Het in oktober 2016 ingediende wetsvoorstel tot herziening van de Wiv 2002 en enkele andere wetten bevat verstrekkende wijzigingen die grote invloed kunnen hebben op het leven van burgers in Nederland. In dit artikel wordt een beeld op hoofdlijnen gegeven van de voorgestelde wijzigingen en wordt een aantal wezenlijke aandachtspunten voor de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel onder de aandacht gebracht. Van wezenlijk belang is dat niet alleen de effectiviteit van inlichtingen- en veiligheidsdiensten, maar ook het vertrouwen in en de legitimiteit van deze diensten nu en in de komende jaren gewaarborgd blijft. Alleen als aan beide belangen recht wordt gedaan kan een goed evenwicht tussen veiligheid en waarborgen ontstaan.

Lees het hele artikel in Navigator.

Ondanks negatieve adviezen van onder meer de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens heeft het kabinet ingestemd met een nieuwe wet die inlichtingendiensten meer laat aftappen. In de strijd tegen terrorisme krijgen inlichtingendiensten hiermee de mogelijkheid om op grote schaal internetverkeer af te tappen. Het idee is dat het zo makkelijker wordt een speld in een hooiberg te vinden, maar in feite worden er alleen maar meer hooibergen gemaakt.

Lees het hele artikel in Navigator.

De procedure van de veiligheidsonderzoeken kan zich verheugen in een duidelijk toegenomen belangstelling. Klagers over spoken in de mist zijn niet langer roependen in de woestijn. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft de bakens verzet: uit een veroordeling voor bepaalde strafbare feiten kan niet meer automatisch een veiligheidsrisico worden afgeleid. Twee commissies hebben verder waardevolle aanbevelingen gedaan. Het is te hopen dat die gewicht in de schaal leggen bij de lopende herziening van het beleid in verband met de uniformering van de veiligheidsonderzoeken van de AIVD en de MIVD.

Lees het hele artikel in Navigator.

Bij eventueel noodzakelijke of wenselijke invulling van een verdragsbepaling mogen speciale omstandigheden van een verdragspartij worden verdisconteerd. Dat mag intussen niet zo ver gaan, dat de verdragsbepaling geweld wordt aangedaan. Dat laatste is overduidelijk het geval bij het wetsvoorstel in verband met het intrekken van het Nederlanderschap in het belang van de nationale veiligheid. Als de regering het voorstel niet intrekt, dan dient de Eerste Kamer als medewetgever én als hoeder van de effectiviteit van de internationale rechtsorde zijn plicht te doen om die internationale rechtsorde overeind te houden.

Lees het hele artikel in Navigator.

Over veiligheidsonderzoeken voor vertrouwensfuncties en rechtsbescherming
De bescherming van vitale functies in de samenleving behoort tot de kerntaken van de overheid. Staatsgeheimen behoren niet op straat te liggen en terroristische aanslagen moeten worden voorkomen. Het veiligheidsonderzoek door de AIVD bij aanstellingen in vertrouwensfuncties speelt daarbij een belangrijke rol. Maar ten koste waarvan? Het systeem zoals het nu werkt houdt te weinig rekening met de belangen van de (beoogde) vertrouwensfunctionarissen. De rechtspositie van de betrokkenen valt, ondanks denkbare dilemma’s, zelfs met eenvoudige maatregelen te verbeteren. Schade kan al worden voorkomen door betere communicatie. Weten (potentiële) vertrouwensfunctionarissen voldoende welke risico’s verbonden zijn aan een bepaalde levenshouding of aan de keuze van een (nieuwe) partner? Kunnen ze vermoeden welk gevecht hun mogelijkerwijs te wachten staat?

Het wetsvoorstel inzake houdbare overheidsfinanciën dat de verplichtingen uit het Stabiliteitsverdrag met betrekking tot de Europese begrotingsregels in het nationale recht omzet roept nogal wat verwarring op. Terwijl het nu juist de bedoeling was om de regels inzichtelijk te maken voor politici en burgers.

Door Promis zijn we eraan gewend geraakt dat vonnissen in strafzaken qua opzet wat meer op civiele vonnissen zijn gaan lijken. Rechters stellen feiten vast, bespreken de standpunten van partijen en geven dan hun oordeel. Die lijn zouden we ook naar de voorkant van het strafproces kunnen doortrekken, als we net als in civiele zaken aan partijen (OM en verdediging) in een eerder stadium van het proces een substantiëringsplicht zouden opleggen. De kwaliteit van het strafgeding en daarmee ook van het vonnis zou erbij gebaat kunnen zijn.

Nederland voldoet wél aan EU-richtlijn 2010/64