Met de uitspraken in de Urgenda-zaak en het vonnis van de Rechtbank Den Haag in de klimaatzaak tegen Shell heeft de rechterlijke macht zich het belang van emissiereductie aangetrokken. Aan deze rechterlijke bemoeienis met klimaatbeleid kleven meerdere problemen. Dit artikel richt zich op een daarvan: de effectiviteit van rechterlijke bevelen tot emissiereductie. Met andere woorden: kan zo’n bevel tot het beoogde gevolg leiden? Om die vraag te beantwoorden wordt geanalyseerd hoe de doel-effectiviteit van dergelijke rechterlijke bevelen tot emissiereductie in klimaatzaken objectief kan worden beoordeeld.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Recentelijk was het Wetsvoorstel wijziging vermelding geslacht in de geboorteakte onderwerp van plenair debat in de Tweede Kamer. Met dit wetsvoorstel wordt voorgesteld de procedure voor juridische geslachtswijziging te vereenvoudigen door afschaffing van de, nu nog noodzakelijke, deskundigenverklaring. In het wetsvoorstel wordt echter nog altijd uitgegaan van een binaire sekseregistratie. Nu met het wetsvoorstel de zelfbeschikking van een persoon de enige voorwaarde wordt voor geslachtswijziging, rijst de vraag of zelfbeschikking niet op dezelfde wijze zou moeten leiden tot erkenning van een non-binaire geslachtsaanduiding.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Binnen de Centrale Raad van Beroep wordt geëxperimenteerd met een nieuwe oplossingsgerichte afdoeningsmodaliteit, vooralsnog alleen in bijstandszaken. Een eerste onderzoek naar de resultaten van dit project genaamd ‘Gericht Op Oplossing’ (GOO) is bemoedigend. Uit het onderzoek blijkt dat de respondenten – zowel burgers als gemachtigden – over de hele linie zeer tevreden zijn over de GOO-behandeling.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De belastingkamer van de Hoge Raad heeft de vraag of ook een op rechtsherstel gerichte compensatie moet worden verleend aan belastingplichtigen die niet tijdig bezwaar hebben gemaakt tegen aanslagen box 3 en van wie de aanslag onherroepelijk vaststond op het moment van het zogenoemde Kerst-arrest ontkennend beantwoord. Daarop is wel wat af te dingen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In dit artikel wordt ingegaan op het recht op toegang tot de arbeidsmarkt van asielzoekers die nog in afwachting zijn van een beslissing op hun asielverzoek en op de arbeidsmarktpositie van toegelaten asielzoekers. Ook wordt de vraag besproken of er een weg naar legale arbeid is voor uitgeprocedeerden. De regulering van de toegang tot de arbeidsmarkt van asielzoekers, statushouders en uitgeprocedeerden is geen louter Nederlandse aangelegenheid: bij de bespreking van het recht op toegang tot de arbeidsmarkt van de drie groepen worden de relevante Europese minimumnormen betrokken.

Per 1 januari van dit jaar zijn nieuwe bijstandsaanvragers verplicht de Nederlandse taal te beheersen op een bepaald niveau, per 1 juli geldt deze verplichting ook voor mensen die nu al in de bijstand zitten. In dit artikel wordt niet betwist dat kennis van de Nederlandse taal in veel gevallen leidt tot betere kansen op het vinden van werk. Wel dat de nieuwe verplichting onnodig is, disproportioneel en strijdig met de Grondwet, het EVRM, andere verdragen en met het EU recht.

Nederland kent veel juristen. Soms zijn ze uitstekend. In elke generatie is er echter maar een enkeling die er echt bovenuit steekt en voor wie het predicaat ‘buitencategorie’ passend is. Tim Koopmans was zo’n jurist. Hij overleed op 24 december 2015 in zijn woonplaats Voorburg op 86-jarige leeftijd.

In dit tijdschrift hebben Van Gestel & Loth betoogd dat de kritische commentaren op het Haagse klimaatvonnis een tamelijk klassieke opvatting delen over de scheiding der machten, rechterlijke rechtsvinding en rechterlijk activisme. Het Urgenda-vonnis laat naar hun mening juist zien dat de opvattingen daarover in de huidige meerlagige rechtsorde aan herijking toe zijn.

Wij danken Lucas Bergkamp voor zijn reactie op ons artikel, maar hebben geaarzeld of we zouden reageren. We willen de NJB-lezer niet vermoeien met een herhaling van argumenten. Bergkamps reactie onderstreept namelijk nog eens dat wij een verschillend beeld hebben van het hedendaagse proces van rechtsontwikkeling.

Op 26 juni beval de Haagse rechter de Staat der Nederlanden om zijn inspanningen ter reductie van de Nederlandse CO₂-uitstoot flink op te voeren. Per 2020 moet die uitstoot niet met de binnen de EU overeengekomen 20%, maar met de volgens internationale klimaatwetenschappers hoogst wenselijke 25% zijn teruggeschroefd. De redenering van de rechter bevat twee aspecten die uit constitutioneel oogpunt erg belangrijk zijn en daarom het individuele belang van deze zaak ontstijgen: de toepassing van de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm in algemeenbelangacties en de afweging die in casu op die basis wordt verricht. Deze aspecten worden in dit artikel onder de loep genomen.

De Haagse rechtbank had zich onbevoegd moeten verklaren om de vordering van Urgenda tot het opleggen van een bevel aan de Staat tot het wijzigen van het klimaatbeleid te behandelen, omdat het hier een politieke kwestie betreft die aan de andere machten is voorbehouden. Klimaatbeleid vereist complexe wetenschappelijke analyses, politieke afwegingen, verdelingsbeslissingen en dus waardeoordelen waartoe de rechter niet bevoegd en in staat is en waarvoor het positieve recht hem een onvoldoende leidraad biedt. Daarnaast is bij de analyse van de eisen die de rechtbank heeft gesteld aan het oorzakelijk verband tussen enerzijds het Nederlands klimaatbeleid en de emissies vanuit Nederland en, anderzijds, enige bestaande of te verwachten milieuschade in Nederland (of elders), het positieve recht uit het zicht verdwenen.

Door regulering middels zorgplichten kan de complexe discussie of toekomstige generaties überhaupt rechten kunnen hebben en zo ja, hoe die dan vormgegeven zouden moeten worden, ontlopen worden. Het onderscheid tussen huidige en toekomstige generaties is zelfs onnodig complicerend als de belangen van beide gedekt worden door de zorgplicht. Consequentie is wel dat de grens tussen recht en politiek erg vaag wordt.

Van Slooten wijst er in zijn bijdrage in afl. 24 van het NJB op dat de omvang van de Ontslagregeling die op 11 mei 2015 in de Staatscourant is verschenen beperkter is dan de beleidsregels die waren neergelegd in het Besluit beleidsregels ontslagtaak UWV 20104 en die het UWV hanteerde op basis van het oude recht. Ik vrees dat hier onbedoeld twee zaken door elkaar zijn gehaald.

Van Drongelen reageert op mijn stelling dat de omvang van de Ontslagregeling beperkter is dan die van de voorheen geldende regels. Hij stelt dat hier twee zaken onbedoeld door elkaar zijn gehaald. Dat is niet juist.