Voor het strafrecht is het van groot van belang dat verklaringen die mensen tegenover de politie afleggen overeenstemmen met de werkelijkheid. Bij alledaagse gebeurtenissen onthouden we lang niet alles en is ons geheugen feilbaar. Deze normale geheugenprocessen spelen ook een rol als we emotionele en schokkende gebeurtenissen meemaken. Maar bij een emotionele of schokkende gebeurtenis, bij mensen met PTSS en na therapie kunnen ook enkele bijzonderheden optreden. Het geheugen is bovendien vatbaar voor beïnvloeding, al geldt dit voor sommige mensen meer dan voor anderen. Een aantal recherchepsychologen werkzaam bij de Nationale politie beschrijven in dit artikel de laatste wetenschappelijke stand van zaken op dit terrein.

Lees het artikel in Navigator.

Zoals velen inmiddels weten, maak ik me al jaren zorgen over de ‘verbestuurlijking’ van de rechterlijke macht: de overheersende aandacht voor organisatie (met schaalvergroting), kostenbewustzijn (met normbedragen) en productie (met doorlooptijden). Alles geheel in lijn met het heersende bestuurlijke- en managementdenken. De Raad voor de rechtspraak speelde en speelt in die verbestuurlijking een belangrijke rol. Het inhoudelijke tegenwicht vanuit de rechters zelf tegen dit bestuurlijk overwicht ontbreekt. De discussie over wat de rechterlijke functie inhoudt is de laatste veertig jaar niet meer gevoerd. Toch is de maatschappij drastisch veranderd en de rol van het recht, en daarmee de functie van de rechter, een andere geworden. Maar hoe kan je een functie (beter) organiseren (en zeker digitaliseren) als er geen duidelijkheid bestaat over de inhoud van die functie? Niemand lijkt zich die vraag ooit te stellen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Net als bij vorige evaluaties komen de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie slechts in enkele gevallen tot de conclusie dat een arts bij levensbeëindigend handelen niet alle zorgvuldigheidseisen heeft nageleefd; vaak gaat het bovendien niet om de kernvereisten van de wet (verzoek, lijden, mogelijkheid van alternatieven), maar om de zorgvuldigheidseisen inzake consultatie en medisch zorgvuldige uitvoering. De afhandeling van de zaken door het OM leidde tot nu toe niet tot een procedure van strafvervolging. Op die terughoudende opstelling van het OM kwam kritiek: het liet daardoor kansen liggen om belangrijke interpretatiekwesties rond de Wtl aan de strafrechter voor te leggen, met name ook in gevallen waarin de RTE’s en het OM een casus verschillend beoordelen. Sinds najaar 2017 lijken de teugels iets strakker te worden aangetrokken: er loopt nu in een vijftal ‘onzorgvuldig zaken’ een strafrechtelijk onderzoek. Staan we aan de vooravond van een strenger strafvervolgingsbeleid?

Lees het hele artikel in Navigator.

Het verschil in procesrisico tussen incassobureaus die vorderingen opkopen tegen een fractie van de oorspronkelijke waarde en de consumenten bij wie zij daarop gaan incasseren, is zo groot dat de consument gedwongen is zich bij voorbaat bij zijn verlies neer te leggen. Dat is niet rechtvaardig en dat is niet waar ons rechtssysteem voor is bedoeld. Forfaitaire buitengerechtelijke kosten spelen een dubieuze rol in dit voor incassobureaus aantrekkelijke verdienmodel.

Lees het hele artikel in Navigator.

Bart Groen bepleit in het NJB van 9 maart een verlenging van het rechterlijk leven. Dat pleidooi onderschrijf ik graag. Het altijd lastige probleem van hoe met een ouder wordend iemand te bespreken dat het niet zo goed meer gaat en misschien tijd is te stoppen, wordt - zo zegt ook Groen - ondervangen door het simpelweg niet meer inzetten van de plaatsvervanger.

Lees het hele artikel in Navigator.

Rechtsvorming in een open en vruchtbare dialoog

Rechtsvorming is al lang niet meer een uitsluitend nationale aangelegenheid en al lang niet meer enkel een aangelegenheid van staatsmachten. In de globaliserende rechtsorde voltrekt zich in toenemende mate een interactief proces op het terrein van de rechtsontwikkeling tussen nationale, Europese en internationale actoren onderling, alsmede tussen statelijk en niet-statelijke actoren. De nationale wetgever en rechter maken van dit complexe netwerk van rechtsontwikkeling en rechtstoepassing deel uit en dienen hierin gezamenlijk op te treden als partners in de rechtsontwikkeling. Hoe deze dialoog tussen rechter en wetgever kan worden gestimuleerd was het onderwerp van het symposium ‘Rechtsvorming door de (bestuurs)rechter. Naar een vruchtbare dialoog tussen wetgever en rechter’. In de verschillende, hierna opgenomen bijdragen werden de verschuivingen in de verhouding tussen wetgever en rechter geanalyseerd.

Het evenwicht tussen wetgever, bestuur en rechter is verstoord. Wetgever en bestuur, bestuur en politieke controle op het bestuur zijn (te) nauw met elkaar verknoopt geraakt en de rechter wordt opgezadeld met de gevolgen van politiek bestuurlijke problemen die hij niet kan oplossen, maar waarin hij wel uitspraak moet doen. Opnieuw moet het besef levend worden dat wetgever, bestuur en rechter voor de kwaliteit van hun werk van elkaar afhankelijk zijn. Voor dat herstel en dat besef is duidelijkheid nodig over wat de functies van wetgever, bestuur en rechter inhouden.

De rechtsvormende taak van de rechter is in het bestuursrecht door de aard van het bestuursrecht wat beperkter dan in de andere grote rechtsgebieden. Dat verschil moet echter ook niet worden overdreven. De bijdrage van de rechter aan de rechtsvorming is in het bestuursrecht vooral pregnant op het algemeen deel ervan. Ook de internationalisering van het bestuursrecht heeft met zich meegebracht dat de rol van de bestuursrechter bij de rechtsvorming is gegroeid.

Waar het gaat om de nationale situatie gaan wij formeel nog altijd uit van het bestaan van een primaat van de wetgever, maar de vraag is in hoeverre die situatie nog ‘levend recht’ vertegenwoordigd. De Nederlandse wetgever is de afgelopen decennia steeds zwaarder op zijn bestuurlijke been gaan leunen terwijl anderzijds de afgelopen decennia veel wetgevende macht is weggevloeid naar Europa. Ondertussen hebben we zowel nationaal als Europees te maken met de opkomst van allerlei vormen van zelfregulering, soft law en ‘governance’. Het is dus niet zo vreemd dat zowel nationaal als Europees de rechter een belangrijker taak krijgt waar het gaat om de controle op de kwaliteit van wet- en regelgeving. Waar het om draait is het vinden van de juiste balans tussen rechterlijk activisme en rekening houden met politieke wensen en draagvlak in de samenleving.

Alex Brenninkmeijer neemt na acht jaar afscheid als Nationale ombudsman. Deze bijdrage maakt de balans op. Wat waren zijn belangrijkste verdiensten? Welke onderdelen van zijn werk kwamen minder goed uit de verf? En welke lessen kunnen we hieruit trekken voor de toekomst? Brenninkmeijer heeft het instituut Nationale ombudsman stevig op de kaart gezet. Maar zijn succes als klachtbehandelaar heeft ook een keerzijde. Door vaak partij te kiezen voor de burger en door zijn scherpe kritiek op de politiek slaagt hij er minder goed in om de kwaliteit van de overheid daadwerkelijk te verbeteren.