Artikelen van Julia Laninga
Tijdschrift
NJB 14 (2024)
Addendum bij de ‘Kleine Gids voor het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb’
Begin vorig jaar werd het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb in pre-consultatie gebracht. Het voorstel bevatte een groot aantal wijzigingen van de Awb ter versterking van – kort gezegd – de menselijke maat in het bestuursrecht. Inmiddels is de consultatieversie van het wetsvoorstel verschenen, met daarin een aantal aanpassingen ten opzichte van de pre-consultatieversie. De pre-consultatieversie van het wetsvoorstel bracht auteurs op het idee een ‘Kleine Gids voor het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb’ te schrijven, die in NJB 2023/819 werd gepubliceerd. Vanwege de aanpassingen in de consultatieversie leek het hen waardevol met een Addendum op die Kleine Gids te komen. Daarin beschrijven ze de aanpassingen en voorzien die van een eerste reflectie. De vraag die ze zich daarbij stellen is of de aanpassingen verbeteringen betekenen en of de nadere motivering de voorstellen van de regering (nog) overtuigender maken.
Rechtszekerheid en legaliteit in het ecocidewetsvoorstel
‘De wet schiet altijd tekort, niet omdat er iets aan de wet zelf mankeert, maar omdat in vergelijking met de orde die de wet voor ogen heeft de menselijke werkelijkheid noodzakelijk onvolkomen is en daarom geen eenvoudige toepassing van de wet toelaat.’ Ook het wetsvoorstel dat ecocide strafbaar moet stellen, lijdt onder de discrepantie tussen statisch recht en dynamische werkelijkheid. Daardoor schiet dit wetsvoorstel onvermijdelijk tekort. De reden daarvoor is dat de problemen die ten grondslag liggen aan de wens om ecocide strafbaar te stellen filosofisch van aard zijn, en niet zonder meer zijn te vertalen in een wetsartikel.
De rechter en de stand van de wetenschap en praktijk
In Nederland hebben circa één miljoen mensen een zeldzame aandoening, een aantal dat bovendien stijgt door betere diagnostiek. Het hoeft geen betoog dat de mondiale zoektocht naar (veelal extreem dure) behandelmethoden de kosten van de gezondheidszorg verder onder druk zet, waarmee de urgentie van het maken van striktere pakketkeuzes voor de zorgverzekeraars zal toenemen.
Tijdschrift
NJB 24 (2023)
‘Niet verdisconteerde omstandigheden’ en evenredigheidstoetsing van formele wetgeving
Naar aanleiding van de toeslagenaffaire wordt over toepassing van het evenredigheidsbeginsel contra formele wetgeving veel gediscussieerd, omdat de mate van rechtsbescherming tegen mogelijk onevenredige, maar democratisch tot stand gekomen formele wetgeving er uiteindelijk van afhangt. Toepassing van het evenredigheidsbeginsel contra wet wordt onderhand erkend, maar gaat onvermijdelijk gepaard met een normatieve rechterlijke toets, die zich slecht verdraagt met ons staatsrecht. Vraag is hoe de responsivering van het bestuursrecht institutioneel kan worden vormgegeven middels modaliteiten waarmee de wetgever meer doordacht en concreter uit kan dragen waarvoor de wetgeving die wordt opgesteld precies bedoeld is. Dat doet recht aan de ordenende functie van het recht: hoe beter de wetgever erin slaagt om de menselijke maat in diens wetgeving te verdisconteren, hoe minder de rechtspraak wordt genoodzaakt door middel van semantische exercities in de behoefte aan menselijke maat te voorzien.
Disponeren en het vertrouwensbeginsel in het belastingrecht en bestuursrecht
In een recent arrest herijkt de Hoge Raad zijn invulling van het dispositievereiste. Dit artikel neemt dat arrest van de belastingkamer onder de loep en plaatst dit in een breder rechtsvergelijkend verband. Wat is de betekenis van disponeren voor de toepassing van het vertrouwensbeginsel in het belastingrecht respectievelijk het bestuursrecht? De conclusie is dat de invulling van het begrip disponeren in beide rechtsgebieden vergelijkbaar is, maar dat de functie die de omstandigheid van disponeren in de beide rechtsgebieden vervult, verschilt.
Wat is drinkwater?
In deze bijdrage wordt ingegaan op de publieke zorgplichten van de overheid en drinkwaterbedrijven voor de openbare drinkwatervoorziening in Nederland en de publieke leveringsplicht voor drinkwater die daarbij op de drinkwaterbedrijven rust. In tijden van verminderde waterbeschikbaarheid kan de openbare drinkwatervoorziening door schaarste aan voor drinkwaterbereiding geschikte bronnen, laagwaardig gebruik van drinkwater en een toenemende drinkwatervraag onder druk komen te staan. Daarmee wordt de vraag naar de juridische reikwijdte van deze verplichtingen op grond van de Drinkwaterwet relevant. Het begrip ‘drinkwater’ blijkt daarbij van grote betekenis te zijn.
Crisissituatie in een wooncomplex met sociale huurwoningen voor senioren
Dit artikel gaat over een crisissituatie in een appartementencomplex met sociale huurwoningen voor senioren. Dit stuk is niet geschreven om kritiek te uiten, maar ter lering voor iedereen die met dit onderwerp te maken heeft of kan krijgen. De maatschappelijke dynamiek rond zorg en wonen roept indringende vragen op over dilemma’s die zich kunnen voordoen rond toekomstbestendig wonen, gedwongen opname en zorg bij crisissituaties, communicatie, burenhulp, eenzaamheid en niet in het minst het spanningsveld dat kan optreden tussen privacywetgeving enerzijds en veiligheid van kwetsbare mensen en de bereidheid tot burenhulp anderzijds.
Tijdschrift
NJB 12 (2023)
Kleine Gids voor het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb
Het in pre-consultatie gebrachte wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb heeft de ambitie om in procedures van besluitvorming en rechtsbescherming de burger met meer consideratie en coulance tegemoet te treden en om bij de inhoud van besluiten meer rekening te houden met diens belang. De nieuw voorgestelde bepalingen betreffen in de eerste plaats het expliciteren van bestaande in de Awb opgenomen verplichtingen en bevoegdheden van bestuursorganen en burgers. In de tweede plaats gaat het om het codificeren van jurisprudentie van de bestuursrechter. In de derde plaats gaat het om het wijzigen van in de Awb opgenomen bevoegdheden en verplichtingen. Een randvoorwaarde die in de toelichting op het wetsvoorstel wordt genoemd is wel dat de voorstellen moeten passen in een ‘realistisch bestuursbeeld’. Uit het wetsvoorstel blijkt op dat punt soms terughoudendheid, maar vaker optimisme over wat bestuursorganen voor elkaar kunnen krijgen.
De wetgever als Zeeuws Meisje
In de preconsultatieversie van het wetsvoorstel versterking waarborgfunctie Algemene wet bestuursrecht wordt voorgesteld de bezwaar- en beroepstermijn van zes naar dertien weken op te rekken bij besluiten die naar verwachting van invloed kunnen zijn op de bestaanszekerheid van mensen. Dit om mensen met minder ‘doenvermogen’ of zij die wat meer tijd nodig hebben om de consequenties van een besluit te doorgronden tegemoet te komen. Zijn zij met een dergelijke verlenging van de termijn werkelijk geholpen?
Demonstratieverboden voor coronabeleidscritici erbarmelijk onderbouwd
In 2020 werd een aantal keer een verbod uitgevaardigd in Den Haag tegen geplande demonstraties van critici van het coronabeleid. In deze bijdrage wordt betoogd dat de demonstratieverboden, in tegenstelling tot wat in daaropvolgende rechterlijke procedures is aangenomen, ondeugdelijk zijn onderbouwd en voor onrechtmatig moeten worden gehouden. Daarbij wordt met name ingegaan op het gezondheidsargument en het veiligheidsargument.