van het protocol en in welk opzicht verschilt deze van de vroegere werkwijze? Zal het protocol aan zijn doelstellingen kunnen beantwoorden? Ook wordt ingegaan op enkele ‘losse eindjes’ en wordt afgesloten met een blik op de toekomst van de schadeafwikkeling in Groningen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Gas zal een belangrijke rol blijven spelen in de Nederlandse economie, ook met de plannen om het gasgebruik terug te dringen. Hoe meer wij veranderen van exporteur naar importeur en doorvoerland, hoe meer verschillende partijen zich mengen op de Nederlandse gasmarkt. De behoefte zal ontstaan zekerheidsrechten te vestigen, nu de solvabiliteit van (private) partijen niet altijd is te garanderen. De wetgeving omtrent eigendom bij gasopslag bevat echter hiaten, waardoor de rechtszekerheid in het geding komt. In dit artikel wordt nader gekeken naar die hiaten en de gevolgen hiervan voor de kwalificatie van aardgas als roerende zaak of onroerende zaak alsook de zekerheidsrechten die erop gevestigd moeten worden.

Lees het hele artikel in Navigator.

Onder de kop Einde aan de achterstanden bericht Advocatenblad (2018/1, p. 11) dat de vier hoven, teneinde de werkvoorraden tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen, het initiatief hebben genomen voor een nieuwe, landelijke handelskamer. Niemand zal bezwaar kunnen maken tegen het streven die achterstanden terug te brengen. De manier waarop de hoven dat willen doen, roept echter wel fundamentele vragen op.

Lees het hele artikel in Navigator.

Was u van plan om een Grootoorspringmuis in huis te nemen? Of misschien een mooie Muntjak of Mazama in de achtertuin? Dat kan niet zomaar. En dat is maar goed ook. Uw geliefde Europese korthaar als huiskat kan natuurlijk wel, maar niet ieder dier is geschikt om als huisdier gehouden te worden. Daar is een zogenoemde Positieflijst zoogdieren voor ingevolge de Wet Dieren.

Lees het hele artikel in Navigator.

De aanpak van de NAM en de overheid met betrekking tot de schadeafhandeling is vooral gebaseerd op het aansprakelijkheidsrecht en draagt mede daardoor niet bij aan het herstel van het vertrouwen. Inmiddels pleiten steeds meer auteurs en instanties voor ruimhartigheid in de compensatie van de Groninger bevolking. Van de NAM lijkt een dergelijke ruimhartigheid niet te hoeven worden verwacht. Wat voor rol kan de centrale overheid in de schadeafhandeling spelen om het vertrouwen van Groningen terug te winnen en hoe kan van staatswege betrachte ruimhartigheid bijdragen aan het herstel van vertrouwen? In dit artikel wordt gepleit voor een bestuursrechtelijke aanpak die niet alleen over herstel van vertrouwen spreekt, maar zich daadwerkelijk rekenschap geeft van inzichten uit de sociaalpsychologische literatuur over dit onderwerp.

Lees het hele artikel in Navigator.

In de Meststoffenwet is bepaald dat boeten worden opgelegd indien de aangevoerde en door de dieren geproduceerde meststoffen niet kunnen worden verantwoord, met andere woorden: indien niet aan de zogenoemde verantwoordingsplicht wordt voldaan. Er bestaan drie principiële bezwaren tegen de wijze waarop thans boeten worden opgelegd. Allereerst is de beboeting gebaseerd op onnauwkeurige meetresultaten. Daarnaast is de beboeting in strijd met de onschuldpresumptie en het lex-certabeginsel.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hoe onpartijdig is een rechter die op Facebook bevriend is met een partij of diens advocaat in zijn contactenlijst op LinkedIn heeft staan? Naarmate het belang en de reikwijdte van digitale sociale netwerken toenemen, en ook meer mensen die al onderdeel uitmaken van een dergelijk netwerk toetreden tot de rechterlijke macht, zal de aandacht voor de rechterlijke activiteit op sociale media toenemen. Een digitaal verlichte en realistische benadering zal zich er rekenschap van moeten geven dat het zinloos is om steeds nieuwe regels te verzinnen op ieder moment dat nieuwe technologische ontwikkelingen de status quo bedreigen. Rechters isoleren van iets dat door een groot deel van de maatschappij inmiddels als belangrijk onderdeel van het leven wordt gezien is niet iets wat zou moeten worden nagestreefd.

Lees het hele artikel in Navigator.

In dit artikel wordt een aantal juridische aandachtspunten onder de aandacht gebracht die van belang zijn bij de opsporing en vervolging van buitenlandse militairen. Hiertoe wordt eerst de bijzondere rechtspositie van buitenlandse militairen besproken. Vervolgens wordt nader ingegaan op een aantal juridische knelpunten met betrekking tot de uitoefening van rechtsmacht, opsporing en rechtshulp, de positie van het slachtoffer en de verstrekking van politie- en justitiële gegevens, waarna wordt besloten met een aantal aanbevelingen.

Lees het hele artikel in Navigator.

De ontwikkelingen in het planschaderecht van de afgelopen vijftien jaar vertonen een beeld van een toenemende ‘afkalving’ van deze vorm van overheidsaansprakelijkheid. De laatste voorstellen van minister Schultz van Haegen gaan echter een stap te ver. Er zitten zeker voordelen aan een nadere wettelijke normering van de voorwaarden waaronder een recht op planschadevergoeding bestaat, maar de huidige voorstellen zijn ondoordacht en roepen zoveel dogmatische en praktische vragen op dat het geen aanbeveling verdient om ze in de Omgevingswet op te nemen.

Lees het hele artikel in Navigator.

In de afgelopen jaren zijn diverse maatregelen genomen om verhaal van schade door slachtoffers van strafbare feiten via het strafproces te verbeteren. Verschillende onderzoeken wijzen inmiddels uit dat die maatregelen weliswaar hebben geleid tot enige verbetering, maar dat de oogst toch ook wel bescheiden lijkt. Na een beknopte weergave van de belangrijkste resultaten van de onderzoeken wordt hier bepleit om de komende jaren in te zetten op consolidatie, én op nadenken over onorthodoxere maatregelen die tot werkelijke verbeteringen zouden kunnen leiden.

Lees het hele artikel in Navigator.

Arbitrage is ooit bedacht als alternatief voor langdurige procedures bij de overheidsrechter. Juristen hebben zich uiteindelijk van dat veld meester gemaakt en inmiddels is arbitrage vaak ook langdurig en kostbaar. Mediation was het nieuwe, vormvrije alternatief. Dat dreigt nu eveneens ten prooi te vallen aan juridisering middels de door de Minister van VenJ beoogde Wet bevordering mediation.

Lees het hele artikel in Navigator.

Drie jaar geleden kwam het toenmalige Tweede Kamerlid Van der Steur met een initiatiefwetsvoorstel dat onder meer beoogde conflictoplossing in het bestuursrecht te stimuleren. Dat voorstel is ingetrokken toen hij minister werd. In juli 2016 heeft de regering, voortbouwend op het voorstel van Van der Steur, de Wet bevordering mediation in consultatie gebracht. Een voorstel dat opvallend slordig is geredigeerd en dat tal van inconsistenties bevat.

Lees het hele artikel in Navigator.

Met mediation is het zoals met twitter: iedereen praat er over, maar in het bedrijfsleven gebruikt men dat middel maar weinig, anders dan in de familierechtspraktijk. Met het wetsvoorstel ‘Wet bevordering mediation’ beoogt het kabinet daarin verandering te brengen. Het voornemen is goed, maar de uitwerking onvoldoende. Een gemiste kans. De Nederlandse Orde van Advocaten verzet zich tegen het wetsvoorstel.

Lees het hele artikel in Navigator.