In talloze zaken vormen door de Franse opsporingsautoriteiten buitgemaakte berichten van Encrochat en SkyECC cryptotelefoons het sleutelbewijs voor een veroordeling. In veel zaken waarin deze gegevens als bewijs zijn gebezigd heeft de verdediging uitgebreid verweer gevoerd inzake de rechtmatigheid van deze bewijsgaring. Gegeven de onduidelijkheid over de reikwijdte van het interstatelijke vertrouwensbeginsel in dezen besloten zowel Rechtbank Overijssel als Rechtbank Noord-Nederland prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. In een arrest van juni 2023 zijn deze beantwoord. Nu dit type ‘datagedreven’ onderzoek de toekomst lijkt van de opsporing van georganiseerde criminaliteit is het zaak deze antwoorden nauwkeurig te bestuderen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In twee uitspraken van 31 mei 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak besloten om het strafrechtelijke leerstuk van het functioneel daderschap in het bestuursrecht te importeren. De Afdeling houdt ‘toerekening’ in naam in ere, maar voortaan heeft te gelden dat als de beoogd overtreder zelf niet fysiek heeft gehandeld, hij de overtreding pas toegerekend kan krijgen als voldaan wordt aan de criteria van de Hoge Raad voor functioneel daderschap. Dat leek in eerste instantie een aardverschuiving in het handhavingsrecht, maar op basis van de eerste uitspraken van de Afdeling onder de nieuwe lijn kan worden betwijfeld of deze tot echt andere uitkomsten gaat leiden. Op de keper beschouwd is de wijziging in de rechtspraak precies wat de Afdeling ook al zei dat het is: een nuancering, geen aardverschuiving.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In de Engelstalige vakliteratuur wordt meer en meer de term ‘Transnational’ Labour Law gebruikt, in plaats van ‘International’ Labour Law, als het gaat om landsgrensoverschrijdende aspecten van dat rechtsgebied. Ook in het Nederlands lijkt Transnationaal Arbeidsrecht een betere aanduiding, omdat landsgrensoverschrijdend arbeidsrecht zich onder de invloed van de economische globalisering en het tekort schieten van het klassieke statelijke internationale arbeidsrecht sterk heeft uitgebreid buiten de gebruikelijke akkers van het publieke internationaal arbeidsrecht en het arbeidsrechtelijk IPR. Wat is dan te verstaan onder Transnationaal Arbeidsrecht, wie zijn de makers ervan, wie de geadresseerden, wie de toezichthouders en wie de handhavers? En heeft transnationaal arbeidsrecht behalve als aanduiding van feitelijke vaststelling van nieuwe vormen van regelgeving ook nog een meer ‘waarden-georiënteerde’ of ideologische betekenis?

[verder lezen in NAVIGATOR]

De bepaling dat het verboden is zich binnen een bepaald tijdsbestek in de openlucht te bevinden, is op zichzelf glashelder. Maar hoe kan men volhouden dat een bestuurder van een auto waarvan de deuren en ramen dicht zijn, zich in de openlucht bevindt?

[verder lezen in NAVIGATOR]

In besluitvormingstrajecten waarin de overheid zéér afhankelijk is van privéinformatie van burgers, zoals in de sociale zekerheid, het vreemdelingenrecht en het belastingrecht, biedt internet ongekende en verruimde mogelijkheden om die privéomstandigheden met een paar muisklikken te achterhalen. In hoeverre is openbronnenonderzoek op internet binnen het bestuursrechtrechtelijk kader toelaatbaar? Binnen het strafrecht en het inlichtingendomein worden nieuwe bevoegdheden geïntroduceerd voor ‘stelselmatig openbronnenonderzoek’, terwijl binnen het bestuursrecht dergelijke plannen ontbreken. In dit artikel wordt de achtergrond van dit verschil in regulering geanalyseerd en bezien of normen en waarborgen uit het strafvorderlijk domein toepasbaar zijn in het bestuursrecht teneinde de grondrechten van betrokkenen (beter) te beschermen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Toen de auteur voorzitter was van de Raad voor de rechtspraak is hij veelvuldig met sturingskwesties binnen de rechtspraak geconfronteerd. Nu hij teruggetreden is uit de Raad en weer werkzaam als rechter, voelt hij zich vrij om enkele strikt persoonlijke gedachten die hij door de jaren heen heeft ontwikkeld over het functioneren van het systeem publiek te maken en in dit artikel suggesties voor verbetering te doen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Civilisten herdenken dit jaar het honderdjarige arrest Lindenbaum/Cohen. Bestuursrechtjuristen richten hun aandacht op de ‘zilveren’ Algemene wet bestuursrecht. Een eeuw geleden (1919) verscheen ook de Handleiding Nederlandsch administratief recht. Deze Oppenheimbundel was de eerste omvangrijke bundel over Nederlands bestuursrecht. De bundel bevat een schat aan informatie met betrekking tot de grondslagen en karakteristieken van dit rechtsgebied. Een relatief onbekende honderdjarige sneeuwt gemakkelijk onder. In deze bijdrage wordt de historische Oppenheimbundel daarom alsnog in het zonnetje gezet. Daar is reden toe, want in deze bundel komen de grondslagen van ons bestuursrecht aan bod die ook tegenwoordig nog volop in de belangstelling staan. Het gaat hier voor een deel om fundamentele uitgangspunten die bovendien van belang blijven voor de toekomst van het bestuursrecht.

Lees het hele artikel in Navigator.

Momenteel wordt veel Nederlands bos gekapt. Media staan er bol van. Niemand begrijpt het want bomen leggen CO² vast en zijn dan toch juist goed voor het klimaat? In de media komen ecologen het uitleggen: het is niet goed voor het klimaat ja, maar wel voor de zandhagedis of de witsnuitlibel. Wat die bosecologen niet vermelden of weten is dat eigenlijk wij juristen schuldig zijn: wettelijke natuurtoetsen zoals de habitattoets uit de Wet natuurbescherming eisen in veel natuurgebieden een x-aantal hectares van habitattype droge heide, natte heide of stuifzand en dan moet je wettelijk dus kappen als je teveel bos hebt, maar te weinig hei. Staatsbosbeheer staat dus niet zozeer ecologisch als wel juridisch met zijn rug tegen de muur...

Lees het hele artikel in Navigator.

Bijna dagelijks laat het Openbaar Ministerie zich publiekelijk uit over de schuld van verdachten in lopende strafrechtelijke onderzoeken. Hierdoor verschuift de discussie over schuld en straf van de zittingszaal naar de publieke arena. Het gebeurt inmiddels zo vaak, dat ten onrechte de indruk zou kunnen ontstaan dat dit normaal is en dat dit (dus) mag. Maar dat is niet het geval. Integendeel: dat het Openbaar Ministerie zich publiekelijk uitlaat over de schuld van een verdachte is expliciet verboden.

Lees het hele artikel in Navigator.

Naast vele mogelijkheden brengt het gebruik van drones ook risico’s met zich mee, in het bijzonder op het terrein van (luchtvaart)veiligheid en privacy. Met het oog op die risico’s is het vliegen met drones onderhevig aan (strikte) regelgeving. Met name recreatieve gebruikers zullen niet altijd op de hoogte zijn van de regels noch zich daar altijd aan houden. Daarmee lijkt het huidige stelsel op handhavingsproblemen te stuiten. In deze bijdrage staat de vraag centraal of de wettelijke kaders in de luchtvaartwetgeving voor het gebruik van drones voldoende zijn toegerust op de technologische ontwikkelingen. Daarbij worden de mogelijkheden voor het gebruik van drones, de knelpunten van het huidig juridisch kader en een onlangs aangekondigd nieuw voorstel in ogenschouw genomen.

De uitspraak van het Hof Arnhem in de zaak Heringa erkent Albert Heringa uiteindelijk toch niet als goede zoon, maar alleen als invallend onbezoldigd hulpverlener. Omdat het beroep op artikel 8 EVRM van belang is voor de juiste opvatting van het conflict van plichten waarin Albert Heringa een legitieme keuze heeft gemaakt, had het op de weg van het hof gelegen op dit beroep in te gaan. Gelukkig krijgt de Hoge Raad, naar het zich laat aanzien, in cassatie de gelegenheid om deze omissie te corrigeren. Er is nu sprake van een ongewenste mate van rechtsonzekerheid, die wel eens in strijd zou kunnen zijn met de eisen van artikel 8 lid 2 EVRM. Een rechterlijke uitspraak die de strafbaarheid van hulp zou beperken tot gevallen waarin niet vastgesteld kan worden dat de betrokkene zonder druk of manipulatie en in het volle bezit van zijn geestvermogens tot de beslissing is gekomen, zou daaraan een welkom einde maken, in overeenstemming met de erkende mensenrechten en het heersende rechtsgevoel.

De korpschef is bang dat het verhoor als opsporingsmiddel zijn kracht verliest als advocaten worden toegelaten tot de verhoorkamer. Anderzijds wil hij een poule van topadvocaten samenstellen die agenten na een schietincident moeten bijstaan. Deze stellingen over de positie van de raadsman zijn op zijn minst verwonderlijk te noemen.

In de prachtige kroniekenspecial De Staat van het Recht (NJB 2015/735, afl. 15, p. 993-1005) nagelt chroniqueur Ondernemingsrecht prof.mr. H.J. de Kluiver de Eerste Kamer der Staten-Generaal aan de schandpaal omdat de Eerste Kamer niet bereid zou zijn geweest een voorstel tot rechterlijke toetsing van de Grondwet te aanvaarden.

Graag zeg ik collega Schrijver dank voor zijn reactie op de zijdelingse verzuchting over de grondwettelijke toetsing in mijn kroniek over ontwikkelingen in het Ondernemingsrecht.