Onafhankelijk toezicht en publieke verantwoording kunnen heel goed samengaan, mits de toezichthouder bereid is om zich open te stellen voor opbouwende kritiek en andere inbreng vanuit de samenleving. Daaraan kan de wetgever bijdragen door het scheppen van de juiste voorwaarden in de wettelijke regeling die aan het toezicht ten grondslag ligt.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ook in de Oost waren mensen tot slaaf gemaakt. In het kielzog van de excuses voor de slavernij in Suriname en op de Antillen groeit de belangstelling voor het Indische slavernijverleden. Er gaan stemmen op dat de Nederlandse regering zich ook daarvoor moet verontschuldigen. Volgens het toenmalige Indische Regeringsreglement moest de slavernij in de gehele kolonie uiterlijk per 1 januari 1860 zijn afgeschaft. Het Koninkrijk liep niet voorop, maar ook weer niet mijlenver achteraan. Aan de hand van de parlementaire geschiedenis van de Afschaffingswet wordt hier de situatie in de Indische archipel in de negentiende eeuw beschreven. Deze laat zich niet begrijpen zonder enige achtergrondkennis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de geopolitieke verhoudingen in de negentiende eeuw.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Emma van Waldeck en Pyrmont is in 1884 nog niet koud beëdigd als Koningin-Regentes over de minderjarige Wilhelmina of er breekt een discussie los over de vraag of die benoeming wel deugde in het licht van de grondwet. Was zij wel Nederlandse? Hoe was zij dat dan geworden? En deed dat ertoe? En was dat regentschap wel een landsbediening? Kon een koning het land wel bedienen? Om deze kwesties draaide het debat dat hier aan de vergetelheid wordt ontrukt. Met een paar eigen conclusies, waaronder de stelling dat deze storm in een glas water grotendeels moet zijn gaan liggen in 1893, toen met de nieuwe wet op het Nederlanderschap en ingezetenschap in elk geval boven twijfel verheven raakte dat Emma volledig Nederlandse was (geworden).

[verder lezen in NAVIGATOR]

Afbeeldingen en teksten gemaakt door kunstmatige intelligentie staan de afgelopen maanden sterk in de belangstelling door de programma’s DALL-E, Stable Diffusion en ChatGPT. In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van auteursrechtelijke en aanverwante vragen die deze programma’s oproepen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies naar de dekolonisatieoorlog 1945-1950 heeft veel losgemaakt en geresulteerd in een publieke boetedoening voor Nederlandse oorlogsmisdaden in die periode. Dat onderzoek is eenzijdig en beperkt geweest. Indonesiërs zien deze dekolonisatieoorlog slechts als de laatste jaren van een lange, geleidelijke sociale revolutie. De opdrachtgevers van het officiële onderzoek hebben de lange Indonesische dekolonisatiegeschiedenis platgeslagen tot de Nederlandse oorlogsmisdaden tussen 1945 en 1950, met voorbijgaan aan het Inheemse perspectief. Daardoor is in Nederland een vertekend beeld blijven bestaan van de vooroorlogse koloniale onderdrukking.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Als de regering niet erkent dat het oorlogsrecht in de dekolonisatieoorlog van toepassing was, hoe kan zij dan ieder gewelddadig optreden van Nederlandse militairen in die oorlog, ook als dat niet extreem is, legitimeren? Nederlandse militairen pleegden oorlogsmisdrijven in voormalig Nederlands-Indië, naar de opvattingen van toen en naar de opvattingen van nu.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Als het kabinet toegeeft dat er zaken plaats hebben gehad die op grond van het huidige internationale recht als oorlogsmisdrijven zouden worden geclassificeerd dan moet er vanuit worden gegaan dat dit ook naar het toenmalige internationale recht reeds het geval was.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Verdeelsleutels voor vergoedingen aan individuele benadeelden
De Wet Collectieve Afwikkeling Massaschade maakt het mogelijk voor gedupeerden om als collectief over schadevergoeding te procederen of een schikking te treffen. Een volgende vraag is dan hoe die collectieve schadevergoeding over de individuele gedupeerden te verdelen. Er zijn allerlei varianten van verdeelsleutels denkbaar en in omloop. In de Verenigde Staten is al veel langer ervaring opgedaan met zogenoemde class actions. Hoe wordt er daar verdeeld?

Overgeleverd aan de heidenen?
De kring van gezins- en familielieden van wie op grond van het conceptvoorstel van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 hulp wordt verwacht, is veel ruimer dan de kring van personen die op grond van het Burgerlijk Wetboek tot zorg of alimentatie verplicht zijn. De kernbepalingen van het concept kennen bovendien erg veel vage normen en discretionaire bevoegdheden. De verdere invulling hiervan wordt overgelaten aan de gemeentebesturen en de sociale diensten. Een nog veel groter gevaar echter zijn de dreigende zeer vergaande inbreuken op het persoonlijke leven van cliënten en hun gezins- en familieleden.

Op 17 oktober jl. heeft de Tweede Kamer met ruime meerderheid het wetsvoorstel aanvaard dat de overheveling van de jeugdzorg naar de gemeenten regelt. Naar verwachting wordt deze wet zeer binnenkort in de Eerste Kamer behandeld. Het wordt algemeen beschouwd als een hamerstuk, zoals al blijkt uit het krappe tijdschema het is de bedoeling dat de wet op 1 januari volgend jaar in het Staatsblad verschijnt en op 1 januari 2015 in werking treedt. Gezien de fundamentele kwesties die hierbij aan de orde zijn, is het te hopen dat de Eerste Kamer er ondanks dit strakke schema en in weerwil van de royale ondersteuning in de Tweede Kamer nog eens kritisch naar kijkt. Het is onvoldoende doordacht en het zal voor veel maatschappelijke en juridische problemen zorgen.

Het ‘feestje’ van de rechtseenheid dat in de bestuursrechtelijke doctrine en in de discussies over de toekomst van de (hoogste) bestuursrechtspraak momenteel wordt gevierd behoeft een kanttekening. Gebrek aan rechtseenheid is nog volop aan te wijzen, ook in recente uitspraken van de hoogste bestuursrechtelijke instanties.