Het vervallen initiatiefwetsvoorstel Halsema/Van Tongeren/Buitenweg tot herziening van artikel 120 Grondwet (gedeeltelijke opheffing van het gedeeltelijk verbod van rechterlijke constitutionele toetsing ex post) heeft twee belangrijke gevolgen gehad: versterkte aandacht voor de constitutionele toetsing ex ante en de herziening van artikel 137 Gw (herzieningsprocedure van de Grondwet). Beide komen eveneens aan bod in het advies van de staatscommissie parlementair stelsel. De staatscommissie doet bovendien voorstellen om feitelijk het initiatiefwetsvoorstel Halsema/Van Tongeren/Buitenweg in gemodificeerde vorm te revitaliseren.

Lees het hele artikel in Navigator.

Een aanbeveling van de Staatscommissie parlementair stelsel die nog te weinig aandacht heeft gekregen betreft het wettelijk gaan regelen van een partijverbod. De Staatscommissie ziet het al helemaal voor zich; en heeft ervoor een ‘escalatieladder’ opgesteld.

Lees het hele artikel in Navigator.

De Staatscommissie herziening parlementair stelsel (Commissie-Remkes) presenteert in haar eindrapport naast vele voorstellen op het gebied van de representatieve democratie ook twee voorstellen daarbuiten: een correctief bindend referendum en een posterieure constitutionele toets van wetten in formele zin door een nieuw op te tuigen Constitutioneel Hof. In deze bijdrage zal ik kort stilstaan bij dit laatste voorstel en bepleiten dat, gelet op de mogelijke doeleinden voor constitutionele toetsing, de keuze voor een meer omvattender variant in de rede had gelegen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Het sectorplan Rechtsgeleerdheid signaleert terecht dat het Nederlandstalig rechtswetenschappelijk onderzoek in de afgelopen jaren door beleid en praktijk in de knel is gekomen. Maar is het sectorplan voldoende om het tij te keren? Om de academische kwaliteit van onze opleidingen Nederlands recht te garanderen, maar bovenal om ook een bijdrage te kunnen leveren aan het Nederlandse maatschappelijk debat, is meer nodig, namelijk een cultuuromslag in de rechtswetenschap. Onderzoek naar het Nederlandse rechtssysteem zal weer moeten worden gewaardeerd als zinvolle wetenschappelijke arbeid. Alleen dan kan het voortbestaan van academische rechtenfaculteiten worden gegarandeerd.

Lees het hele artikel in Navigator.

In zijn opinie trekt professor Tak stevig van leer tegen het stelsel van rechtsbescherming binnen de bestuursrechtspraak. Ook uit hij kritiek op het systeem van de Algemene wet bestuursrecht dat het besluit centraal stelt en waarin de rechtsbescherming vorm krijgt via het vernietigingsberoep. Tak is al ruim 25 jaar een verklaard tegenstander van dit stelsel en dit systeem. Dat hij daarbij kritiek heeft op de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en haar uitspraken is zijn goed recht. Kritiek ‘van buiten’ scherpt de geest. Maar niet als deze is gebaseerd op een reeks van feitelijke onjuistheden. Ik beperk me tot tien missers die betrekking hebben op de Afdeling bestuursrechtspraak.

Lees het hele artikel in Navigator.

Vanuit de rechtspraak wordt veel aandacht besteed aan de met de inwerkingtreding van KEI versterkte regierol van de rechter. De advocatuur lijkt zich nog vooral te richten op de digitalisering van de rechtspraak en minder op hetgeen KEI overigens voor hun werkwijze betekent. Keurslijf of kans, is de vraag die kan worden gesteld. Het lijkt er op dat de greep van de rechter op de procedure weliswaar wordt versterkt, doordat meer dan nu reeds het geval is veel procesrechtelijke stappen afhankelijk zijn van diens instemming, en de advocaat in dat opzicht terrein verliest, maar dat KEI de advocaat ook kansen biedt. Het is zaak zich als advocaat grondig en tijdig op de inhoudelijke implicaties van KEI te beraden en de regie over de procedure niet geheel uit handen te geven c.q. te laten glippen.

Lees het hele artikel in Navigator.

De NOvA levert met zijn toetsing van verkiezingsprogramma’s een interessante bijdrage aan de rechtsstatelijkheid van ons politieke bestuur. Mocht deze traditie worden voortgezet, dan is het ongevraagde advies om de huidige quick scan te laten uitgroeien tot een gezaghebbende toetsing, die zich niet alleen op kiezers maar vooral ook op de politieke partijen zelf richt. De toetsingscommissie zou moeten kunnen beschikken over de concrete uitwerking van voorstellen, waardoor een veel groter aantal voorzien kan worden van een definitief oordeel. Kiezers hebben daar recht op en de politieke partijen kunnen er dan beter hun voordeel mee doen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Het doel van het rapport ‘De rechtsstaat een quickscan’ is niet een eindoordeel te geven, maar tot een discussie aan te zetten over de vraag of en in hoeverre de voorgestelde plannen passen in een rechtsstaat. Het lijkt erop dat in ieder geval díe opzet geslaagd is, getuige ook het essay van Linthorst & Van Lochem. Wat rechtsstatelijk verantwoord is, is niet gelijk aan wat een politieke meerderheid zonder meer nodig acht, maar vereist permanente bewustwording, overdenking en veel discussie.

Lees het hele artikel in Navigator.

Dit jaar werd de Boswet vervangen door een apart hoofdstuk 4 in de nieuwe Wet natuurbescherming (Wnb). De Boswet was een simpele wet uit 1962 die met een eenvoudige meld- en herplantplicht het totale bosareaal in Nederland op peil wilde houden. Dat is zeer goed gelukt: het bosareaal steeg zelfs en de Boswet mag om die reden een groot legislatief succes genoemd worden. Dat kun je van niet veel wetten zeggen. De wet had maar dertien (jawel: niet meer dan dertien!) artikelen en maakte voor houtopstanden buiten de bebouwde kom de minister, en voor bomen binnen de bebouwde kom de gemeente bevoegd. Simpel en kennelijk zeer doeltreffend!

Lees het hele artikel in Navigator.