Op 6 juni vinden de Nederlandse verkiezingen plaats voor het Europees Parlement. In Duitsland en België zullen voor het eerst ook zestien- en zeventienjarigen naar de stembus mogen. In Nederland klinkt de roep om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar steeds luider, bijvoorbeeld omdat jongeren in het bijzonder geraakt zullen worden door toekomstige klimaatverandering. Hoewel de keuze voor een bepaalde kiesgerechtigde leeftijd een politieke is, geven de gebezigde argumenten in het debat daarover blijk van verschillende constitutionele gezichtspunten. Dit artikel achterhaalt wat die gezichtspunten zijn en plaatst ze in een historische context, om zo bij te dragen aan een verdieping van het constitutionele debat over deze maatschappelijke kwestie.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Janneke Gerards, ‘Het EU-Grondrechtenhandvest: een crashcourse’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde. Preadviezen. (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 7-94.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van mr. dr. Hanna Sevenster, ‘Heeft de keizer nieuwe kleren?’, in: J.H. Gerards e.a., werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 97-134.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Pieter Verrest, ‘De invloed van het Handvest op het Nederlandse strafrecht’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EUGrondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 139-221.

[verder lezen in InView]

Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Kasper Jansen, ‘Het Handvest als privaatrechtelijk instrument’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 225-287.

[verder lezen in InView]

In eerdere kronieken hebben wij opgemerkt dat het enige dat zeker is, is dat alles onzeker is. Deze beschouwing lijkt zich met name in deze tijd van pandemie nog meer dan anders te concretiseren. De wereld, en ook de juridische werkelijkheid, kan er op het moment van het ter perse gaan van deze kroniek volstrekt anders uitzien dan op het moment van het schrijven ervan. De omvang van het (te verwachten) menselijk leed laat zich aanzien als immens, hetgeen ons in algemene zin beangstigt en ook qua gevoelens van relativering beïnvloedt. Met andere woorden: hoe belangrijk is hetgeen wij aan het papier toevertrouwen als de buitenwereld in crisis is? Desalniettemin proberen wij ons bij het schrijven van deze kroniek voor zover mogelijk even van de buitenwereld te abstraheren en u – op onze eigen wijze – weer van de vermogensrechtelijke ins and outs tijdens de kroniekperiode op de hoogte te brengen. En dat waren er nogal wat. Waar het in de vorige kroniekperiode – anders dan in het aansprakelijkheidsrecht – windstil was, woedde er in de onderhavige kroniekperiode storm in alle drie de rechtsgebieden.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Nog net zo dringend als tijdens het schrijven van onze vorige kroniek klinkt de roep om een responsiever bestuursrecht, een overheid die maatwerk levert en een bestuursrechter die intensief toetst en geschillen integraal beslecht. Dat alles met voldoende oog voor de positie van de burger.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ook ‘wij van strafrecht’ werken onverdroten door. Noodgedwongen veelal vanuit huis. De schrijver dezes werkt aan de eettafel. Gelukkig was er het afgelopen half jaar voldoende onderzoek, (komende) wet- en regelgeving en jurisprudentie om over te berichten. Of dat over een half jaar ook zo is, valt nog te bezien. De wetgever probeert Nederland veiliger te maken met nieuwe strafbaarstellingen en regels inzake de berechting en de executie van sancties. Ook probeert hij slachtoffers in beide fasen nog sterker te positioneren. In de rechtspraak is vooral te zien dat het strafproces als geheel eerlijk moet zijn verlopen voor de verdachte, eventuele ongeregeldheden ten spijt.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniek wordt eerst stilgestaan bij het allesoverheersende onderwerp dat 2020 zal bepalen: de coronacrisis en de implicaties daarvan in een ondernemingsrechtelijke context. De meest in het oog springende ontwikkeling in dat verband is dat op 8 april jl. een spoedwet bij de Tweede Kamer is ingediend die het mogelijk zal maken om tijdelijk algemene vergaderingen van vennootschappen, verenigingen en coöperaties/onderlinge waarborgmaatschappijen te beleggen zonder fysieke aanwezigheid van aandeelhouders of leden. Daarna wordt ingegaan op andere grote maatschappelijke thema’s die zich in het ondernemingsrecht doen gevoelen, zoals de breed gedeelde zorgen over klimaatverandering, milieu en diversiteit in beleidsbepalende organen van de onderneming. Vervolgens wordt recente wetgeving belicht op zowel EU- als nationaal niveau. Ten slotte wordt de blik gericht op de highlights van de rechtspraak op de traditionele terreinen van bestuurdersaansprakelijkheid en jurisprudentie van de Ondernemingskamer.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[lees de kroniek van het mededingsrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van de intellectuele eigendom in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het internationaal publiekrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Europees privaatrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Europees strafrecht in NAVIGATOR]

Doemdenken of opgewekt dwarsliggen in het recht? Vrolijke rechtswetenschap en rechtstoepassing, of juist met pessimisme het juridisch debat in? In deze kroniek vermogensrecht staat het plezier in het denken over de juridische werkelijkheid zoals altijd voorop. Er is ruimte voor teleurstelling, maar ook voor innovatie. Weinig turbulent, maar onderweg naar morgen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hoe moet in het bestuursrecht worden omgegaan met digitalisering? Die vraag is zowel door de Afdeling advisering als de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op de voorgrond gezet. In deze kroniekperiode zijn er daarnaast richtinggevende uitspraken over klassieke bestuursrechtelijke begrippen en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gedaan, ook op het terrein van toezicht en handhaving. De aandacht voor rechtseenheid blijkt uit de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep over b-organen. Ook de al eerder waarneembare intensivering van de rechterlijke toetsing met verscherpte aandacht voor maatwerk in individuele gevallen zet zich door, zo blijkt uit conclusies en principiële uitspraken die het bespreken meer dan waard zijn.

Lees het hele artikel in Navigator.

In deze kroniekperiode gaat het behoorlijk vaak om geld. Geld voor rechtspraak, het afnemen van criminele opbrengsten en vergoeding van schade en kosten na een goede afloop van de strafzaak en proceseconomische afwegingen. Veel te doen was er om de schikking die het Openbaar Ministerie trof met ING Bank N.V. De bank betaalt een recordboete van  675 miljoen en een bedrag van  100 miljoen aan te ontnemen wederrechtelijk verkregen voordeel. Op het gebied van wetgeving is ter consultatie aangeboden o.a. de Wet herwaardering strafbaarstelling actuele delictsvormen en traden de Implementatiewet vierde anti-witwasrichtlijn en het Zestiende Protocol bij het EVRM in werking. Niet alleen ten aanzien van de gefinancierde rechtsbijstand voor de sociale advocatuur is het allang geen vetpot meer. Ook de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVVR) luidt de noodklok. De Hoge Raad wees een zeer belangrijk arrest over de inhoud van voorwaardelijke opzet. Het regende bovendien overzichtsarresten en cassaties in belang der wet in de kroniekperiode.

Lees het hele artikel in Navigator.

De vorige kroniek sloten wij af met het uitspreken van de verwachting dat rond deze tijd de eerste storm rond de inwerkingtreding van KEI zou zijn gaan liggen. Dat het weer zich niet altijd betrouwbaar laat voorspellen, is afgelopen jaar gebleken. Door budgetoverschrijdingen werd KEI ‘on hold’ gezet voordat we goed en wel zijn begonnen. Het zijn duidelijk woelige tijden voor de rechtspraak. De initiatieven voor modernisering, vereenvoudiging en herziening van het civiele procesrecht volgen elkaar in rap tempo op. Tegelijkertijd wordt de financiering van de rechtspraak een steeds groter punt van zorg. Hoog tijd voor een nieuw overzicht van de rechtspraak en de belangrijkste ontwikkelingen in het afgelopen jaar.

Lees het hele artikel in Navigator.

Lees de kroniek van het constitutioneel recht in Navigator.
Lees de kroniek van het personen- en familierecht in Navigator.
Lees de kroniek van het belastingrecht in Navigator.
Lees de kroniek van het migratierecht in Navigator.
Lees de kroniek van het Europees strafrecht in Navigator.
Lees de kroniek van het omgevingsrecht in Navigator.
Lees de kroniek van het sociaal recht in Navigator.

Een kroniek wordt noodgedwongen gedomineerd door ‘wat de pot schaft’. Die pot verschaft deze keer een ruime aandacht voor het contractenrecht. Er passeert daarbij een groot aantal arresten de revue. Op microniveau zijn in deze kroniekperiode verschillende ontwikkelingen waar te nemen die op een grotere transparantie (zo niet: modernisering) duiden en welkome inzichten bieden die het justitiabelen mogelijk maken om hun keuzes en beleid daarop af te stemmen.

Lees het hele artikel in Navigator.

De inzet van de raadsman in de voorfase van het strafproces is voorlopig nog geen rustig bezit. Zoveel is wel duidelijk gelet op het rumoer van het afgelopen half jaar. In dit dossier is haast geboden, omdat het per saldo de verdachte is die niet het slachtoffer mag worden van een te zuinige uitleg en financiering van het recht op verhoorbijstand op het politiebureau. Daarentegen lijkt het erop dat bij de voortgang van Modernisering Wetboek van Strafvordering van meerdere kanten wordt geadviseerd juist wat op de rem te gaan staan. De vaste Kamercommissie heeft het dossier inmiddels opgepakt en voor de minister is nu ook parlementair de tijd van onbezorgdheid voorbij. Overigens blijven er met het onderzoek naar de Teeven-deal, de gefinancierde rechtsbijstand, eenvoudig witwassen en het gedoogbeleid van softdrugs wel meer hoofdpijndossiers open.

Lees het hele artikel in Navigator.

De organisatie van de bestuursrechtspraak blijft de gemoederen bezighouden. Een wetsvoorstel is ingediend, maar de discussie daarover is intens. Dat neemt niet weg dat de regering doorwerkt aan de uitvoering van haar reorganisatieplannen. De bestuursrechters werken ondertussen verder aan rechtsvorming in het bestuursrecht, onder meer door het stellen van (prejudiciële) vragen aan de Staatsraad A-G en het Hof van Justitie van de EU. Dat leidde bijvoorbeeld tot de relativering van het wettelijke relativiteitsvereiste en de toepassing van transparantievereisten bij de verdeling van Amsterdamse rondvaartbotenvergunningen.

Lees het hele artikel in Navigator.

De ontwikkelingen in de verslagperiode laten nog weer eens zien dat het ondernemingsrecht de technische regeling van het vakgebied in Boek 2 BW ruimschoots ontstegen is. Onder de steeds meer uitwaaierende banier het ‘ondernemingsrecht’, vinden brede discussies plaats over de betekenis en verantwoordelijkheid van ondernemingen en de rechten en verplichtingen van al degenen die door het doen en laten van een onderneming geraakt (kunnen) worden. De term ‘stakeholders’ is daarmee een steeds belangrijker begrip in het ondernemingsrecht aan het worden.

Lees het hele artikel in Navigator.