Het Voorontwerp afwikkeling massaschade in een collectieve actie biedt niet zozeer een stok achter de deur indien een betrokken partij niet wenst mee te werken aan een schikking, maar meer een stappenplan om (desnoods gedwongen) tot een dergelijke schikking te komen. Hierbij lijkt de wetgever zich onvoldoende rekenschap te hebben gegeven van de redenen waarom een collectieve schikking in sommige gevallen niet tot stand komt. Deze barrières worden in het Voorontwerp niet beslecht. Daarnaast spelen nog diverse inhoudelijke bezwaren, zoals het ontbreken van finaliteit, de strijdigheid met artikel 6 EVRM, onduidelijkheid en praktische bezwaren bij de keuze om de procedure als een verzoekschriftprocedure vorm te geven.

De Duitse socioloog Max Weber maakte in zijn beroemde lezing Politik als Beruf het onderscheid tussen zij die van de politiek en zij die voor de politiek leven. Wachtgeldregelingen, ooit bedoeld om het vervullen van politieke functies te bevorderen, ondermijnen inmiddels de legitimiteit van politieke ambten en zijn een bron van ressentiment en rancune geworden. Zo wordt een eenzijdig beeld van een politieke klasse gecreëerd die alleen nog maar van de politiek zou leven. Invoering van een burgerschapsverlof om een politiek ambt te vervullen zou meer ruimte maken voor burgers die, al is het tijdelijk, voor de politiek willen leven. Juist van hen moet de democratische rechtsstaat het hebben.

Een fundamenteel uitgangspunt in het strafrecht is de straftoemetingsvrijheid waarbij de rechter een aantal straffen en maatregelen ter beschikking staan. In de praktijk blijkt dat het onderscheid tussen deze modaliteiten kan komen te vervagen. Zo wordt de ontnemingsmaatregel in wezen door een geldboete vervangen wanneer deze is opgelegd met het uitsluitende doel het wederrechtelijk verkregen voordeel af te nemen de zogeheten afroomboete. Het is tijd dat de Hoge Raad een duidelijk(er) standpunt inneemt over de toelaatbaarheid van deze strafsoort.

Gijsbert Vonk noemt in zijn bijdrage ‘Kwetsbare verzorgingsstaat’ (NJB 2015/913, afl. 19, p. 1280-1287) een vierwekenzoektermijn voor bijstandsaanvragers ouder dan 27 jaar. Enschede heeft deze maatregel per 2014 ingevoerd om mensen te stimuleren bij het vinden van werk.

In mijn NJB-bijdrage over de kwetsbare verzorgingsstaat heb ik over dit onderwerp drie dingen gezegd.